انقلاب اسلامي بايد در حوزه فرهنگ به پيروزي برسد

گروه ادبیات، نشر و رسانه: رحيم مخدومي، چهره شناخته شده و پرکار ادبيات انقلاب اسلامي و دفاع مقدس است؛ نويسنده‌اي که چه در کار نويسندگي و چه در برگزاري رخداد‌هاي فرهنگي مرتبط با ادبيات انقلاب اسلامي پيشرو بوده و سال‌هاست که روي اين حوزه از ادبيات متمرکز شده است. 

به گزارش بولتن نیوز، مخدومي در سي‌امين نمايشگاه کتاب تهران يکي از برگزارکنندگان سلسله نشست‌هاي «ادبيات با طعم انقلاب» است. در گفت‌و‌گو با مخدومي به ادبيات انقلاب اسلامي و نشست‌هاي نمايشگاه پرداخته شده است.

ادبيات انقلاب اسلامي انعکاس‌دهنده انقلاب و آرمان‌هاي آن در حوزه ادبيات است. مهم‌ترين شاخصه انقلاب‌ها اعتراض عموم مردم به وضع بد موجود است، زماني که توده مردم مورد ظلم واقع مي‌شوند و تحمل ظلم از يک سطحي برايشان غيرقابل قبول مي‌شود، حق خودشان مي‌دانند که قيام کنند. قيام عليه ظلم شاخه مشترک همه انقلاب‌هاست، اما هر انقلابي بنا به خاستگاهش داراي شاخه‌هاي ديگري نيز هست که با ديگر انقلاب‌ها متفاوت است. انقلاب اسلامي ما نيز رويکردي ديني و مذهبي دارد و خواسته‌هاي مردمي که انقلاب کردند نيز منطبق بر اعتقادات و باورهاي ديني بوده است. ادبيات انقلاب اسلامي نيز بايد بازتاب‌دهنده چنين اعتقاداتي باشد. متأسفانه برخي با نگاه‌هاي روشنفکرمآبانه فکر مي‌کنند با حذف و قيچي کردن دين و اعتقادات از ادبيات انقلاب اسلامي نگاه آن را جهانشمول مي‌کنند. در صورتي که اصالت ادبيات انقلاب اسلامي در اين است که به خاستگاه ديني انقلاب اسلامي وفادار باشد، نه اينکه با حذف اين نگاه شبيه ادبيات ديگر کشورهايي باشد که در گوشه و کنار جهان انقلاب کرده‌اند.

درست است که نزديک به 40 سال از انقلاب گذشته، ولي هنوز آن‌گونه که بايد به ادبيات انقلاب اسلامي پرداخته نشده است. در بهمن‌ماه سال 57 انقلاب اسلامي از بعد سياسي به پيروزي رسيد ولي تازه انقلاب در حوزه فرهنگ آغاز شد و ما بايد اين راه را آنقدر ادامه دهيم که انقلاب اسلامي در حوزه فرهنگ به پيروزي برسد. هنوز نمي‌توانيم ادعا کنيم که دانشگاه‌هاي ما که شاخص فرهنگ هستند، انقلابي‌اند! آموزش و پرورش، وزارت ارشاد و صداوسيما هم همين‌طور. اگرچه مردم به صورت خودجوش در گوشه و کنار در حال ايفاي نقش خود هستند و در حد و اندازه‌هاي خودشان تأثيرگذارند، اما هنوز نظام برخاسته از انقلاب اسلامي نتوانسته از بعد فرهنگ که يکي از زيرمجموعه‌هايش ادبيات است، حق انقلاب اسلامي را ادا کند.

نگاه کنيد، مهم‌ترين شخصيت انقلاب اسلامي، امام خميني(ره) است. آيا بعد از 40 سال توانسته‌ايم يک رمان، يک زندگينامه يا يک فيلم جامع درباره زندگي امام بسازيم و به جهانيان نشان دهيم و بگوييم اين کار شاخص ماست؟ مؤسسه عريض و طويل تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره) آيا توانسته است يک کتاب درباره زندگي امام خميني(ره) منتشر کند که بتوانيم آن را مانند زندگينامه شخصي مثل گاندي در جهان منتشر کنيم؟ يا يک فيلم سينمايي خوب بسازد و بگويد اين تصويري از زندگي بنيانگذار انقلاب اسلامي است؟ هر وقت توانستيم چنين رمان، کتاب، زندگينامه يا فيلم سينمايي بسازيم مي‌توانيم ادعا کنيم که حق مطلب را درباره فرهنگ انقلاب اسلامي ادا کرده‌ايم.

دلايل متعددي دارد. يک دليلش اين است که بلافاصله بعد از انقلاب درگير اتفاق بزرگي به نام دفاع مقدس شديم. دفاع مقدس در طول هشت سال که مدت کمي هم نيست همه اذهان را به سمت خود معطوف کرده بود و فرد فرد جامعه را تحت تأثير قرار داده بود. اين رخداد بزرگ باعث شد ادبيات دفاع مقدس شکل بگيرد و بخش قابل‌توجهي از توان حوزه فرهنگ و ادبيات به آن سمت سوق داده شود. نکته دوم اين است که متوليان فرهنگي پاي کار ادبيات انقلاب اسلامي نيامدند. يک مثالش را زدم، مؤسسه تنظيم و نشر که درباره امام خميني(ره) هيچ کار شاخصي انجام نداده است، نه اينکه اصلاً خروجي نداشته باشد، بلکه کار شاخصي چه در زمينه رمان يا زندگينامه يا فيلم توليد نکرده است. وزارت ارشاد، صداوسيما، سازمان تبليغات و ديگر نهاد‌هايي که متولي امور فرهنگي به حساب مي‌آيند نيز چندان جدي پاي کار نبوده‌اند و زماني که جدي شده‌اند کار کارشناسي بلد نبودند. به همين‌خاطر مي‌بينيم بودجه‌هاي زيادي صرف شده، اما موازي‌کاري شده، کارها براي اهداف کوتاه‌مدت بوده و انتظاري که از متوليان مسئول مي‌رفته، محقق نشده است. نکته سومي هم که بايد اشاره کنم کم‌کاري خود نويسندگان بوده. نمي‌شود که هميشه توپ را به زمين ديگران انداخت، بايد حقايق را درباره کم‌کاري خود نويسنده‌ها و اهالي فرهنگ هم گفت. همانطور که امام خميني براي پيروزي انقلاب منتظر اين نبود که از سوي مدير يا نهادي حمايت شود و يکه و تنها انقلاب را به پيش برد، بايد نويسنده‌ها هم منتظر اين نباشند که مديران فرهنگي برايشان کاري کنند، خودشان بايد همت کنند، چون مديران فرهنگي بيشتر از کمک، سنگ سر راه مي‌اندازند!

امسال نشست‌هاي‌مان با عنوان «ادبيات با طعم انقلاب» برگزار مي‌شود. سال گذشته هم موضوع ادبيات انقلاب اسلامي را با عنوان «تبيين روحيه انقلابي در حوزه فرهنگ» داشتيم که در 10 جلسه برگزار شد و در هر جلسه يکي از حوزه‌هاي فرهنگ مانند ادبيات، سينما، مطبوعات و سرود را بررسي کرديم. ما شاهد غربت ادبيات و فرهنگ انقلاب اسلامي هستيم و معتقديم نمايشگاه کتاب محلي براي غور کردن در اين موضوعات نيست، اما محلي براي تلنگر زدن به موضوع است تا ان‌شاءالله بعد از نمايشگاه با دقت بيشتري مورد بررسي قرار گيرد. نمايشگاه کتاب بزرگ‌ترين همايش دوستداران فرهنگ و ادبيات است و در آن نسيم فرهنگ از ديدگاه‌هاي مختلف مي‌وزد و به نظرم اين حداقل سهم انقلاب است که در کنار ديگر نسيم‌هاي جاري در نمايشگاه به آن نيز پرداخته شود.

امسال هم با توجه به بي‌مهري مسئولان ارشاد سعي کرده‌ايم گوشه‌اي از نشست‌ها را در نمايشگاه برگزار کنيم و 10 نشست خواهيم داشت. سال جاري برخلاف پارسال صرفاً به ادبيات انقلاب اسلامي و جنبه‌هاي مختلف آن خواهيم پرداخت. احمد شاکري، نظريه‌پرداز ثابت نشست‌هاست و طرف مقابل را از ديگر افراد با نظرات مختلف انتخاب مي‌کنيم که اگر نظرات مخالف هم بودند، نشست‌ها به صورت مناظره و اگر موافق بودند در قالب تبادل‌نظر برگزار مي‌شود.

دو نشست ديگر مانده که در روزهاي چهارشنبه و پنج‌شنبه برگزار مي‌شود. ما در سالن ياس نشست‌ها را برگزار مي‌کنيم و زمان برگزاري آنها هم ساعت 5 تا 7 بعدازظهر است.

منبع: روزنامه جوان