چه کسی برنده مناظره شد؟

در همان لحظه ورود محمدباقر قالیباف به وزارت کشور تقریبا اکثریت به خوبی می دانستند که او آمده است تا مناظره سال ۹۲ و ماجرای گازانبر و سرهنگ را جبران کند. بنابراین همه منتظر آغاز مناظره‌های تلویزیونی بودند و امروز این انتظارها به پایان رسید و پیش‌بینی‌ها به حقیقت پیوست.

البته آغاز مناظره تاحدود زیادی سرد و در عین آرامش پیش رفت. اما داستان از آنجایی شروع شد که آقای شهردار مدعی شد که حسن روحانی وعده داده بود، چهار میلیون شغل ایجاد کند و گفت: مشکل جدی امروز ما در ازدواج، اشتغال است. شما در آغاز دوره ریاست جمهوری خود به مردم قول ۴ میلیون شغل را دادید. با گفتن این جمله از سوی قالیباف، روحانی واکنش نشان داد و اظهار کرد: یک سایت گمنامی حرفی می زند و سایت معروفی نقل می‌کند و روزنامه دیگری آن را منتشر می‌کند. من هیچ وقت در هیچ دوره‌ای قول ۴ میلیون شغل نداده‌ام. این دروغ محض است. قالیباف ادامه داد: ما از سایت خود شما این را دیدیم و شما که حرف از آزادی می‌زنید بگذارید ما حرفمان را بزنیم.

همین حرف کافی بود تا اسحاق جهانگیری در موضع تهاجمی قرار بگیرد. او خطاب به قالیباف گفت: این کشور بهترین زمینه را برای گردشگری دارد، چه کسانی به سفارت عربستان حمله کردند؟ چه کسانی باعث شدند ۷۰۰ هزار شیعه ای که به مشهد می آمدند و درآمدزایی داشتند و زندگی مشهدی ها می چرخید، این را چه کسانی به هم زدند؟ آیا دولت این کار را کرد؟ بله آقای قالیباف ما نمی توانیم به سفارت حمله کنیم. ما نمی توانیم زندگی مردم را به خاطر منافع خودمان دچار آسیب کنیم. چه کسانی به سفارت حمله کردند؟ آنها امروز در ستادهای کدام نامزد در حال فعالیت هستند؟ کدام نامزدها آنها را حمایت می کردند و پول به آنها می دادند و آنها را شکل می دادند؟

اما ماجرا به اینجا ختم نشد و بار دیگر قالیباف تلاش کرد در موضع تهاجمی قرار بگیرد. او خطاب به جهانگیری گفت: من متاسفم که شما به عنوان یک مدیر دستاویز مسائل سیاسی شده‌اید. اگر از این بحث می‌شود که بیاییم و اختیار مدیریت شهری را به مردم بدهیم این موضوع خوبی است ما چند سال است که شورایاری‌ها را ایجاد کرده‌ایم اما دولت دو ماه پیش به ما گفت که اجازه ندارید هیچ موضوعی را به شورایاری‌ها بسپارید. این چه مردمی‌کردنی است؟ آنچه که مردم به آن اعتراض دارند و یا شما می‌گویید که سرمایه‌هایی وجود ندارد تا کار انجام شود باید گفت که چطور شما از وام‌هایی که به ۴ درصد از افراد خاص داده شده است دفاع می‌کنید اما مردم خوب می‌دانند که وقتی می‌خواهند وام بگیرند چقدر با مشکلات فراوان در این راه مواجه می‌شوند.

جهانگیری در پاسخ به اظهارات قالیباف تاکید کرد: در زمینه مسائل اجتماعی مجددا تاکید می‌کنم که بابرخوردهای گازانبری مشکل فرهنگ و آسیب های اجتماعی حل نمی شود. بدتر از آن این که با کتک زدن دستفروشان و و تشکیل گروه ضربت برای جمع‌آوری دستفروشان نمی‌شود معضل آنان را حل کرد. متاسفانه یک فرهنگی به شهرستان ها القاء می‌شود که گروه ضربت وظیفه اش این است که به دست فروش ها سیلی بزند. من آن روزی که آن سیلی به زن دستفروش را دیدیم انگار به صورت خودم سیلی زده اند.

همین حواشی و اظهار نظرها نشان داد که قالیباف تمایل زیادی برای قرار گرفتن در برابر روحانی را دارد و موفق هم شد که توجه‌ها را به سمت خود جلب کنند. البته عملکرد رئیسی نیز تا حدود زیادی زمینه را برای وی فراهم کرد. زیرا حضور خنثی رئیسی باعث شد، قالیباف بیش از پیش عرض اندام کند و با زبان بی زبانی بگوید که «من به مراتب بهتر از رئیسی عمل خواهم کرد و باید کاندیدای نهایی باشم.

اما اینکه تا چه حد موفق عمل کرده است و توانسته توجه های عمومی را به خود جلب کند یا اینکه اصلا چه کسانی در این مناظره پیروز بودند، سوالاتی است که از تحلیلگران سیاسی پرسیدم.

قالیباف در مخمصه جهانگیری گرفتار شد

فیاض زاهد تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌وگو با فرارو گفت: قطعا درخشان‌ترین چهره مناظره اول کاندیداهای ریاست جمهوری، اسحاق جهانگیری بود و به عبارت ساده تر تیم روحانی –جهانگیری، دست بالا را داشتند. اما جهانگیری به واسطه تسلط بر اعداد و ارقام و موضع تهاجمی، بهتر ظاهر شد.

وی ادامه داد: به نظرم هرچه جلوتر برویم مناظره ها جنجالی‌تر و دوقطبی خواهد شد. البته نباید فراموش کرد که مثلث این انتخابات روحانی، قالیباف و رئیسی هستند و آقایان هاشمی طبا و میرسلیم نقش چندانی در این کارزار سیاسی ایفا نمی کنند. اما اسحاق جهانگیری به عنوان یک کاندیدای پوششی می تواند تاثیر زیادی در انتخابات و مناظره ها داشته باشد.

این فعال سیاسی تصریح کرد: قالیباف در این مناظره به مراتب بهتر از رئیسی عمل کرد و توانست خود را در مرکز توجه ها قرار دهد. این درحالی بود که پیش از این بیشتر نگاه ها به سمت ابراهیم رئیسی بود. البته این مسئله که رئیسی بسیار خنثی عمل کرد نیز یکی از دلایل موفقیت قالیباف بود. هرچند ممکن است در ادامه، این روند تغییر کند.

او افزود: افرادی که به عنوان مشاور در کنار قالیباف حضور دارند، نتوانسته اند راهنمایی مفید و سازنده ای به وی کنند. زیرا قرار دادن استراتژی تهاجمی در دستور کار قالیباف بسیار خطرناک است و او را آسب پذیر می کند. چراکه قالیباف با توجه به عملکردش در شهرداری بسیار ضربه پذیر است. ضمن اینکه به عقیده من حلقه مشاوران قالیباف با کمپین های انتخاباتی آشنایی چندانی ندارند.

قالیباف آمده بود که روی مین برود و به خط بزند

همچنین «حسین کنعانی مقدم» فعال اصولگرا در گفت‌وگو با فرارو گفت: به نظرم این یک دورهمی بود که فقط جای آقای مهران مدیری خالی بود. ضمن اینکه بیشتر از آنکه ما شاهد مناظره باشیم، یک محاکمه تمام عیار را دیدیم و نه اخلاق سیاسی و نه اخلاق اسلامی رعایت نشد.

وی ادامه داد: این مناظره نشان داد که هرکدام از کاندیداها از کدام اردوگاه سیاسی آمده اند. جهانگیری به وضوح اعلام کرد که از طرف اصلاح طلبان آمده تا مواضع آنها را تشریح کند و تریبون دیدگاه‌های آنها باشد. روحانی از طرف اعتدالیون در انتخابات حاضر شده است. قالیباف از جریان اصولگرایی آمده و سه کاندیدای دیگر مستقل در انتخابات شرکت کرده اند.

کنعانی مقدم با بیان اینکه عملکرد روحانی در مناظره مناسب بود، گفت: به نظر من آقای روحانی موفق شدند شجاعانه از عملکرد چهارساله خود دفاع کنند. جهانگیری نیز علی رقم دفاع از دولت، سخنگوی اصلاح‌طلبان بود و در هر دو موضع خوب عمل کرد. اما مشخص بود که آقای قالیباف مشاوران خوبی ندارند.

همچنین کنعانی مقدم درباره عملکرد دیگر نامزدهای انتخابات گفت: در این مناظره دیگر کاندیداها هم حضور چشمگیر نداشتند. مثلا آقای میرسلیم صرفا به دنبال بیان دیدگاه‌های حزب موتلفه بودند و آقای رئیسی هم در حاشیه امن ایستاده بودند که مبادا آتش مثلت روحانی، جهانگیری و قالیباف گریبان گیر ایشان نشود. اگر قرار باشد که آقای رئیسی به این روند ادامه دهد نه می تواند در رای دهندگان ایجاد انگیزه کند و نه آرای خاکستری را جذب کند.

جهانگیری، توپخانه روحانی بود!

اما عباس سلیمی نمین در گفتگو با «تسنیم» با بیان اینکه قالیباف در مناظره اول پاسخ اتهامات را مستدل و مستند داد، اعلام کرد که جهانگیری توپخانه روحانی بود.

این تحلیلگر مسائل سیاسی افزود:«صرف نظر از بحث‌های کارشناسی که برخی کاندیداها مطرح کردند اولین مناظره یک واقعیت را به خوبی در معرض قضاوت مردم قرار داد و آن اینکه علی رغم اینکه آقایان روحانی و جهانگیری هر دو به آقای قالیباف حمله و هجمه کردند اما موفق نبودند».

سلیمی‌نمین تاکیدکرد: این دو فرد تهمت‌های زیادی به قالیباف زدند تا او منفعل شود اما قالیباف به صورت مصداقی و با اسناد روشن پاسخ آنان را داد.

وی افزود: اولین مناظره نشان داد که چرا دولت دوازدهم اینقدر نگران مناظره زنده بود و این همه تمهیدات برای آن اندیشید، مثلاً مشخص شد که چرا معاون اول رئیس‌جمهور مستقر را وارد صحنه کرد تا در نقش توپخانه عمل کند؛ نتیجه و خروجی این مناظره نشان داد نگرانی دولت به جا بوده است.

وی نقش جهانگیری در مناظرات را نقش هجمه‌کننده به منتقدان وضع موجود عنوان کرد و گفت: به نظرم پدیده تاسف‌برانگیز این است که آقای جهانگیری اصلا نیامده که سکانداری عرصه اجرایی کشور شود اگرچه هر چیزی محتمل است. البته جای تامل دارد که شورای نگهبان این پدیده را به رسمیت شناخت. به نظرم او توپخانه روحانی علیه منتقدان است که این مسئله شایسته معاون اول رئیس‌جمهور نیست.

دستان لرزان دولت

اما روزنامه «صبح نو» هم که از رسانه های حامی قالیباف در انتخابات ۹۶ محشوب می شود در سرمقاله خود با عنوان «دستان شما می لرزد» نوشته است:« دولت مستقر به عنوان حافظ وضع موجود، براین اعتقاد است که نمی توان وضعیت اسفناك كنونی را تغییر داد و آنچه را رقیب آنها درباره توانمندی مردم و جوانان و سپردن امور مردم به خود مردم می گوید، باور ندارد و آن را شعار قلمداد می كند اما كاندیدایی كه امروز شعار دولت مردم را بر سر دست گرفته، سخت بر این باور است که حافظان وضع موجود به نفع ٤درصدی ها بر همه درها قفل زده و باندهای قدرت و ثروت را میدان دار اداره امور كرده اند.

حافظان وضع موجود با وجود وعده های داده شده برای ایجاد ٤میلیون شغل و اجرای برنامه ١٠٠ روزه، امروز همه وعده های خود را به فراموشی سپرده اند و با بی حیایی در دوربین و چشم در چشم میلیون ها هموطن ،گفته های خود را انكار می كنند و می گویند #من_نگفتم. آنچه مسلم است، قضاوت واقعیت های مناظره امروز با افكار عمومی است و قطعا كسانی كه دروغ می گویند و دستان آنها هنگام دروغ‌گویی به لرزش می افتد، از نگاه تیزبین مردم دور نمی مانند«

از دروغ های شاخدار تا وعده های دوباره

یاسر جبرائیلی کارشناس مسائل سیاسی اصولگرا نیز با اشاره به این که«دروغ های شاخدار روحانی ادامه دارد...» در صفحه اجتماعی خود نوشته استت:«وابستگی بودجه به نفت در این ۴سال دو برابر شده است! مجموع منابع نفتی بودجه عمومی کشور در سال ۱۳۹۶، حدود ۱۲۵ هزار میلیارد تومان است. در حالی که این رقم در سال ۱۳۹۲، حدود ۶۴ هزار میلیارد تومان بود!»

به گزارش «مشرق» محمد ایمانی کارشناسی مسائل سیاسی در مطلبی با عنوان «از انکار ایجاد ۴ میلیون شغل تا وعده دوباره ایجاد ۴ میلیون شغل!» نوشت:« آقای روحانی چنان وعده ایجاد ۴ میلیون شغل (یک میلیون شغل برای هر سال) را انکار کرد که انگار اصلا برای حل مشکل بیکاری مسئولیت نداشته است. او اما همین حالا در تبلیغات خود می گوید فقط با توسعه گردشگری می توانیم ۴ میلیون شغل ایجاد کنیم. پس تا حالا کجا بودید؟ کاش زودتر نامزد شده بودید و جای رئیس جمهور فعلی ، شما را انتخاب می کردیم!».

رضا سراج دیگر فعال رسانه ای اصول گرا هم در خصوص «برنامه روحانی برای ۴‌ سال بعد» هم نوشته است : در مناظره اول معلوم شد که برنامه روحانی برای چهار سال بعد کشور چیست؟

روحانی در چهار سال اول و دوم : دادن وعده‌های دروغ (۴۳۵ وعده) برای گرفتن رای مردم، عمل نکردن به آنها و تکرار مداوم در چهار سال اول، انکار و تکذیب وعده‌های داده شده به مردم، برای فرار از پاسخگویی به افکار عمومی در چهار سال دوم.

مناظره اول نشان داد که در چهار سال آینده روحانی فقط می‌خواهد بگویید #من_نگفتم انکار وعده ۱۰۰ روزه، رفع همه تحریم‌ها، حل همه مشکلات کشور با برجام و اکنون انکار وعده ایجاد یک میلیون شغل در سال از سوی روحانی.

۲ بازنده مناظره دیروز

احمد شیرزاد، فعال سیاسی اصلاح طلب و نماینده مجلس ششم هم در یادداشتی که در اعتما دمنتشر شده با بیان این که سازمان صداوسیما و آقای رییسی بازندگان مناظره اول بدند چنین نوشته است:«به باور من بازنده اين مناظره در وهله اول سازمان صدا و سيما بود زيرا اجراي مناظره اصلا مطلوب و خوب نبود و اگر تهاجم‌هاي دو طرفه جهانگيري و قاليباف نبود اين برنامه چندان ارزش ديدن نداشت و بيشتر شبيه مسابقات فوتبالي بود با نتيجه بدون گل به پايان مي‌رسد و در نهايت تماشاگران هم دق‌دلي‌شان را بر سر شيشه‌هاي اتوبوس خالي مي‌كنند. به بيان بهتر اگر قرار بود مناظره تنها بر محور همان سوال‌ها و جواب‌هاي امتحاني صدا و سيما پيش رود واقعا ارزش ديدن را نداشت و هيچ چيز ويژه‌اي دست گير بيننده نمي‌شد.

در وهله دوم اگر بخواهيم عملكرد نامزدها در مناظره را در نظر بگيريم مي‌توان گفت از بين شش شركت‌كننده در اين مناظره آقاي رييسي بازنده جدي اين مناظره بود. اما درباره چرايي اين شكست بايد به نحوه ورود آقاي رييسي به ميدان انتخابات نيز توجه كرد. آقاي رييسي در روزهاي ابتدايي با ژستي پر ابهت وارد ميدان انتخابات شد و اصولگرايان تلاش زيادي را به كار بستند تا او را يك نامزد بسيار جدي در انتخابات رياست‌جمهوري ٩٦ معرفي كنند اما اين ويترين در نخستين مناظره به طور كامل شكست. اگر بخواهيم صادقانه نگاه كنيم، اگر آقاي رييسي با همين فرمان در ميدان انتخابات پيش برود، نه تنها آراي خاكستري بلكه راي جوانان اصولگرا را هم به طور كامل جذب نخواهد كرد و پياده‌نظام اصولگراها نمي‌تواند به آقاي رييسي مناظره اول دل ببندد».

تاکتیک احمدی نژادی

مازیار خسروی در یادداشت خود برای روزنامه شرق با عنوان« تاکتیک احمدی نژاد نوستالژی ۸۸» نوشته است:« عصر آدينه، شهردار اصولگراي تهران، در نخستين مناظره تلويزيوني خود عليه رقيبان، از تكيه‌كلامي استفاده كرد كه براي بدنه اجتماعي اصلاح‌طلبان، يادآور يكي از به‌يادماندني‌ترين لحظات مناظره‌هاي انتخابات پرالتهاب سال ٨٨ است؛ «مردم! ما با پديده‌اي مواجه هستيم كه به راحتي رو به دوربين دروغ مي‌گويد...» او در ادامه پرينتي را رو به دوربين گرفت براساس نوشته‌هايي كه خواندنش براي بيننده تلويزيون ناممكن بود، اتهامي را به حسن روحاني نسبت داد. اين تاكتيك، خالق لحظه‌اي ناب در تاريخ سياسي ايران شد. لحظه‌اي كه هم تراژدي بود هم كمدي. لحظه‌اي كه در يك آن، قاليباف تلاش مي‌كرد هم‌زمان و به يك ضربت، محمود احمدي‌نژاد و ميرحسين موسوي را براي رسيدن به صندلي رياست‌جمهوري به خدمت بگيرد. او، هم احمدي‌نژاد پرينت‌به‌دست و «بگم‌بگم»گو بود و هم مي‌خواست نوستالژي رقيب هشت سال پيش احمدي‌نژاد را به نفع خود مصادره كند. آنچه اما در اين ميانه خود‌نمايي مي‌كرد و واكنش كاربران شبكه‌هاي اجتماعي نشان مي‌داد توي ذوق زده است، حلول روح احمدي‌نژاد در كالبد مردي بود كه بسياراني از نحوه مديريت او در نيروي انتظامي خاطره‌اي مثبت در ذهن داشتند.
مردي كه در سال ٨٤ با برند «دكتر خلبان» توانست ٤ ميليون راي خاكستري را از آن خود كند و در سال ٩٢ دو ميليون به اين تعداد افزود، اكنون در واپسين كارزار، حبوطي تاسف‌بار را تجربه مي‌كند.
مصاف عصر جمعه، نخستين «اپيزود» از سه‌گانه‌اي است كه در نهايت تكليف مستأجر بعدي پاستور را روشن مي‌كند. هنوز دو بخش ديگر از نمايش پربيننده و مهيج ٩٦ باقي است. دو بخشي كه به موضوعات چالش‌برانگيزي مانند اقتصاد و سياست اختصاص دارد. آيا شهردار تهران گمان مي‌كند همچنان مي‌تواند با تاكتيك كنوني به جلب آراي خاكستري اميدوار باشد؟ تا اينجاي كار محتمل‌ترين گزينه، ازدست‌دادن رأي هر دو طرف‌است.

مناظره بی تاثیر

عباس عبدی هم در یادداشت خود برای اعتماد با بیان این کهبعيد‌ است اين مناظره كه تاثير جد‌ي بر بينند‌گان و تغيير راي آنان بگذارد‌: نوشت:«قاليباف د‌ر اين مناظره سعي كرد‌ رييسي را حذف كند‌ و خود‌ را رقيب اصلي معرفي كند‌ ولي نكته مهم اين بود‌ كه جهانگيري خود‌ را طرف قاليباف كرد‌ و اجازه ند‌اد‌ قاليباف د‌وگانه مورد‌ نظر را شكل د‌هد‌ به‌علاوه سخنان هاشمي‌طبا به صورت اصولي نقشه د‌و نفر اصولگرا را براي جد‌لي كرد‌ن مناظره تا حد‌ي خنثي كرد.

به نظرم آقاي قاليباف مرتكب يك نكته اشتباه ناخواسته شد‌. خواست خود‌ش را محور رقابت كند‌ ناخواسته تبد‌يل به سيبل هم شد‌. مشكل د‌يگر رييسي و قاليباف اين بود‌ كه سياست احمد‌ي‌نژاد‌ را د‌نبال كرد‌ند‌ بد‌ون اينكه توانايي او را د‌ر جا اند‌اختن اين ايد‌ه د‌اشته باشند‌، لذا د‌ست‌شان خالي است و نمي‌توانند‌ اين سياست را اد‌امه د‌هند‌.

به گزارش « مشرق»، وی در کانال شخصی خود نوشت:« مناظره اول که شروعی محافظه‌کارانه و حوصله‌سربر داشت، در انتها، گرم و تهاجمی شد. قالیباف محور تهاجم به زوج دولت (روحانی و جهانگیری) بود و از این بابت گام نخست و ضروری را که تبدیل شدن به آلترناتیو دولت کنونی بود را به خوبی برداشت. امتیاز دوم قالیباف، حمله مؤثر به روحانی و نیز جهانگیری بود که واکنش‌های منفعلانه روحانی در پایان مناظره نشان داد سهم آسیب‌پذیری روحانی از این تهاجمات بالاتر بوده است که برای قالیباف امتیاز است چرا که روحانی رئیس‌جمهور مستقر را مغلوب کرده است. امتیاز سوم قالیباف مظلومیت ناشی از رقابت نابرابر با زوج روحانی - جهانگیری است که فضای مثبت وی را مضاعف می‌کند.