به‌سوی الگوی بومی مناظره انتخاباتی

گروه سینما و تلویزیون: در اولین نشست این هفته که با حضور دکتر علی دارابی معاون امور استان‌های صداوسیما، دکتر حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی و رسانه‌ای رئیس‌جمهور ، دکتر رضا پور حسین مجری سابق مناظره‌های ریاست جمهوری، دکتر سید امیر سیاح مدیر گروه دانش و اقتصاد شبکه یک سیما، دکتر محمدمهدی اسماعیلی عضو هیات علمی دانشگاه صداوسیما، دکتر غلامرضا غلامی و حسین فردرو کارگردان برنامه‌های گفت وگو محور برگزار شد تجربه‌ها، نقدها و راهکارهای مناظرات تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری مورد بررسی قرار گرفت.

به گزارش بولتن نیوز، سید امیر سیاح مدیر گروه دانش و اقتصاد شبکه یک سیما اولین سخنران این نشست بود. وی با اشاره به اهداف مناظره‌ها در صداوسیما گفت: هدف از مناظره‌ها این است که مردم و افکار عمومی بتوانند نظرات و ایده‌های هر یک از نامزدهای انتخاباتی را مقایسه کنند. اهداف دیگر مناظره گرم کردن تنور انتخابات، معرفی نامزدها  به مردم و شناخت موقعیت آن‌ها و باز کردن مچ نامزدها است.

سیاح در ادامه نشست ضمن ارائه پیشنهاد‌ها برای مناظره‌های دوره دوازدهم ریاست جمهوری مقایسه‌ای هم بین الگوی مناظره سال ۸۸ و مناظره سال ۹۲ انجام داد و گفت: در مناظره‌های سال ۸۸ زمینه برای تخاصم و منازعه وجود داشت و مناظره سال 88 برعکس مناظره سال 92 ، باعث تحریک احساسات و هیجان بیشتری در جامعه شد و در این مناظره نامزدها به نقد متقابل روی آوردند. درحالی‌که مناظره‌های سال ۹۲ بیشتر باعث تحریک اندیشه مخاطبان و مردم شد. همچنین تبیین گرایش‌ها و مقایسه آرا و برنامه‌های نامزدهای انتخاباتی در مناظره‌های  سال 92 محقق شد.

سیاح با اظهار این نکته که می‌تواند مدل و الگوی مناظره سال ۹۲ را برای مناظره‌های ریاست جمهوری سال ۹۶ به کار گرفت، گفت: در مناظره دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری می‌توان 4 بخش مجزا برای کاندیداها در نظر گرفت؛ بخش اول به معرفی برنامه و بخش دوم پاسخ به سؤالات تخصصی و بخش سوم سؤال کاندیداها از یکدیگر باشد و در بخش پایانی هر یک از کاندیداها بیانات خود را جمع‌بندی کرده و پیام آخر خود را به مخاطبان برسانند.

در ادامه این نشست علی دارابی معاون امور استان‌های رسانه ملی کشف حقیقت را هدف اصلی  مناظره‌ها دانست و عنوان کرد : ما با درس‌آموزی از مناظرات سال ۸۸ به استقبال مناظرات سال ۹۲ رفتیم و یکی از تأثیرگذارترین ساختارها در انتخاب مردم، همین مناظره‌های انتخاباتی نامزدها است و در مرتبه بعد مستندهای انتخاباتی کاندیداها نقش موثری دارند.

علی دارابی  با اشاره به مناظرات سال ۹۲ گفت:  مساله اصلی که در مناظره‌ها مدنظر داشتیم این بود  که مناظره باید مبتنی بر یک ساختار و آیین‌نامه‌هایی باشد و نباید در مناظره‌ها سیاه نمایی اتفاق بیافتد و باید همواره صداقت و راست‌گویی بر عملیات روانی علیه کاندیدایی غلبه داشته باشد.

دارابی ضمن اشاره به رسالت صداوسیما در بالا بردن دانش و آگاهی مردم گفت: صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران هم یادگیرنده و هم یاد دهنده است و رسانه ملی در این انتخابات و مناظره‌ها نقش مهمی دارد و با شفاف‌سازی و آگاهی بخشی این حق را به مردم می‌دهد که قدرت تصمیم‌گیری داشته باشند و افراد شایسته را انتخاب بکنند.

معاون امور استان‌های رسانه ملی در این نشست با اشاره به فضای حاکم در مناظره‌ها عنوان کرد: ما باید بپذیریم که هنوز در ابتدای کار هستیم. باید به سمت عقلانی‌تر شدن و منطقی‌تر شدن این مناظره‌ها برویم چراکه در مناظره سال ۸۸  آنچه اتفاق افتاد یک کیفرخواست علیه نظام جمهوری اسلامی بود و در این مناظره‌ها کاندیداها کارنامه جمهوری اسلامی را زیر سؤال بردند.

در این نشست حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی و رسانه‌ای رئیس‌جمهور، از صداوسیما به دلیل عدم استفاده از تجربه مناظره سال 76 در مناظره‌های سال ۹۲ و ۸۸  انتقاد کرد و گفت : مناظره‌های سال ۷۶  موفق‌تر از مناظره‌های سال‌های قبل بود و دلیل این موفقیت‌آمیز بودن مناظره‌های سال ۷۶  داشتن تخصص لازم افراد و دست‌اندرکاران مناظره‌ها بود.

وی سپس برای مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری پیشنهاد‌هایی را مطرح کرد و گفت: در مناظره‌ها می‌توان از تماشاگران نیز استفاده کرد. به‌طوری‌که عده‌ای از تماشاگران ساکت و صرفاً بیننده و عده‌ای دیگر سؤال کننده و فعال باشند و از این طریق می‌توان با مخاطبان ملی و کسانی که در حال تماشای مناظره‌ها هستند تعاملی برقرار کرد.

آشنا سپس به سوالاتی پرداخت. ازجمله اینکه آیا فقط صداوسیما می‌تواند مناظره‌ها را پخش کند یا رسانه‌های دیگری هم می‌توانند مناظرات را پخش کنند و آیا سوالاتی که از کاندیداها پرسیده می‌شود باید مچ کاندیداها را باز کند و هوش هیجانی آن‌ها را بسنجد؟

وی با اشاره به سوالاتی که از کاندیداها پرسیده می‌شود گفت: ما نمی‌توانیم بدون رضایت آگاهانه مناظره کنندگان سؤال طرح کنیم و باید اول سؤالات را به مناظره کنندگان بدهیم و طرح این سوال‌ها حق برگزارکنندگان مناظره‌ها نیست.

آشنا مناظره‌ها را حاصل تعامل سه فرهنگ بیان کرد و گفت که آنچه مناظره را می‌سازد فرهنگ سیاسی کشورهاست. وی  فرهنگ سیاسی و فرهنگ سازمانی و فرهنگ رسانه‌ای مردم را شکل‌دهنده و سازنده مناظره‌ها عنوان کرد.

آشنا همچنین در خصوص مناظره‌ها گفت که صداوسیما به‌عنوان رسانه ملی باید بعد از انتخابات اعتبارش نسبت به گذشته بیشتر شود و هریک از کاندیداها باید احساس کنند که حرفی را که می‌خواستند بزنند، در این مناظره‌ها زده‌اند و ناگفته‌ای نمانده است و مردم هم باید احساس کنند که به شعورشان توهین نشده و درنهایت نظام هم باید هر آنچه را که از مناظره می‌خواسته به آن دست یابد و برای من مهم‌تر از همه‌چیز اعتبار رسانه ملی است.

غلامرضا غلامی عضو هیات علمی دانشگاه صداوسیما با اشاره به مساله انتخابات و اهمیت آن گفت: انتخابات لیله‌القدر نظام است و چون کارهایی که رئیس‌جمهور انجام می‌دهد ممکن است کشور را تا سال‌های طولانی عقب بیاندازد درنتیجه باید برای انتخاب افراد شایسته تلاش کنیم و آنچه در انتخاب شدن افراد مهم است تبلیغات است و تبلیغات رمز موفقیت هر کاندیدایی است.

غلامی در ادامه با بیان اهمیت مناظره‌ها گفت: در انتخاب افراد شایسته نقش مناظره‌ها مهم و مناظره‌ها  ضربه اساسی و تأثیر بالایی در انتخاب مردم دارند و اگر اهمیت مناظره‌ها را  درک کنیم باید متناسب آن برنامه‌ریزی دقیق داشته باشیم و نقش صداوسیما غیر جانبدارانه و با نگاه ملی است.

وی سپس ملاحظاتی پیرامون مناظره‌ها در رسانه ملی عنوان کرد و گفت: باشکوه برگزار شدن انتخابات باید اولین خواسته باشد و مناظره‌ها باید باشکوه باشند و سیاه نمایی از کشور نباید در مناظره‌ها صورت بگیرد. چراکه پرستیژ یک جامعه را در سطح ملی و بین‌المللی نشان می‌دهد. غلامی ملاحظه دوم در مناظره‌ها را داشتن آزادی در مناظره‌ها و به حداقل رسیدن خطوط قرمز دانست و گفت: در عین اینکه آزادی باید در مناظره‌ها حاکم باشد نباید از  عقلانیت، منطق و هیجان کاذب برخوردار باشد.

غلامی در خصوص مناظرات سال 88  و مقایسه آن با مناظره سال  76 گفت مناظره سال 88  جذاب‌تر، مخاطب پسندتر و بهتر بود و دلیل حوادث بعد از انتخابات 88 این بود که نخبگان سیاسی از پختگی و ظرفیت لازم برخوردار نبودند و نتوانستند از فضای گفت وگو استفاده درستی بکنند.

رضا پور حسین که به‌عنوان یکی از مجریان سابق مناظره‌ها شناخته می‌شود در این نشست گفت: کسانی که تصور می‌کنند در سال ۸۸ مناظرات تلویزیونی ریاست جمهوری در به وجود آمدن شرایط بعد از انتخابات مؤثر بود و مناظره‌ها شرایط ملتهب اجتماعی و سیاسی جامعه را تسریع کرد، اشتباه می‌کنند. چراکه مناظره سال ۸۸  منازعه بود و از قبل مشخص بود که هریک از کاندیداها با چه نیتی آمده‌اند و اسناد و مدارک و تصاویر هم گویای این نکته است و اینکه گفته شود مناظره‌ها باعث متشنج شدن جامعه شد، از سر بی‌اطلاعی است.

پور حسین در ادامه با اشاره به خصایص مجری مناظره‌ها گفت: مجری مناظره باید بتواند شخصیت باسواد و بدون اضطرابی را به مردم نشان بدهد و اگر مجریان ما این‌طور عمل کنند در مکانیسم درستی قرارگرفته‌ایم. مکانیسمی که می‌تواند آرامش را به سطح مناظره بکشاند و سپس به جامعه نیز منتقل کند.

پور حسین ضمن اشاره به توانمندی مجریان مناظره گفت:  نباید مجری در بحث محتوایی اظهارنظر بکند و مجری باید به لحاظ ساختاری مناظره را به سمتی ببرد که مناظره به حاشیه نرود و بحث‌های نیمه‌کاره در مناظره‌ها به حداقل برسد تا مخاطب بتواند از بحث‌های کاندیداها نتیجه‌گیری داشته باشد و به جمع‌بندی برسد.

حسام‌الدین آشنا در پایان این نشست به جمع‌بندی مباحث گفته‌شده پرداخت و گفت: می‌توانیم با برگزاری این مناظره‌ها سنت گذاری بکنیم و به این نتیجه برسیم که مناظره حق مردم است و فرهنگ مناظره‌ها باید از پایین شروع شود و سپس به سطح نخبگانی برسد و بهتر است مناظره‌ها از مدارس و دانشگاه‌ها شروع شود و کاندیداهای ریاست جمهوری برای ارائه افکار و اندیشه‌های خود به سطح دانشگاه‌ها رفته و به ایراد سخنرانی بپردازند تا مردم و دانشجویان افراد شایسته و صالح را بشناسند و با برگزاری مناظره‌ها در دانشگاه‌ها و مدارس می‌توان در سطح ملی و در رسانه ملی شاهد مناظرات خوبی باشیم.

علی دارابی هم به‌عنوان در خاتمه جلسه گفت: متاسفانه تمامی دولت‌ها همیشه از رسانه ملی توقع بالایی داشته‌اند و همه دولت‌ها می‌خواهند که رسانه ملی تریبون تبلیغاتی و بلند گوی آنان باشد. فقط در دوره ای که ریاست صداوسیما بر عهده  محمد هاشمی بود مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی این توقعات را نداشتند.

سلسله نشست‌هایی با عنوان مناظره‌های تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری از دیروز دوشنبه ۲۸ فروردین سال ۹۶ به‌صورت هفتگی در دانشکده ارتباطات دانشگاه صداوسیما برگزار می‌شود.

منبع: صبح نو