تامین مالی شرکت‌های نوپا با صندوق های جسورانه

به گزارش بولتن نیوز، وزارت امور اقتصادی و دارایی در چهل و ششمین روز از اجرای برنامه ۱۰۰ روز ۱۰۰ اقدام خود که درآن به معرفی ۱۰۰ دستاورد وزارت اقتصاد در دولت یازدهم و وزارت علی طیب نیا می‌پردازد، با معرفی «تامین مالی شرکت های نو پا، با صندوق های جسورانه»، به عنوان یکی از دستاوردهای مهم این وزارت‌خانه در گزارشی آورده است:ساده‌ترین تعریف برای صندوق های جسورانه عبارتند از: صندوق های جسورانه یا خطرپذیر، تأمین سرمایه لازم برای شرکت‌ها و کسب و کارهای نوپا (استارت آپ) و کارآفرین که مستعد جهش و رشد ارزش و ریسک فراوانی است را به عهده می گیرد.

این ابزار جدید در بازار مالی علاوه بر موارد پیش گفته که در راستای اقتصاد مقاومتی به آن اشاره شد از این جهت بسیار حایز اهمیت که وقتی به آمار بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی و افزوده شدن سالانه ۸۰۰ هزار نفر به آنها اشاره کنیم و بدانیم که روند آتی بازارهای نفت به عنوان اصلی ترین محرک اقتصاد کشور ما چندان مطمئن و قابل اتکا نیست.

از این رو حل مشکلات تامین مالی برای ایجاد کسب و کارهای کوچک مبتنی بر دانش به عنوان مهمترین ابزارهای کشورهای توسعه یافته بسیار پر رنگ تر بوده که تا پیش از این دولت مغفول مانده است. در واقع درآمدهای نفتی باعث شده بود که ما از این ابزارها و توجه به نیروهای انسانی و اقتصاد متکی بر دانش غفلت کنیم در حالی که وزارت اقتصاد و سازمان بورس با اجرایی شدن این اقدام زمینه آشتی علم، دانشگاه و جوانان تحصیل کرده را با محیط کسب و کار فراهم کردند.

به عبارت بهتر این اقدام به نوعی محیط را برای رشد و نمو بذر «درون زایی» اقتصاد به شکلی زیر بنایی فراهم کرده است که متکی برحمایت سرمایه‌های فکری، انسانی و اخلاقی دانش آموختگان و متفکران این سرزمین از مسیر درست است.

به این ترتیب رونمایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در فرابورس ایران تامین مالی و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های استارت‌آپ و نوپا، طرح‌ها و ایده‌های نوآورانه و به طور کلی شرکت های کوچک فعال در حوزه فناوری است که بدون تردید زمینه ایجاد اشتغال بر مبنای دانش و نیروی انسانی تحصیل کرده را تسهیل می کند.

این اقدام که با همکاری حمایت های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به مرحله اجرا درآمده از این پس نداشتن توان مالی و قابل اعتماد ندانستن شرکت های دانش بنیان برای پذیرش ریسک سرمایه گذاری و مشارکت در طرح ها را از بین برده و به طور حتم شرایط بهتری را برای جوانان مولد وصاحب ایده فراهم خواهد کرد و به عنوان کاری ماندگار ونوآورانه از سوی دولت یازدهم و در جهت اقتصاد مقاومتی به شمار می رود.
در مجموع این اقدام زیر بنایی را می توان در جهت تحقق بندهای سه گانه زیر سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه اقتصاد مقاومتی به شمار آورد که بر موارد زیر تاکید دارند:

تأمین شرایط و فعال‌سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی و به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی با تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی و تأکید بر ارتقاء درآمد و نقش طبقات کم‌درآمد و متوسط.

پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنیان در منطقه .اصلاح و تقویت همه‌جانبه‌ی نظام مالی کشور با هدف پاسخگویی به نیازهای اقتصاد ملی، ایجاد ثبات در اقتصاد ملی و پیشگامی در تقویت بخش واقعی.

در این زمینه، شاپور محمدی، رییس سازمان بورس بیان کرده است: وزارت اقتصاد از ابتدای فعالیت دولت تدبیر امید به دنبال استفاده از ابزار های گوناگونی برای رونق و شفایت بورس بود و برای رسیدن به این مهم تیم های کارشناسی به طور دقیق ابزارها را بررسی کردند. وزیر اقتصاد و دارایی در این سالها بر استفاده از ابراز های نوین تاکید بسیاری داشته و در جلسات این مهم را بار ها به معاونان ابلاغ کرده است.

وی بیان کرده است: امروزه شرکت های دانش بنیان در کشورهای مطرح و مورد ارزیابی با بهره گیری از این صندوق های جسورانه به موفقیت های چشمگیری دست یافته اند و از این رو استفاده از این صندوق ها در ایران نیز با توجه به بررسی های انجام شده در دستور کار قرار گرفت تا شرکت‌های ایرانی نیز از این مهم بهره گیرند.

بنا به گفته وی شرکت های دانش بنیان و شرکت هایی که مبتنی بر دانش فنی و تکنولوژی فعالیت می کنند از رشد مناسبی برخوردار بوده اند و با حمایت های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، این شرکت ها در حال گسترش هستند.

شاپورمحمدی با اشاره به این که در بازار سرمایه چندین نوع صندوق وجود دارد، افزود: یکی از مهمترین این صندوق ها، صندوق جسورانه است که مردم با سرمایه گذاری در صندوق های پروژه جسورانه، می توانند از بازده های بیشتری بهره مند شوند.

به گفته وی، ورود صندوق های جسورانه به بازار سرمایه صرفا فرصتی برای این صندوق ها بشمار نمی آید بلکه این موضوع برای فعالان بازار سرمایه نیز فرصت قابل توجهی محسوب می شود به طوری که آنان برای کسب سود می توانند در شرکت های پیشرو سرمایه گذاری کنند.

محمدی اظهار کرد: به دلیل بازده بالای صندوق های جسورانه، توصیه می شود که سرمایه گذاران نهادی زین پس در این صندوق ها حضور داشته باشند و یا صندوق های سرمایه گذاری در این صندوق ها ورود پیدا کنند.

همچنین در این زمینه، سیدمهدی علم الهدی، معاون پذیرش و ناشران فرابورس ایران مطرح کرد:اهمیت رشد و توسعه فعالیت‌های اقتصادی مبتنی بر علم و دانش در کشور به منظور خروج از اقتصاد تک محصولی و وابسته به تولیدات کالامحور موجب شده تا در سال‌های اخیر هم سو با تحولات اقتصادی کشورهای پیشرو، شاهد حرکت اقتصاد به سمت محصولات فناورانه و دانش‌بنیان باشیم. برای موفقیت هرچه بهتر در این مسیر اما مساله تامین مالی و نقدینگی لازم برای فعالیت و رشد شرکت‌های استارت‌آپ‌ و دانش‌بنیان و به ثمر رسیدن طرح‌ها و پروژه‌های نوآورانه آنها از اهمیت دوچندانی برخوردار است که به دلیل ظرفیت‌ها و امکانات موجود در بازار سرمایه طی سال‌های اخیر شاهد اقدامات خوبی در این خصوص هستیم.

راه‌اندازی بازار دارایی فکری، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و نیز رونمایی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در فرابورس ایران از جمله اقداماتی است که به کمک پتانسیل‌های بازار سرمایه به منظور تامین مالی هرچه بهتر اقتصاد دانش بنیان در کشور صورت گرفت.

به این ترتیب هدف از رونمایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه در فرابورس ایران تامین مالی و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های استارت‌آپ و نوپا، طرح‌ها و ایده‌های نوآورانه و به طور کلی شرکت های کوچک فعال در حوزه فناوری اما با پتانسیل رشد بلندمدت است.

موضوع فعالیت اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه که با مجوز و موافقت اصولی سازمان بورس تاسیس می‌شود جمع‌آوری منابع مالی و سرمایه‌گذاری در طرح‌های نوآورانه، شرکت‌های استارت‌آپ و... است که این امر برای به بهره برداری رساندن و تجاری سازی دارایی های یاد شده صورت می گیرد.

او همچنین درباره مزایای این صندوق‌ها گفت: هدف از راه‌اندازی و تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه تامین منابع مالی و تزریق نقدینگی به استارت‌آپ‌ها و سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهایی فناورانه در ایران است که فعالیت کوتاه‌مدتی داشته‌اند و امکان جذب سرمایه از طریق پذیره‌نویسی عمومی را ندارند.

همچنین به دلیل ریسک بالا بر آن‌ها معمولا بانک‌ها نیز از تامین مالی آن‌ها اجتناب می‌کنند. به‌طور معمول در زمانی که ایده در مرحله seed یا به اصطلاح بذر است از طریق شتاب‌دهنده‌ها، پارک‌های علم و فناوری و... بخشی از مراحل رشد ایده طی می‌شود، صندوق‌های VC به‌طور معمول از مرحله شرکت‌های استارت‌آپ و نوپا در سرمایه‌گذاری‌ها ورود می‌کنند و در مقابل سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها بخشی از سهام آن‌ها را دریافت می‌کنند و در واقع به‌عنوان شریک شرکت یا کارآفرین همراه او خواهند بود.

به طور کلی صندوق‌های سرمایه‌گذاران جسورانه مزایای دارند به این ترتیب که منابع مالی شرکت‌های جدید، کوچک و به سرعت در حال رشد را تامین می‌کنند، در مالکیت این شرکت‌ها سهیم می‌شوند، در توسعه محصولات و خدمات جدید کمک می‌کنند، با مشارکت فعالانه خود برای کسب و کار مورد نظر ارزش‌افزایی می‌کنند، با انتظار بازدهی، ریسک بالایی را می‌پذیرند و افق سرمایه‌گذاری بلندمدت دارند.

او درباره کارکرد صندوق های جسورانه بیان کرد: برای تجاری سازی و خلق کسب و کار از یک ایده، سرمایه‌گذاری و راهبری موثر لازم است. در این مقطع، صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار تاسیس می‌شود و به انتخاب و راهبری شرکت‌های نوپا و استارت‌آپ‌ها در یک بازه زمانی مشخص بین ۵ تا ۷ سال اقدام می‌کند.

وی همچنین اظهار کرد: موضوع فعالیت اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه جمع‌آوری منابع مالی و سرمایه‌گذاری در اوراق مالکیت اشخاص حقوقی با موضوع فعالیت در پروژه‌های فکری و نوآورانه در زمینه‌هایی مانند اختراعات، علائم تجاری، طرح‌های صنعتی، ارقام گیاهی، آثار ادبی و هنری، پروژه‌های فکری و نوآورانه و... است که این امر برای به بهره‌برداری رساندن و تجاری‌سازی دارایی‌های یاد شده، صورت می‌گیرد.

صندوق می‌تواند مانده وجوه خود را به اوراق بهادار با درآمد ثابت، سپرده‌ها و گواهی سپرده بانکی نیز تخصیص دهد. همچنین یکی از موضوعات مهم در خصوص این صندوق‌ها به سرمایه آنها مربوط می‌شود که قیمت اسمی هر واحد سرمایه‌گذاری جسورانه ۱۰ میلیون ریال و مبلغ سرمایه صندوق حداقل ۱۰۰ میلیارد ریال است.
وی ادامه داده است: پیدا کردن راهکارهای تامین منابع مالی از طریق بازار سرمایه در کشورهای مختلف جهان، از اوایل دهه ۹۰ میلادی آغاز شده به‌نحوی‌که هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای پیشرفته و نوظهور، بازارهای منسجمی در قالب بازار سهام شرکت‌های کوچک و متوسط راه‌اندازی و امور مرتبط با پذیرش و انجام معاملات سهام این بنگاه‌ها تدوین، اجرایی و عملیاتی شده است.

در بازارهای سرمایه مطرح جهان مانند بورس تورنتو کانادا، بورس سهام لندن، بورس کره‌جنوبی، بورس استانبول ترکیه و بورس بمبئی هند، بازاری مجزا برای پذیرش و عرضه شرکت‌های کوچک و متوسط به وجود آمده که وظیفه آن نیز گسترش و رشد یک بازار حرفه‌ای با شرایط مناسب برای پذیرش این بنگاه‌ها و ایجاد کیفیت بیشتر خدمات تامین مالی و فراهم کردن مشاوران و متخصصان لازم برای سرمایه‌گذاران در زمینه تصمیم‌گیری بهتر برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک و متوسط است.

علم‌الهدی همچنین گفته است: در ۵۰ سال اخیر تعداد زیادی از بنگاه‌های در حال رشد در حوزه صنایع جدیدی از قبیل بیوتکنولوژی، پزشکی، نانو و فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات از طریق ساختارهای سرمایه‌گذاری جسورانه به بزرگترین بنگاه‌های حال حاضر جهان تبدیل شدند. به هر ترتیب از دهه ۴۰ میلادی تاکنون شاهد ظهور صندوق‌های جسورانه در ساختار بازار سرمایه بسیاری از کشورها هستیم و در حال حاضر بازار سرمایه کشورها نقش فعالی در نظارت و تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان ایفا می‌کنند.

در فرابورس ایران نیز بر اساس مطالعات تطبیقی صورت گرفته و تجربه‌های مشابه در بورس‌های معتبر دنیا و با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار و دیگر نهادهای مرتبط، طرح بازار شرکت‌های کوچک و متوسط و صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه ارائه و دستورالعمل آنها تهیه، تصویب و ابلاغ شد تا امروزه شاهد راه‌اندازی بازار SME و صندوق VC در فرابورس بر پایه تجربه‌های مشابه در بازارهای سرمایه دنیا باشیم.