پشت پرده خرید کتاب
خرید ۱۶۰۰ نسخه از کتاب‌های یکی از اعضای هیات
به گزارش بولتن نیوز، نگاهی به فهرست مصوب جلسات هیأت انتخاب و خرید کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نشان می‌دهد که این هیات در میان انبوه نویسندگانی که نیاز به حمایت دارند، کتاب‌های مدیرانش را مورد توجه ویژه قرار می‌دهد؛ به نحوی که فقط از یکی از اعضای هیات ۱۶۰۰ نسخه و از عضو دیگر هیات خرید کتاب ۶۰۰ نسخه کتاب خریداری شده است.
کاهش شمارگان کتاب در سال‌های اخیر دیگر بر کسی پوشیده نیست. در چنین شرایطی بسیاری از نویسندگان سال‌ها وقت خود را صرف می‌کنند تا کتابی بنویسند، اما برای پیدا‌کردن ناشر مشکلات زیادی دارند. اگر هم اثرشان درخور باشد یا آنقدر خوش‌شانس باشند که ناشری پیدا شود کتابشان را چاپ کند، معمولا شمارگان منتشر شده آنقدر ناچیز است که به هیچ وجه رضایت‌بخش نیست. با این حال همین شمارگان معدود هم معمولا در انبار ناشران می‌ماند و خیلی که خوب باشند تا هزار نسخه از آن را می‌فروشند. خیلی از نویسندگان گمنام‌تر، بخصوص در شهرستان‌ها برای پیدا کردن مشتری، خود پخش کتابشان را برعهده می‌گیرند. برخی دیگر به بازاریابی در فضاهای مجازی دست می‌زنند، اما هیچ‌کدام از اینها زیربنایی نیست. واقعیت این است که باید حمایتی بیشتر از آنها صورت بگیرد.
هیأت انتخاب و خرید کتاب به منظور توسعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی متناسب با نیاز اقشار مختلف جامعه و در راستای تجهیز و تقویت کتابخانه‌ها و مراکز فرهنگی کشور و نیز تشویق و حمایت از ناشران دارای کتاب‌های بر‌تر طبق آیین‌نامه «نحوه تشویق، چاپ و حمایت از انتشار کتب مناسب مصوب اول اسفند سال ۸۴» زیر نظر معاونت امور فرهنگی و بر مبنای نظر کار‌شناسانه اعضای حقیقی و حقوقی این هیأت، اقدام به بررسی، انتخاب، اولویت‌بندی و تعیین عناوین کتب منتشره از ناشران می‌کند و بعد از تصویب و خرید، نسخه‌های مشخص شده کتاب‌ها را برای ارسال به کتابخانه‌ها و مراکز فرهنگی کشور آماده‌سازی می‌کند.
معمولا این هیات، کتاب‌ها را در شمارگان صد نسخه خریداری می‌کند. البته تعداد نسخ بسته به خود کتاب و نام نویسنده، متفاوت است. این هیات چند وقت یکبار اسامی کتاب‌های مصوب برای خرید را اعلام و لیست کتاب‌ها را همراه با تعداد نسخ مصوب برای خرید روی سایت وزارت ارشاد قرار می‌دهد.
نگاهی به این فهرست نشان می‌دهد گرچه خرید کتاب از سوی ارشاد می‌تواند کمکی هرچند مقطعی به نویسندگان و ناشران باشد، اما آن سوی دیگر سکه این است که به نظر می‌رسد این هیات انتخاب لابه‌لای تصویب کتاب‌های مختلف، نگاه ویژه‌ای به کتاب‌های اعضای خود دارد و آنها را به صورت ویژه مورد حمایت قرار می‌دهد.
خریداری ۲۲۰۰ کتاب اعضا
طبق احکام صادره از معاون امور فرهنگی درحال حاضر علی‌اصغر محمدخانی، حمیدرضا ارباب سلیمانی، محمدکاظم شمس، محمدعلی مهدوی‌راد، محمد سلگی، علی‌اصغر سیدآبادی و علی اوجبی اعضای هیأت انتخاب و خرید کتاب هستند. فقط نگاهی به یک فهرست ( شماره ۵۴۱) این هیات نشان می‌دهد سه عنوان کتاب علی اوجبی به شرح زیر برای خرید به تصویب رسیده است: «قصه‌های مثنوی» در ۳۵۰ نسخه، «خر حیوان نجیبی است» در ۱۵۰ نسخه و نیز «ژرفای اندیشه» در صد نسخه. نگاهی به فهرست دیگر (شماره ۵۵۰) هیات هم نشان می‌دهد کتاب‌های «بادکنک‌ها و گوزن»، «فیل بزرگ و خرگوش کوچک»، «گورخر کوچولو و مامانش» و نیز «یک کوسه و ۵ماهی» نوشته علی‌اصغر سیدآبادی هر یک در ۴۰۰نسخه از سوی ارشاد خریداری شده است. به عبارت دیگر فقط همین دو لیست ۲۲۰۰ نسخه کتاب از دو نفر از اعضای هیات انتخاب و خرید کتاب خریداری شده است.
صدالبته این، تنها انتخاب تصادفی دو فهرست بوده است و گشتی دیگر در فهرست‌های یک ماهه خرید پر از نام‌های آشنایی خواهد بود که ممکن است تعدد درج نامشان باعث برداشت‌های تلخی شود.
گناه ناشر ما چیست؟
علی اوجبی از اعضای هیات انتخاب و خرید کتاب وزارت ارشاد ، درباره این تعارض می‌گوید: این تعارض نیست، چون اعضای هیات خود نویسنده هستند. وقتی کتاب‌هایشان به هیات انتخاب می‌آید، چه باید کرد؟ ناشری که کتاب‌های این افراد را منتشر کرده، چه گناهی دارد که کتابش مورد حمایت قرار نگیرد؟
طبق آیین‌نامه رفتار شود
محـــمدرضا سرشار، نویسنده و رئیس انجمن قلم نیز در این‌باره به خبرنگار ما می‌گوید: اصل بر این است ترکیب دوستانی که کتاب‌ها را تصویب می‌کند، طبق آیین‌نامه باشد. اگر بدون غرض و مرض و با سعه‌صدر، بدون گرایش‌های سیاسی افراد ذی‌صلاح را انتخاب کنند، من مانعی نمی‌بینم اگر فردی عضو هیات باشد، کتابش هم کتاب مناسبی باشد، اثرش مورد حمایت قرار گیرد.
او می‌افزاید: این را در جشنواره‌ها هم می‌شنویم که فلانی چون داور جشنواره است به اثر خودش جایزه داده، به نظرم این حرف‌ها منطقی نیست.
اصل انتخاب را زیر سوال نبرید
محمد میرکیانی، نویسنده کودک و نوجوان اما نظر متفاوتی دارد. او می‌گوید: درست‌تر این است که معمولا اعضای انتخاب کتاب خودشان نویسنده نباشند، بلکه کارشناس باشند. کارشناسانی که با حوزه ادبیات آشنا هستند و نیازهای فرهنگی جامعه را بشناسند. اگر هم نویسنده هستند، کتاب خودشان را انتخاب نکنند. حتی ممکن است در میان اعضای هیات انتخاب افرادی باشند که آثار خوبی داشته باشند، اما بهتر است برای جلوگیری از حاشیه آثارشان را انتخاب نکنند؛ چون سوال‌برانگیز می‌شود و اصل انتخاب را زیر سوال می‌برد.
ملاک‌های حمایت ارشاد
کتاب‌هایی که به منظور تقویت و ترویج فرهنگ اسلامی باشند، کتاب‌هایی که موجبات ارتقای سطح فرهنگ عمومی جامعه براساس تعاریف مندرج در مصوبات شورای فرهنگ عمومی کشور و شورای عالی انقلاب فرهنگی را فراهم آورند، کتاب‌هایی که در حفظ گسترش و غنای زبان و ادبیات فارسی موثر باشند، کتاب‌های ارزشمندی که در ارتباط موضوعی با دین، فرهنگ و تمدن ایران و اسلام، تاریخ، ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس باشند، کتاب‌هایی که موجب ارتقای علمی در حوزه‌های مختلف شوند، کتاب‌هایی که موجب ارتقای فرهنگ اسلامی و تعالی دانش اجتماعی زنان شوند، کتاب‌هایی که موجب گسترش پیوندهای فرهنگی کشور با جوامع دیگر و تقویت فرهنگ ایران و اسلام شوند، کتاب‌های ارزشمند حوزه نظری هنر بویژه هنر اسلامی، فرهنگ‌ها و دائره‌المعارف‌ها یا کتب مرجع ارزشمند، کتاب‌های ارزشمندی که ارتباط موضوعی با حوزه مخاطبان جامعه روستایی و عشایری دارند، کتاب‌هایی که در استمرار یادگیری و مطالعه نوسوادان موثر باشند، کتاب‌های کودکان و نوجوانان که به منظور آشناسازی این گروه سنی با تاریخ و تمدن و فرهنگ ایران و اسلام، مقابله با تهاجم فرهنگی، ترویج و تفهیم فرهنگ و معاصر اسلامی و متناسب با نیازهای کودکان و نوجوانان تهیه شده باشند، کتاب‌های داستان و شعر مناسب، کتاب‌های متناسب با موضوعات مهم فرهنگی سال که از سوی نظام جمهوری اسلامی ایران اعلام شده باشند؛ اینها به عنوان ملاک‌های کلی برای انتخاب و خرید کتاب‌ها عنوان شده است. حالا براساس این ملاک‌های انتزاعی، اعضای هیات چگونه آثار خود را حائز این معیارها تشخیص داده‌اند، جای سوال دارد.
منبع: روزنامه جام جم
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
