نیروگاه‌های مجازی به کمک صنعت برق می‌آیند

تابستان امسال شاهد رکوردشکنی مصرف برق بودم موضوعی که تنها با مدیریت مصرف و راهکارهای کاهش مصرف کنترل شد و به عبارتی توانست مانع خاموشی شود با این حساب به‌دلیل تغییرات آب و هوایی و گرم‌تر شدن دمای هوا در سال‌های اخیر، ضرورت اجرای سیاست‌ها و راهبردهایی در زمینه مدیریت مصرف و تولید برق برای این صنعت بسیار حیاتی می‌شود و چنانچه در این زمینه اقدام نشود، ممکن است کشور دچار آسیب‌هایی جدی از جمله خاموشی‌های مستمر شود.

به همین دلیل به نظر می رسد یکی از راهکارهای موثر در اجرای سیاست مدیریت مصرف، اقدام به راه‌اندازی نیروگاه‌های مجازی در کشور است.

آمارهای مصرف برق کشور در بخش‌های مختلف خانگی، صنعتی و خدماتی نشان می‌دهد که ما به طور متوسط برای برآوردن تقاضای موجود در حوزه برق کشور، نیازمند افزایش ۶ درصدی تولید برق کشور (معادل ۵ هزار مگاوات ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور) هستیم، این در حالی است که سایر کشورهای دنیا به زحمت اقدام به یک درصد افزایش تولید برق می‌کنند.

این شرایط بدین معنا است که به طور طبیعی دو راه برای تامین نیاز مشترکان وجود دارد که شامل "نصب مولدها و احداث نیروگاه های جدید" یا" مدیریت مصرف" است، گفتنی است که با مدیریت مصرف علاوه بر جلوگیری از ایجاد هزینه های جدید و سنگین، از انتشار آلاینده های محیط زیست نیز جلوگیری می شود.

همچنین برای تولید هر یک کیلووات برق از نیروگاه‌های گازی به یک هزار دلار سرمایه‌گذاری نیاز است؛ در حالی که با رعایت نکته‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌توان از حجم قابل توجهی سرمایه‌گذاری برای احداث نیروگاه‌های حرارتی کاست و از مصرف سوخت صرفه‌جویی و از پیامدهای زیست‌محیطی نیروگاه‎های حرارتی جلوگیری کرد.

بر این اساس، به نظر می‌رسد از طریق راه‌اندازی نیروگاه‌های مجازی به‌ویژه تخصیص ۱۰ درصد از بودجه راه‌اندازی یک نیروگاه واقعی (که میلیاردها تومان هزینه بر اقتصاد کشور تحمیل می‌کند)، به استانداردسازی ساخت و سازها یا تولید محصولات برقی استاندارد و...، راهکاری بسیار موثر در راستای مدیریت مصرف است.

در سال گذشته در قشم یک نیروگاه برق مجازی با استفاده از ظرفیت های استفاده نشده توسط کولرها ایجاد شد، به‌گونه‌ای که با قطع کردن یک ساعته مصرف یک کیلو وات برق، همین ظرفیت برای استفاده در دیگر مناطق شهر مورد استفاده قرار گرفت و شرایط آن بدین صورت بود که اگر مشترکان از سامانه طراحی شده این طرح استفاده کنند، می توانند به جای نپرداختن هزینه برق، به ازای هر کیلو وات ۹ هزار و ۷۵۰ ریال امتیاز دریافت کنند.

نعمتی مدیرعامل شرکت دانش بنیان مسن انرژی قشم در این باره می‌گوید هر خانوار قشمی بر اساس نیاز خود می تواند در بخشی از ساعات روز استفاده از برق را مدیریت کند و این شرکت در مرحله نخست ۵۰ اشتراک ایجاد کرده که این میزان تا دو هزار مشترک قابل ارتقا است.

به‌گفته وی با تکمیل این طرح و با پیشرفت مراحل تکمیلی و نهایی، پنج هزار کولر مشترکانی که از دستگاه هایی با مصرف ۲.۵ کیلو وات استفاده می کنند، با کولرهای یک کیلو واتی تعویض می شود.

مدیر عامل شرکت دانش بنیان مسن انرژی قشم اظهار کرد: بورس بازار خرده فروشی برق با استفاده از این نیروگاه ایجاد و در مرحله دوم باشگاه مشترکان برق راه اندازی و در این مرحله توان بازفروشی برق برای مشترکان فراهم می شود.

 وی ادامه داد: با اجرای این طرح در کنار رعایت استانداردهای صرفه جویی و عایق بندی ساختمان می توان کولرهای هشت و ۱۰ هزار واتی را جایگزین کولرهای بالای ۱۸ هزار واتی کرد.

اصطلاح ایجاد نیروگاه مجازی در سال ۱۳۹۲ در ایران مطرح شد و پیش‌بینی می‌شود که بیش از ۲۱ هزار مگاوات پتانسیل ایجاد نیروگاه مجازی در کشور وجود داشته باشد و آنطور که از سیاست‌های صنعت برق کشور نیز استنباط می‌شود به نظر می‌رسد که گذر از خاموشی راهی جز مدیریت مصرف ندارد.

همانگونه که در تابستان سال جاری نیز ۲۰۰۰ مگاوات مصرف برق توسط مشترکان مدیریت و از خاموشی جلوگیری شد البته خاموشی پیش‌بینی شده برای تابستان، سناریوهای مختلفی را مطرح کرد به‌طوری‌که عده‌ای معتقد بودند که مدیریت مصرف تنها راه پاسخگویی به این بحران نیست و باید وزارت نیرو اقدام به ساخت نیروگاه کند. این مساله نیز با نقدهای مختلفی روبه‌رو شد.

برای پاسخگویی به ۳۰۰ ساعت نیاز زمان پیک باید حدود ۷ هزار مگاوات نیروگاه ایجاد شود که احداث این نیروگاه‌ها هزینه زیادی را به دولت تحمیل می‌کند بر همین اساس بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران حوزه برق معتقدند که مازاد مصرف ۲۰۰۰ مگاواتی برق در فصل تابستان با صرفه‌جویی و به‌عبارتی مدیریت مصرف قابل جبران است.

از سوی دیگر رشد مصرف انرژی در کشورهای صنعتی (OECD) طی سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۳۰ میلادی با وجود افزایش نسبی رفاه در این کشورها، تقریباً ثابت بوده و بررسی ها از رویکرد این کشورها به سمت افزایش بهره وری انرژی حکایت می‌کند اما در مقابل رشد مصرف در کشورهای در حال توسعه به طور فزاینده ای روبه افزایش است.

با توجه به شرایط فعلی باید گفت که مصرف انرژی در ایران نگران کننده و حتی در مقایسه با کشورهای غرب آسیا نامناسب است بر همین اساس به‌گفته حقی‌فام معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر لازم است که به مدیریت مصرف توجه بیشتری شود.

وی وضعیت ضریب بار شبکه را نیز نامناسب دانست و افزود: سرمایه گذاری برای تولید هر واحد برق مجازی از طریق برنامه های مدیریت مصرف ۱۰ برابر کمتر از هزینه مورد نیاز برای ساخت یک واحد نیروگاه است.

حقی فام با اشاره به اقدامات معاونت هماهنگی توزیع توانیر در بخش‌های طرح تعطیلات و تعمیرات سالانه صنایع، طرح ذخیره عملیاتی صنایع، جلب مشارکت مشترکان کشاورزی، جلب مشارکت مشترکان دیماندی اداری و سایر مصارف، جلب مشارکت مولدهای خودتامین، شناورشدن ساعات اوج بار و غیره اظهار کرد:مدیریت مصرف برق به عنوان یکی از مسوولیت‌های بزرگ شرکت‌های توزیع مورد توجه قرار گرفته و لازم است از توانمندترین نیروها و بهترین پشتیبانی‌ها در این بخش استفاده شود.

علاوه‌بر این باتوجه به توانمدی ایران در ساخت تجهیزات برقی عده‌ای از کارشناسان ساخت نیروگاه را بهترین هدف برای مقابله با خاموشی می‌دانند و معتقدند که دیگر وقت آن رسیده که علاوه‌بر بازنشستگی ۳۰۰۰ نیروگاه قدیمی، نیروگاه‌های جدیدی نیز ایجاد شود.

در مجموع مانعی که برای اجرایی شدن این ایده از زبان مسوولان وزارت نیرو و توانیر مطرح می‌شود نیاز مالی و عدم سرمایه برای ایجاد نیروگاه است لذا باتوجه به این شرایط بهترین گزینه مدیریت مصرف است.