چندي پيش اجراي طرحي از سوي بنياد شهيد با عنوان مرمت و بازسازي قبور شهدا در تبريز منجر به اعتراضهاي گستردهاي از سوي خانوادههاي شهدا، تشكلهاي دانشجويي و قشرهايي از مردم شد...
به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه جوان، چندي پيش اجراي طرحي از سوي بنياد شهيد با عنوان مرمت و بازسازي قبور شهدا در تبريز منجر به اعتراضهاي گستردهاي از سوي خانوادههاي شهدا، تشكلهاي دانشجويي و قشرهايي از مردم شد و اختلافنظرها ميان معترضان و مسئولان اجرايي اين طرح مدتها تيتر رسانهها را به خود اختصاص ميداد تا اينكه روز گذشته يك مقام مسئول از ثبت ۳۵ گلزار شهدا در پنج استان كشور در فهرست ميراث فرهنگي انقلاب اسلامي و دفاع مقدس خبر داد؛ خبري كه در صورت تحقق مانع تغيير بافت قبور شهدا با رويكرد يكسانسازي خواهد شد.
قبور شهداي انقلاب و جنگ تحميلي در بسياري از شهرهاي ايران تقريباً از دهه 60تا به حال دست نخورده باقيمانده و شكل اين آرامستانها صورتي نوستالژيك به خود گرفته است كه حضور در اين محيطها براي خانواده شهدا ياد و خاطره عزيزان سفر كردهشان را زنده ميكند. همين مسئله باعث ميشود كه تغيير صورتبندي اوليه اين مكانها با حساسيتهايي از سوي خانواده شهدا روبهرو شود.
رنجش خانوادههاي شهدا از طرح يكسانسازي
اين تغييرات با عنوان مرمت و بازسازي در شهر تبريز آغاز و منجر به يكسانسازي قبور شهدا شد به طوري كه آرامستانهاي شهدا پس از مرمت به فضايي بيروح تبديل شد و موجب رنجش خانواده شهدا را فراهم آورد. اين رويكرد در حالي اتفاق ميافتاد كه در ابلاغيه رئيس وقت بنياد شهيد و امور ايثارگران در سال 91 در خصوص مناسبسازي گلزارهاي شهدا بر امر بهسازي و مرمت مزار مطهر شهدا به جاي يكسانسازي با رعايت اصل رضايتمندي خانواده معظم شهدا تأكيد شده و آمده است: «در جهت تكريم و رضايتمندي جامعه هدف، سنگ مزارهاي قديمي تنها بايد با رضايت كتبي خانوادهها تعويض شود و بعد از تعويض نيز در مكان مناسب در محل گلزار يا موزه شهدا نصب شود. براي حفظ تابلوها و قابهاي آلومينيومي و مرمت آنها كه در كنار مزار شهدا وجود دارد به دليل دلبستگي خانوادههاي اين عزيزان به اين موضوع توجه شود.»
آن زمان مديركل ساماندهي گلزارهاي بنياد شهيد در واكنش به اعتراضها اينطور واكنش نشان داده بود: «به هيچ وجه دنبال تخريب و يكسانسازي گلزارهاي كشور نيستيم. محور كاري اين مجموعه از سال ۹۱ تاكنون، طبق سياستهاي جديد، مرمت، بهسازي و حفظ روح اوليه حاكم بر گلزارهاي مطهر شهدا است.» اما تصاويري كه در رسانهها منتشر ميشد از يكسانسازي قبور شهدا حكايت ميكرد. مديركل بنياد شهيد استان آذربايجان شرقي در واكنش به انتقاد رسانهها، تشكلهاي دانشجويي و فعالان فرهنگي در اظهارنظري عجيب منتقدان اين طرح را افرادي «منفعتطلب و سودجو» توصيف كرده بود.»
نويسنده «نورالدين، پسر ايران» هم جزو معترضان بود
يكي از اين معترضان سيدنورالدين عافي، جانباز دفاع مقدس و راوي كتاب «نورالدين، پسر ايران» بود كه در واكنش به آغاز فاز دوم ساماندهي مزار شهداي تبريز، از مسئولان و مجريان طرح خواست از تبديل مزار شهدا به مكاني بيروح جلوگيري كنند. اين جانباز دفاع مقدس گفته بود: «قبل از اجراي طرح يكسانسازي، موقعي كه وادي رحمت تبريز ميرفتيم، عكسها را كه ميديديم، بلافاصله ذهن انسان برميگشت به آن فضاي همنشينيها با بچههاي رزمنده. طوري بود كه آدم را به فضاي جبهه ميبرد، اما الان در قطعه پاييني گلزار شهداي تبريز كه يكسانسازي شده است، هر چقدر چشمانم را ميبندم كه اتفاقات جبهه را متصور شوم، اين اتفاق نميافتد. چشمم را كه باز ميكنم ميبينم از بچههايي كه ما با هم بوديم و با آنها زندگي كردهايم، هيچ نشاني در گلزار شهدا نيست. افرادي كه متولي هستند، نيتشان احتمالاً بد نباشد، اما بايد پرسوجو ميكردند. گلزار شهدا بهشت ماست. مزار شهدا خودش عالمي است و يك كشور. همه چيز در آن مزارها وجود دارد. در تبريز قطعه پاييني گلزار شهدا مناسب نيست؛ لااقل بالا را به آن شكل در نياورند. ساماندهي كنند؛ اما نه مثل قطعه پايين. تابلوها، پرچمها يادگاريهاي بچهها باشد. همان فضاي الان را حفظ كنند؛ عكسي كه روي سنگ مزار حك شده است با عكسي كه در تابلوها و حجلهها هستند، خيلي فرق دارد. لباس غواصي و لباس رزمي و بسيجي بر تن بچهها هست در عكسهايي كه در ويترينها قرار گرفتند و با خودش ما را ميكشاند به حال و هواي جبهه اما قطعهاي كه يكسانسازي كردهاند، فقط سنگ است! هر چقدر هم روي آن كار كنند مثل عكس شهيد در ويترينها نميشود.»
گلزار شهدا به دستور رهبر معظم انقلاب ثبت ملي ميشوند
خبري كه روز گذشته مخابره شد، بيترديد ميتواند براي خانوادههاي شهدا خوشحالكننده باشد. مديركل دفتر ثبت آثار و حفظ و احياي ميراث معنوي و طبيعي با اشاره به آغاز هفته دفاعمقدس اعلام كرده است: «۳۵ گلزار شهدا اعم از شهري و روستايي شامل ۲۷ گلزار در استان قم، چهار گلزار در استان قزوين، دو گلزار در آذربايجان غربي یک گلزار در اردبیل و يك گلزار در استان كهگيلويه و بويراحمد در فهرست آثار ملي ثبت شدند.»
فرهاد نظري، در اين باره توضيح داد: «ثبت گلزارهاي شهدا بنا به دستور رهبر معظم انقلاب اسلامي و در پي تفاهمنامه انعقاد شده بين سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري با بنياد شهيد و امور ايثارگران، با هدف حفظ و انتقال فرهنگ ايثار و شهادت به نسلهاي بعدي و تعامل و همكاري متقابل در زمينههاي مشترك صورت گرفته كه اين تفاهمنامه با توجه به قوانين حاكم بر هر دو سازمان، توسعه همكاريهاي دو جانبه و بهمنظور استفاده از فرصتها و ظرفيتهاي دو دستگاه انجام شده است.»
ساماندهي در سراسر كشور به شكل متمركز انجام ميشود
به گفته وي، براساس تفاهمنامه ياد شده، همكاريهاي مشترك در زمينههاي شناسايي، مستندسازي، تهيه و تدوين پرونده گلزار شهدا، همچنين پيشنهاد آن به سازمان ميراث فرهنگي براي ثبت در فهرست آثار ملي از جمله مفاد اين تفاهمنامه محسوب ميشود كه در آن از همكاري مشترك جهت ساماندهي گلزار شهدايي كه در حريم آثار و محوطههاي تاريخي و فرهنگي هستند نيز صحبت شده است. از اين پس پرونده گلزار شهداي تمامي استانهاي كشور از سوي اداره ساماندهي گلزار شهدا تهيه، تدوين و به اداره ثبت آثار ارائه ميشود.
مطابق آمار، ۱۹ هزار و ۶۴۸ گلزار كه ۲۲۰ هزار و ۸۷۱ مزار شهيد را شامل ميشوند در كشور وجود دارند كه از اين تعداد ۱۱ هزار و ۸۲۱ گلزار با ۱۳۵ هزار و ۴۰۱ مزار كاملاً ساماندهي شده ۵۵۵ گلزار با ۵۲ هزار و ۴۲۴ مزار در دست ساماندهي و ۷ هزارو ۲۷۲ گلزار با ۳۳ هزار و ۴۶ مزار هنوز ساماندهي نشدهاند. خبر ثبت ملي اين مكانها ورود به موقع رهبر معظم انقلاب براي حل اين مسئله را نشان ميدهد. امري كه ميتوانست با تدبير مسئولان در زمان لازم و بدون ورود بالاترين شخصيت كشور به موضوع مديريت شود.