سنگ های مزاحم در کلیه/ این سنگ ها جان مردان را تهدید می کند!

محمد یزدانی متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه شیوع سنگ های کلیه در مردان به دلیل داشتن هورمون تستوسترون 4 برابر خانم ها است، اظهار کرد: عوامل دیگر ابتلا به سنگ کلیه شغل‌‌، تعریق، گرما، تغذیه، منطقه جغرافیایی، عفونت ها، نژاد و ارث هستند. 

وی با بیان اینکه ابتلا به سنگ های اگزالات کلسیمی در ایران و دنیا شایع تر است، اعلام کرد: این نوع از سنگ ها 70 تا 80 درصد، سنگ های استروئید عفونی20 درصد، سنگ های اسید اوریکی 5 درصد و سنگ های سیستئینی یک درصد سنگ های کلیه را تشکیل می دهند.

فرزین سلیمان زاده فلوشیب اورولوژی ترمیمی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز در خصوص بیماری سنگ کلیه اظهار کرد: سنگ های ادراری بیماری شایعی هستند و با وجود اینکه ممکن است تمام سنگ ها با توجه به اندازه و محل قرارگیری خود نیازمند درمان نباشند، اما به دلیل خطر رشد و تغییر شرایط آنها حتی وضعیت سنگ هایی بدون اهمیت بالینی را با فواصل زمانی منظم پیگیری می کنیم تا تغییرات آنها در اندازه و محل قرارگیری خطرساز نشود. 

وی درباره مهمترین آسیب های ناشی از سنگ کلیه به سیسم ادراری گفت: انسداد و مسدودیتی که برخی سنگ ها در مسیر جریان ادرار ایجاد می کنند، اغلب یک طرفه و در برخی اوقات دوطرفه در مجاری ادراری هستند و می توانند موجب آسیب های شدید و دائمی شوند. 

سلیمان زاده با بیان اینکه سنگ های کلیه از جنس های مختلفی تشکیل می شوند، عنوان داشت: معمولاً سنگ ها یک جنس خالص ندارند و شامل درصدهای مختلفی از 2 یا سه جنس گوناگون می شوند که شایع ترین آنها از نوع اگزالات کلسیمی هستند و به دلیل افزایش غلظت بیش از حد این ماده در سیستم ادراری پدید می آیند. 

وی در مورد دیگر سنگ های کلیه افزود: انواع دیگر سنگ ها شامل فسفات کلسیم، سنگ هایی با منشا اسید اوریک و در برخی موارد نادر سنگ هایی بزرگی که به دلیل عفونت ایجاد می شوند و اغلب شکل محل به وجود آمدن خود را می گیرند. 

این فلوشیب اورولوژی ترمیمی با بیان اینکه دلایل تشکیل سنگ های مثانه و درمان آنها از سنگ های کلیه مجزا و متفاوت است، تصریح کرد: جنس، اندازه، محل قرارگیری سنگ های کلیه و مهمتر از همه انسدادی که در مجاری ایجاد می کنند، عامل تصمیم گیری در درمان و نحوه آن هستند. 

وی درباره علت های مستعدکننده ایجاد سنگ کلیه در افراد اذعان داشت: هسته اولیه سنگ های کلیه زمانی به وجود می آید که غلظت برخی مواد طبیعی در ادرار بیش از حد معمول و ادرار فرد غلیظ تر باشد که در این مورد به افراد توصیه می شود با افزایش مصرف مایعات احتمال تشکیل سنگ کلیه را کاهش دهند. 

سلیمان زاده با بیان اینکه شرایط آب و هوایی، رژیم غذایی فرد و میانگین مصرف مایعات در طول شبانه روز بر ایجاد سنگ کلیه موثر هستند، تصریح کرد: اگر فردی در شبانه روز یک لیتر آب مصرف کند، حتی بدون دفع ادرار نیز همین مقدار آب از بدن وی بخار می شود که حفظ ادرار رقیق در 24 ساعت شبانه روز یکی از مهمترین راه های پیشگیری است. 

وی درباره تاثیر سابقه خانوادگی در تشکیل سنگ های کلیه گفت: افرادی که پدر یا مادر آنها سابقه سنگ کلیه دارند، احتمال ایجاد سنگ در آنها افزایش می یابد اما لزوماً سابقه خانوادگی علت ابتلای فرزند آنها به سنگ کلیه نیست. 

این فلوشیب اورولوژی ترمیمی افزود: فردی که سابقه سنگ کلیه دارد، بیش از 50 درصد امکان سنگ سازی کلیه های وی وجود دارد و در شرایط مستعد ایجاد سنگ و کمبود مصرف مایعات در معرض خطر تشکیل سنگ کلیه قرار دارد که این افراد باید با افزایش مصرف مایعات و آب احتمال تشکیل سنگ کلیه را کاهش دهند.  

وی با اشاره به تاثیرگذار بودن رژیم غذایی در تشکیل سنگ کلیه عنوان کرد: مواد غذایی حاوی پروتئین های زیاد از جمله گوشت قرمز و نمک زیاد علاوه بر آب کم، احتمال ایجاد سنگ کلیه را در افراد با سابقه این بیماری افزایش می دهند که این افراد باید با مصرف نمک و گوشت قرمز به صورت حجیم در یک وعده غذایی، افزایش مصرف سبزیجات تازه و میوه ها از ایجاد سنگ در کلیه های خود پیشگیری کنند. 

سلیمان زاده برخی بیماری های ژنتیکی را در تشکیل سنگ کلیه در افراد موثر دانست و افزود: برخی اشخاص با مشکل در دفع و جذب کلسیم، همچنین بعضی از بیماری ها با اشکال در کارکرد کلیه ها فرد را مستعد سنگ کلیه می کنند. 

وی با اشاره به تاثیر نوع آب نوشیدنی در ابتلا به سنگ کلیه و اعتقاد مردم به آن تاکید کرد: تاکنون هیچ گونه یافته علمی درباره تاثیر سختی آب و میزان مواد معدنی آن در پیشگیری، تشکیل و دفع سنگ کلیه به اثبات نرسیده است. 

این اورولوژیست ترمیمی درباره تاثیر برخی نوشیدنی ها در افزایش بروز سنگ کلیه بیان کرد: برخی نوشیدنی ها مانند چای غلیظ و زیاد حاوی مواد اگزالات هستند که می توانند در تشکیل سنگ های کلیه از نوع اگزالاتی در برخی بیماران تاثیر مستقیم داشته باشند. 

وی با بیان اینکه اسید اوریک ادرار فرد نشان دهنده میزان پروتئین های حیوانی مورد مصرف وی است، تصریح کرد: نوشیدنی هایی با مقدار پروتئین بالا می تواند در بلندمدت با افزایش اسید اوریک ادرار، موجب تشکیل این نوع سنگ ها در کلیه شود.

 

سلیمان زاده افزود: با توجه به مراحل پیچیده ایجاد سنگ کلیه در روند درمانی، تاکید بر علت اختصاصی تشکیل آنها است. 

این متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری تصریح کرد: در کشورهای پیشرفته که کودکان کمتر به عفونت دچار می شوند، شیوع ابتلا به سنگ های نوع اسیداوریکی بیشتر است و در کشورهای توسعه نیافته، ابتلا به سنگ های با منشاء عفونت شایع تر است.

یزدانی یکی از راه های پیشگیری از سنگ های عفونی را درمان عفونت و مصرف آنتی بیوتیک ها دانست و گفت: امروزه ثابت شده اکثر سنگ های ادراری به همراه عفونت نیستند مگر اینکه انسداد در مجاری ادراری ایجاد کنند. 

وی درباره راهکارهای پیشگیری از بیماری سنگ کلیه در افراد بیان کرد: رقیق نمودن ادرار در افراد با مصرف مایعاتی مانند آب، چای کم رنگ و سرد به جلوگیری از رسوب سنگ در کلیه و مجاری ادرار کمک می کند که نوشیدن چای داغ به دلیل داشتن اگزالات توصیه نمی شود. 

این متخصص کلیه و مجاری ادرار درباره پیشگیری از سنگ های کلیه اذعان کرد: تغییر PH ادرار بیمار در جلوگیری از ایجاد سنگ های کلیه موثر است و باید در صورت اسیدی بودن آن را افزایش و در صورت قلیایی بودن PH را کاهش داد.

سلیمان زاده با تاکید بر تاثیر مصرف مایعات بر پیشگیری از سنگ کلیه اظهار کرد: باید حجم ادرار 24 ساعته بیش از 2 لیتر باشد که افراد باید در فصل گرما بیش از 3 لیتر و در حدود 12 لیوان مایعات و به خصوص آب مصرف کنند. 

این اورولوژیست درباره مصرف چای عنوان کرد: مصرف این نوشیدنی دوست داشتنی ایرانی ها منع نمی شود اما افراد باید در کنار چای از آب و نوشیدنی های رقیق نیز استفاده کنند. 

یزدانی نیز تصریح کرد: افراد باید روزانه 2 و نیم لیتر ادرار دفع کنند و متناسب با این میزان نیازمند نوشیدن مایعات برای جلوگیری از تشکیل سنگ هستند.

وی در خصوص نشانه های بیماری سنگ کلیه بیان کرد: بسیاری از سنگ های کلیه بی علامت هستند که خوشبختانه اغلب آنها خطرساز نیستند و در سونوگرافی از کلیه نشان داده می شوند که شیوع بسیار بالایی در افراد دارند. 

سلیمان زاده با اعلام اینکه شیوع این نوع از سنگ های کلیه 25 درصد در افراد است، گفت: این دسته از سنگ ها نیازمند درمان نیستند و مشکلی برای فرد ایجاد نمی کنند اما ممکن است برخی از سنگ های خطرساز و بسیار بزرگ در کلیه مانند سنگ های شاخ گوزنی بدون علامت باشند. 

  

وی افزود: برخی از سنگ ها که انسداد در مجاری کلیه و درد ناشی از آن به وجود آوردند نیز مدتی بعد از تحمل درد بیمار به دلیل عدم معالجه، کارکرد کلیه را ضعیف و آن را به خطر می اندازد که در این میان اگر انسداد بسیار تدریجی باشد بی علامت است. 

این فلوشیب اورولوژی ترمیمی درباره سنگ در دو کلیه برخی افراد ابراز کرد: از علائم این بیماری ضعف و بی حالی، خواب آلودگی، تغییر مزاج، بی اشتهایی و تهوع است که افراد در معرض خطر باید وضعیت خود را به طور دوره ای به وسیله سونوگرافی کنترل کنند.

وی با بیان اینکه درد حاد معروف سنگ کلیه ماندگار نیست و همیشه روی نمی دهد، تاکید کرد: بعد از یک و دو هفته این درد سپری می شود و اگر افراد سنگ بی علامتی در کلیه خود دارند، می توانند با انجام سونوگرافی آن را شناسایی کنند و برای سنگی که سیستم ادراری را مسدود کرده تنها می توان سه هفته برای دفع آن منتظر بود.

این اورولوژیست ترمیمی درباره عوارض برخی داروها در تشکیل سنگ کلیه گفت: بیماران نگران عوارض احتمالی دارو نباشند اما برخی از داروها می توانند به سنگ سیستم ادراری مانند یکی از داروهای فشارخون و یک داروی ضدویروس تبدیل شوند که این موارد استثنایی هستند. 

وی افزود: برخی داروها با تغییر در ماهیت ادرار و حالت اسیدی یا بازی آن، شرایط را برای ایجاد سنگ کلیه مهیاتر می کنند که در مقابل برای کاهش خطر سنگ کلیه نیز موثر هستند و هیچ بیماری نباید داروی را مانند فشارخون به علت عوارض احتمالی و بدون مشورت با پزشک قطع کند.

سلیمان زاده درباره تاثیر ورزش بر دفع سنگ کلیه اظهار کرد: در مورد سنگ های کوچکتر از 8 تا 10 میلیمتر، با توجه به جنس و مکان قرار گیری آنها با تجویز ضد التهاب و داروهای ضددرد به دفع آنها کمک می کنیم که در این خصوص فعالیت فیزیکی و ورزش می تواند همراه با نوشیدن آب فراوان و برخی داروهای افزایش دهنده حجم ادرار در دفع سنگ کلیه موثر باشد.

 

وی در مورد درمان سنگ های بزرگ کلیه بیان کرد: درمان های فعال مانند جراحی و  شکستن سنگ در خصوص این سنگ ها موثر است که نباید افراد درمان را به تعویق بیندازند و به طور خودسرانه برخی داروها را مصرف کنند و از مشورت با پزشک بهره ببرند. 

یزدانی نیز در خصوص راهکارهای درمانی سنگ کلیه گفت: سنگ ها را باید به روش های گوناگونی از بین برد که سنگ شکنی توسط دستگاه های مختلف، جراحی و لاپاراسکوپی از راه های متعدد درمان سنگ سیستم ادراری هستند و با ورود تکنولوژی های جدید درمان های کم خطرتری انجام می گیرد.