« از اين پس، در قبال هر حمله به مردم كشورمان، به همان گونه پاسخ خواهيم گفت و چنانچه صدام حسين تهديدات خود را به اجرا درآورد، قطعا شهرهاي خانقين، بصره و مندلي را بمباران خواهيم كرد. ما صادقانه مراتب تاسف خود را به اطلاع مردم اين سه شهر ميرسانيم و از آنان ميخواهيم كه به فوريت شهرهاي مزبور را ترك نمايند.»
به گزارش بولتن نیوز، ولي عليرغم اين هشدارها صدام حسين به هيچ وجه دست از تصميم خود برنداشت و لذا در 22 بهمن 1363 ( 11 فوريه 1984) 5 موشك زمين به زمين اسكاد - بي در مناطق مسكوني شهر دزفول فرود آمد و باعث ويراني حدود 100 منزل مسكوني و آسيب ديدن 400 منزل ديگر، يك بيمارستان ، يك دبستان و صدها كشته و مجروح گرديد، كه بسياري از آنها از كودكان عمليات در مقابل، نيروهاي ايراني چندين بار از طريق صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران براي مردم بصره، مندلي و خانقين پيام دادند كه به فورتي اين سه شهر را ترك گويند و ساعت حمله را 6 صبح فرداي آن روز اعلام كردند و به همين جهت در روز 23 بهمن 1363 ( 12 فوريه 1984) آتشبارهاي ايران وارد عمل شدند و اهدافي چون ادرات حزب بعث، پاسگاههاي پليس و پادگانهاي نظامي را مورد حمله قرار دادند. البته صدام حسين فرداي همان روز با 6 جنگنده عراقي نيز شهرهاي ايلام، اسلام آباد، گيلانغرب ، آبادان و خرمشهر را بمباران کردند
جنگ شهرها در اين مقطع مراحلي چند را با توجه به مقتضيات و شرايط زماني و برخوردهاي طرفين جنگ - بويژه عراق - پشت سر گذاشت. اين مراحل عبارت است از:
1) مرحله اول 4-1363(1985): اين مرحله از سوم اسفند 1363 شمسي آغاز شد و تا هفدم فروردین 1364 يعني بمدت يك ماه و نيم ادامه يافت. در اين مدت 29 شهر و چندين روستاي ايران 118 بار مورد اصابت بمبها و موشكهاي عراقي قرار گرفت و حاصل آن 1227 نفر شهيد و 4682 نفر مجروح و خسارات ملي فراوان بود.
2( مرحله دوم 1364 (1985: اين مرحله از 5 خرداد تا 24 خرداد 1364 ادامه يافت و طي آن 27 شهر و چندين روستا، 105 بار مورد اصابت قرار گرفت، 26 كه تلفات آن شامل 570 نفر شهيد و 1332 نفر مجروح و خسارات فراوان مالي بود.
3) مرحله سوم 1365(1987) اين مرحله مقارن عملياتهاي كربلاي 4 و 5 يعني بطور تقريبي از 19/10/1365 آغاز شد. 27 و تا ساعت 12 روز پنجشنبه سي ام بهمن 1365 به مدت 42 روز ادامه يافت. در اين مرحله 66 شهر، بخش و تعدادي روستا مورد حمله موشكي و هوايي قرار گرفت. تعداد بمبارانها 236 بار و تعداد موشكهاي شليك شده عراقي 28 فروند بود. آمار شهدا 3050 نفر و آمار مجروحين 11163 نفر در اين دوره ميباشد. لازم به ياد آوري است كه در اين مدت 8 موشك نيز از سوي ايران به شهر بغداد شليك شد. 28 بعلاوه در اين مرحله بمدت 2 روز يعني روزهاي 27 و 28 بهمن 1365 جنگ شهرها متوقف گرديد. بعد از اين مرحله، قطع دو هفته اي جنگ شهرها از سوي صدام حسين اعلام گرديد. در تاريخ 10/12/1365، بيانيه دبير كل سازمان ملل متحد در مورد توقف جنگ شهرها صادر گرديد. رياست جمهوري اسلامي ايران در پيام نوروزي خود در سال 1366 در مورد اين مرحله از جنگ شهرها گفت: «جنگ شهرها و بمباران وحشيانه وسيع تر با اينكه سابقه داشت هرگز به وسعت و به سياهي و دهشتباري سال گذشته نبود... مردم عمق دشمني و خصومت دشمنان را حس كردند و جبهه جنگ به اعمال شهرها كشيده شد....»
البته عليرغم در خواست هاي مكرر جمهوري اسلامي ايران و برخي از مجامع و دولتها در سراسر جهان و نيز بيانيه دبير كل سازمان ملل متحد جنگ شهرها بعد از اين مرحله از تاريخ 18/181366 مجددابصورت منقطع آغاز گرديد.
4) مرحله چهارم (بهار و تابستان 1366) اين مرحله در تاريخ 18/1/1366 و همزمان با عمليات كربلاي 8 شروع شد و بويژه در طول عملياتهاي كربلاي 9، 10 و فتح 5 الي 7 و نصر 1 تا 4 ادامه يافت. در اين مرحله جنگ شهرها به داخل خاك كردستان عراق نيز كشيده شد و نظاميان عراق، مردم در حال قيام شهرهاي موصل، سيد صادق و ... را با حملات هوايي به خاك و خون كشيدند. همچنين در اين مرحله جنگ نفتكشها و جنگ شيميايي به اوج خود رسيد. اين مرحله از جنگ شهرها بصورت مقطعي و غير يكنواخت تا اوائل شهريور 1366 ادامه يافت.
5) مرحله پنجم (پائيز 1366) اين مرحله از جنگ شهرها درتاريخ 18/6/1366 و در آستانه سفر دكوئيار دبير كل سازمان ملل متحد به تهران - و در واقع براي وادار كردن ايران به پذيرش قطعنامه 598 شوراي امنيت سازمان متحد - شروع شد و با شدت وحدت بيشتري نسبت به مراحل سابق ادامه يافت. شايد بتوان پايان اين مرحله از جنگ شهرها را حملات هواپيماهاي عراقي به نيروگاه بوشهر در تاريخ 27/8/1366 دانست. از اين زمان تا اوائل اسفند ماه 1366، جنگ شهرها از شدت چنداني برخوردار نبود.
6) مرحله ششم (اسفند 1366): مرحله ششم جنگ شهرها در تاريخ 8/12/1366 و با بمباران شديد شهر تهران و حومه آن شروع شد. در تاريخ 10/12/1366 ايران با پرتاب موشك به بغداد به بمبارانهاي شديد عراق پاسخ داد و يك روز بعد از آن، يعني روز 11/12/1366 عراق نيز حملات موشكي خود را به تهران شروع كرد. در تاريخ 18/12/1366 شدت جنگ شهرها در اين مرحله به حدي بود كه اتحاد شوروي از شوراي امنيت در خواست كرد كه براي جلوگيري از جنگ اقدام كند. اين مرحله از جنگ شهرها در روز 22/12/1366 متوقف شد.
7) مرحله هفتم (اواخر اسفند 66 و اوايل فرودين 1367): مرحله هفتم جنگ شهرها با شدت بيشتري در تاريخي 23/12/1366 آغاز شد وتا يازدهم فروردين 1367 ادامه يافت.
در 2 فروردين 1367 عراق اعلام كرد كه 106 موشك عليه شهرهاي ايران شليك كرده است... در هفتم فرودين 1367 نيز ايران مطرح ساخت كه عراق از موشكهاي جديدي استفاده كرده است و اين امر موجب تقويت اين خبر شد كه عراق از موشكهاي «اي اس 12» استفاده ميكند. در تاريخ 15/2/1/1367 نيز دبير كل سازمان ملل متحد از ايران و عراق خواست كه از ادامه و از سرگيري جنگ شهرها خودداري كنند. لازم به يادآوري است كه قطع جنگ شهرها در اين مرحله از سوي عراق و بخاطر ديدار نخست وزير تركيه از آن كشور صورت گرفت.
8) مرحله پاياني جنگ شهرها: آخرين مرحله از جنگ شهرها در تاريخ بيست و يكم فرودين ماه 1370 از سوي عراق شروع شد و تا تاريخ 31/1/1367 (20 آوريل 1988) ادامه يافت. عراق در اول ارديبهشت 1367 (21 آوريل 1988) آتش بس يك جانبه اي را ظاهرا به اصرار مجاهدين خلق اعلام كرد و بدينسان جنگ شهرها به مفهوم خاص آن، پايان يافت. تا اين زمان عراق بين 190 تا 200 فروند موشك به سوي شهرهاي ايران و ايران نيز نزديك به 50 فروند موشك به سوي شهرهاي عراق شليك كردند و در اين ميان نزديك به 100 موشك عراقي در شهر تهران فرود آمد كه تمام انها به مناطق مسكوني و پرجمعيت اصابت كرد.
لازم به يادآوري است كه آخرين حمله عراق مقارن ساعت 11:20 روز 14/2/1367 به حريم هوايي شيراز، پالايشگاه و پتروشيمي اين شهر صورت گرفت ولي با توجه به اعلام قطعي پايان جنگ شهرها در تاريخ 1/2/1367، اين مورد مرحلهاي جديد در جنگ شهرها محسوب نشد. راديو اسرائيل طي گزارش مفصلي در مورد اين حمله گفت:
«مقامات آگاه بغداد بطور غيررسمي ميگويند كه بمبارانهاي امروز را نبايد تجديد جنگ شهرها تلقی كرد زيرا هدفهاي بمباران شده تاسيسات اقتصادي بوده كه آتش بس در جنگ شهرها اين تاسيسات را شامل نميگردد.»
خبرگزاري تانيوگ نيز در گزارش خبرنگار خود از بغداد خاطرنشان ميسازد:
«تعيين قطعی نيت عراق براي آغاز مجدد جنگ شهرها با استناد به بيانيه نظامي آن كشور در مورد حمله به پالايشگاه و مجتمع پتروشيمي شيراز امري غيرممكن است....»
منبع:
Www.military.ir