الکترونیکی شدن 34 عملیات گمرکی در دولت یازدهم

گروه اقتصادی: بررسي كاركردهاي سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي و سامانه جامع گمركي در هر يك از رويه‌هاي گمركي تصوير بهتري از كارهاي انجام شده در گمرك كشورمان را نشان مي‌دهد. کارهایی که بعد از تصدی ریاست گمرک به وسیله مسعود کرباسیان رنگ و بویی تازه گرفته است.

به گزارش بولتن نیوز، گمرک و فعالیتهای گمرکی همواره از درگاه هایی بوده که به فساد خیز بودن معروف است و همواره کالاهای قاچاق شده از مبادی گمرکی جزو تحدیدات تولید ناخالص داخلی و اقتصاد کشور مطرح بوده است؛ البته این موضوع تنها مختص ایران نیست و در تمام دنیا گمرک درگاهی است برای هدایت بازار و کمک به رشد و توسعه اقتصاد داخلی.

در این رابطه عوارض گمرکی و اعمال محدودیتهای واردات و صادرات از طریق مبادی قانونی و مبادی گمرکی رسمی از جمله ابزاری است که در تمام دنیا برای شناسایی عوامل اخلال گر در تولید داخلی مورد استفاده قرارمی گیرد و در این رابطه از دستگاه ها و روشهای متنوعی برای جلوگیری از فساد استفاده می شود.

گمرک ایران هم مانند دیگر گمرکهای جهان همواره نیازمند بهره برداری از آخرین تجهیزات و روشهای علمی و الکترونیک برای جلوگیری از قاچاق بوده است ولی متاسفانه علی رغم میلیارد ها دلار واردات و صادرات کالا از طریق گمرک، این بخش مهم اقتصادی کشور هماره مورد بی مهری قرار گرفته و به دلایل مشخص از تجهیز و پیشرفت آن جلوگیری شده است.



در دوران دولت تدبیر و امید و با توجه به قانون اقتصاد مقاومتی از سوی مقام معظم رهبری و با تصدی پست ریاست گمرک به وسیله مسعود کرباسیان شاهد اتفاقات مهمی در بخش گمرکی کشور هستیم. هر چند ریاست جدید همواره توسط کسانی که از ریاست و دقت عمل ایشان در اجرای فرامین رهبری در حوزه اقتصاد مقاومتی و قوانین کشور برای توسعه تولید داخلی دلخورند مورد حمله و هجمه قرار گرفته است.
سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی و سامانه جامع گمرکی از جمله دست آوردهای مهمی است که در دوره ریاست کرباسیان جامه عمل پوشیده است و شاید مهمترین دست آور گمرک در سالهای پس از انقلاب است.
به وسیله كاركردهاي سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي و سامانه جامع گمركي می توانیم بهتر درک الکترونیکی شدن 34 عملیات گمرکی در دولت یازدهمکنیم که گمرك ايران در دو سال گذشته چه ابزارها و امکاناتی را جهت دستیابی به یک گمرک مکانیزه و دیجیتال به کار گرفته است:

- دوراظهاری صادرات

با راه‌اندازی سامانه اظهار از راه دور هر صادرکننده می‌تواند در هر زمان از شبانه‌روز نسبت به پر کردن فرم اظهارنامه و تحویل الکترونیکی اسناد به گمرک اقدام کند.

همچنین عدم نیاز به مراجعه حضوری صاحبان کالا و انجام تشریفات گمرکی به‌صورت غیرحضوری از جمله این موارد است. از ديگر قابليت‌هاي سامانه در بخش صادرات انجام الكترونيكي بخشي از امور ارزیابی در محل و توزین و کنترل وسایل نقلیه حامل بار است.

- دوراظهاری واردات

در گذشته اظهارنامه‌های گمرکی در گمرکات اجرایی توسط اپراتورها تایپ و تحویل متقاضی می‌شد. این موضوع علاوه بر مشکلات ناشی از حضور این افراد در گمرک، باعث کندی سرعت کار گمرکات در ترخیص کالا می‌گردید. زیرا هر گمرک برمبنای تعداد اظهارنامه‌ای که می‌توانست در روز تایپ کند خدمات ارائه می‌کرد.

انجام تشریفات ترخیص کالاهای وارداتی و همچنین صدور کالا از کشور براساس قانون امور گمرکی و آیین‌نامه اجرایی آن منوط به تنظیم اظهارنامه گمرکی و تسلیم آن به گمرک است. اظهارکننده موظف است اسناد لازم از قبیل سیاهه خرید، گواهی مبدأ، اسناد بانکی و سایر مجوزهای مورد نیاز را که مقررات و قوانین مربوطه تعیین کرده است به اظهارنامه منضم کند.

با راه‌اندازی سامانه اظهار از راه دور، این موضوع برطرف شده و هر صاحب کالا می‌تواند در هر زمان از شبانه‌روز نسبت به پر کردن فرم اظهارنامه و تحویل الکترونیکی اسناد به گمرک اقدام نماید.

- دریافت الکترونیک مانیفست

در سامانه جامع امور گمرکی برخلاف گذشته که اطلاعات مانیفست کالا به‌صورت دستی و غیرقابل صحت‌سنجی به گمرک ارائه می‌شد، اطلاعات مانیفست کالا قبل از ورود به گمرک به‌صورت الکترونیکی از شرکت‌های حمل‌ونقل دریافت می‌شود. این اطلاعات پردازش شده و مبنای طی تشریفات گمرکی قرار خواهد گرفت. صدور قبض انبار به‌صورت الکترونیکی و طی مراحل آن با کمترین وقفه از قابلیت‌های سامانه در این حوزه است.

- دریافت الکترونیک قبض انبار و مدیریت آن

یکی از چالش‌های بزرگ گمرک در حوزه مدیریت، انبارها و قبوض انبار صادر شده آن است که بعضاً در اختیار گمرک و یا مجموعه‌های دیگر که عموماً به شکل خصوصی اداره می‌شوند، قرار دارد. کنترل انبارها و نظارت بر آن از اختیارات و وظایف قانونی گمرک است. از این‌رو با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، گمرک ارتباط مستقیم با قبض انبار برقرار نموده و اطلاعات آن نیز به‌صورت الکترونیکی در اختیار گمرک قرار می‌گیرد. سامانه جامع مدیریت قبوض انبار و صدور و خارج نمودن آن را در اختیار گرفته و به طور هوشمند و اعمال نظارت و کنترل‌های گمرکی را میسر می‌سازد.

تسریع و تسهیل در صدور قبض انبار و جلوگیری از ورود اطلاعات مجدد، تسریع در ارزیابی و مشخص نمودن محل دقیق کالا، نظارت و کنترل دقیق و هوشمند بر نحوه بارگیری و تخلیه کالا و... ازجمله موارد مهم سامانه جامع امور گمرکی است.

- کنترل الكترونيكي بدهی‌ها

بدهی‌های گمرکی که برمبنای ماده 7 قانون امور گمرکی مشخص می‌شوند، پیش از این به‌صورت نیمه مکانیزه و با دخالت انسان کنترل می‌شد. بدین صورت امکان جعل و یا تخلف بسیار زیاد بود.

با راه‌اندازی سامانه جامع امور گمرکی، این بدهی‌ها به‌صورت سیستمی اعمال شده و به افرادی که بدهی دارند به‌صورت اتوماتیک اجازه اظهار و خروج کالا داده نخواهد شد. بدین صورت فرد می‌بایست بدهی خود را پرداخت نموده تا از گمرک خدمات دریافت نماید و این موضوع تأثیر بسیار زیادی بر کاهش بدهی‌های گمرکی خواهد داشت.

علاوه بر این بررسی‌های سیستمی و مشخص نمودن میزان بدهی نیز به طور اتوماتیک در سامانه لحاظ شده و در زمان مشخص شدن بدهی، سامانه به‌طور اتوماتیک از انجام عملیات فرد بدهکار در کل کشور، به‌طور یکسان جلوگیری به عمل می‌آورد.

- انجام امور احراز هویت توسط سامانه

در گذشته دایره احراز هویت در گمرک وظیفه دریافت اظهارنامه و کنترل احراز و نیز صدور کوتاژ را برعهده داشت. این موضوع به علت عدم وجود یک سیستم واحد و جامع، الزاماً به‌صورت دستی و بدون دخالت سیستم انجام می‌پذیرفت.

با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، کلیه این مراحل را سیستم به طور اتوماتیک انجام داده و استعلام‌های مورد نیاز را از سازمان‌های همجوار به طور مستقیم دریافت می‌نماید.

- تعیین اتوماتیک و هوشمند کارشناس

تعیین کارشناس گمرکی با توجه به تعدد آنها، برعهده یک فرد قرار داشت و این فرد برمبنای تجربه خویش اقدام به تعیین کارشناس مربوطه می‌نمود. البته در این حوزه قبلاً نیز سیستم‌هایی وجود داشت که نقص آنها مشخص و قابل بررسی است.

در این حوزه، سامانه جامع امور گمرکی با تعیین هوشمند کارشناس به‌صورت اتوماتیک، برمبنای ضابطه‌های مشخص و توانمندی‌ها، نقش مؤثری در سلامت اداری و تخصیص متعادل اظهارنامه‌ها خواهد داشت

- سلکتیویتی مسیر اظهارنامه

اصولاً کالاهای وارداتی در گمرک در طی مراحل ترخیص طبق نظر کارشناسان گمرک، باید یکی از مراحل 3گانه زیر را طی کنند، استفاده از سیستم انتخاب مسیر اظهارنامه، اعتماد به خدما‌ت‌گیرندگان و اعمال کنترل‌های گمرکی بر روی آن‌دسته از اظهارنامه‌هایی که واقعاً نیاز به کنترل دارند تا از این طریق کالای سایر اظهارنامه‌ها در حداقل زمان و با حداقل بازرسی‌ها ترخیص و به صاحب آن تحویل شود:

مسیر سبز- مسیر زرد- مسیر قرمز

با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، سیستم سلکتیویتی به‌صورت هوشمند و اتوماتیک توسط سیستم تعیین و برمبنای ضابطه‌های از پیش تعیین شده و همچنین براساس دیتاهای دریافتی اقدام به تعیین مسیر برمبنای مدیریت ریسک می‌نماید.

- دریافت مجوزهای لازم به‌صورت الکترونیک

ارسال و دریافت مجوزهای لازم جهت ترخیص کالا ازجمله استاندارد، ثبت سفارش، قرنطینه و... به‌صورت دستی بسیار زمان‌بر بوده و همچنین امکان مدیریت و تأیید صحت این مجوزها نیز به‌صورت دستی بسیار مشکل است.

از این‌رو، سامانه جامع امور گمرکی، مجوزهای مشخص را به‌صورت مستقیم و الکترونیک از سازمان‌های همجوار دریافت و این کار در روند ترخیص کالا تأثیر زیادی خواهد داشت.

همچنین این تأثیر به‌صورت سیستمی اعمال شده و از اعمال سلیقه کارشناسان گمرک جلوگیری به عمل خواهد آمد. به طور مثال کالایی که نیاز به مجوز استاندارد دارد. تا زمان دریافت مجوز استاندارد، کارشناس نمی‌تواند آن را تأیید کند و سامانه اجازه ترخیص را صادر نخواهد کرد.

- صندوق الكترونيكی

همانطور که در قسمت قبل اشاره شد، سامانه جامع امور گمرکی، با اتصال مستقیم به بانک و پرداخت الکترونیکی مزایای بسیاری را در چرخه تجارت خارجی کشور پدید می‌آورد.

- صندور پروانه (برگ سبز) الکترونیکی

با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، پروانه (برگ سبز) به‌صورت الکترونیکی صادر شده و این پروانه براساس میزان واقعی خروح کالا تنظیم می‌شود.

همچنین این قابلیت در این سامانه لحاظ شده که با حذف کاغذ، صدور پروانه که منشاء بسیاری از مشکلات و تخلفات است، نسبت به تبادل الکترونیکی اسناد بین سازمان‌ها و مراکز مورد نیاز مانند نیروی انتظامی اقدام نماید.

- توزین هوشمند

از آنجا که وزن در مراحل ورود کالا به کشور نقش تعیین‌کننده دارد، سامانه جامع امور گمرکی با اتصال مستقیم به باسکول‌ها و دریافت الکترونیکی مقدار توزین شده جهت هر کالا، این اطلاعات را پردازش و با ضابطه‌های مورد نظر اعمال مدیریت ریسک می‌نماید.

بر این اساس، دیگر نیازی به صدور و تحویل قبض باسکول نبوده و سامانه به طور اتوماتیک این اطلاعات را به درب خروج و سایر قسمت‌های مربوطه ارسال می‌نماید.

- دریافت بیجک الکترونیک از انبارها

اتصال مستقیم و دریافت اطلاعات مقدار کالای خارج شده از انبارها (بیجک) ازجمله موارد مهم در کنترل خروج کالا از گمرک است. با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، گمرک به‌صورت سیستمی اطلاعات مربوطه را از انبارها دریافت و ذخیره می‌نماید. مدیریت و نظارت گمرک بر انبارها لحاظ شده و امکان ثبت اطلاعات و خروج کالا خلاف پروانه‌های صادر شده وجود نخواهد داشت. با این سامانه امکان جعل و دستکاری بیجک‌ها از بین رفته و سرعت ترخیص کالا به علت دقت بالا در عملکرد افزایش خواهد یافت.

- سلکتیویتی درب خروج

در گذشته روند کار بدین صورت بود که پس از صدور پروانه سبز گمرکی توسط سرویس ارزیابی، کالاهایی که توسط گمرک برای آنها مجوز خروج صادر شده بود مجدداً و به طور سلیقه‌ای در درب خروج، مورد ارزیابی مجدد قرار می‌گرفت که این كار با پياده‌سازي سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي به‌صورت الكترونيك انجام مي‌شود.

- سامانه جامع بازبینی

این سامانه از قسمت دریافت اسناد در جمع‌آوری اظهارنامه‌های سرویس واردات شروع شده و با طی مراحل مختلف تا بایگانی راکد را تحت پوشش خود قرار می‌دهد.

بر این اساس اسناد پس از تحویل به بازبینی به‌صورت سیستمی بین کارشناسان بازبینی توزیع می‌شود و شخص در توزیع اظهارنامه‌ها دخیل نیست.

- دوراظهاری ترانزیت

در گذشته اظهارنامه‌های گمرکی در گمرکات اجرایی توسط اپراتورها تایپ و تحویل متقاضی می‌‌شد. این موضوع علاوه بر مشکلات حضور این افراد در گمرک، باعث کندی سرعت گمرکات در ترانزیت کالا می‌گردید. زیرا هر گمرک برمبنای تعداد اظهارنامه‌ای که می‌توانست در روز تایپ کند خدمات ارائه می‌کرد.

با اجرای سامانه جامع امور گمرکی در قسمت ترانزیت، اظهار از طريق اينترنت صورت مي‌گيرد و این سامانه به‌طور هوشمند کنترل‌های لازم را در اظهارنامه‌ها و تعیین مسیر آنها اعمال می‌نماید. این کنترل‌ها برمبنای اظهارنامه، گمرکات مبدأ و مقصد، مجوزهای موردنیاز و یا امکان ترانزیت و یا عدم امکان آن به گمرکات مربوطه اعمال می‌‌شود.

- پلمپ الکترونیکی

ازجمله موارد مهم در ترانزیت کالا در داخل کشور، پلمپ محموله‌های ترانزیت است که این موضوع صحت عبور کالا از کشور را تضمین می‌کند.

با اجرای سامانه جامع امور گمرکی و نصب پلمپ‌های الکترونیکی بر روی محموله‌های ترانزیتی و اتصال مستقیم آنها با سامانه، می‌توان موقعیت هر محموله ترانزیتی را به‌صورت آنلاین مشاهده و رصد کرد. همچنین در صورت باز شدن یا تأخیر آن سامانه به‌صورت هوشمند هشدارهای لازم را به مدیران مربوطه ارائه نماید.

- ارسال و دریافت اطلاعات به‌صورت الکترونیکی بین گمرک مبدأ و مقصد

با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، اطلاعات ترانزیت در مبدأ به‌صورت هوشمند به مقصد ارسال شده و این اطلاعات با چرخش در روند ترانزیت مقصد به‌صورت هوشمند تکمیل و به گمرک مقصد ارسال می‌شود.

-تير الكترونيكي(E-TIR)

 ازجمله بخش‌های سامانه جامع امور گمرکی، بخش کارنه‌تیر است. این بخش نیز همانند ترانزیت از فرآیند دوراظهاری آغاز شده و براساس رویه کارنه‌تیر اقدام به طی روند مربوطه می‌نماید.

ارسال اطلاعات به مقصد و اعلام وصول اتوماتیک ازجمله قابلیت‌های این بخش از سامانه است.

با هماهنگی اتاق بازرگانی و انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل و با حضور نماینده سازمان IRU در تهران، پژوهشکده سامانه‌های هوشمند اقدام تولید ماژول اتصال سامانه جامع به سازمان IRU و دریافت مستقیم اطلاعات کارنه‌تیر از مبدأ حمل انجام شده و در حال حاضر تير الكترونيكي (E-TIR) اجرايي شده است.

قرارداد آیین‌نامه اجرایی طرح الکترونیکی تیر«E-TIR» هم با هدف تسهیل روند ترانزیت، تجارت و کاهش خطرپذیری میان دكتر مسعود كرباسيان رئیس‌کل گمرک ایران و محسن جلالي‌پور رئيس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران امضا شد.

مسعود کرباسیان رئیس‌کل گمرک ایران در مراسم امضاي اين آيين‌نامه با تأکید بر اینکه امروز بیش از 70 کشور دنیا براساس سند تیر رفتار می‌کنند، گفت: ما به‌عنوان یک کشور پیشتاز در امر کارنه تیر توانستیم با 70 کشور دنیا ارتباط برقرار کنیم که این کار بدون کمک همکارانمان در اتاق بازرگانی میسر نبود.

در بحث ترانزیت یک نوع هماهنگی بین ما و کمیسیون اقتصادی اروپا که تحت نظر سازمان ملل است از یک سو و سازمان ایرو وجود دارد.

وی افزود: از سوی دیگر امروز بیش از 70 کشور دنیا براساس سند تیر رفتار می‌کنند. سند تیر یا همان دفترچه کارنه تیر دفترچه‌‌ای است که قبلاً صادر می‌شد و به عنوان مثال وقتی کامیونی از اروپا راه می‌افتاد به هر مرز گمرکی که می‌رسید یک برگ از دفترچه مزبور را که وُله نام داشت می‌کندند و گمرکات پس از جمع‌آوری این برگه‌ها آنها را به مقر اصلی کنوانسیون تیر در ژنو می‌فرستادند، تا بررسی شود که کامیون مورد نظر در آن زمان از کشورهای مسیر ترانزیت عبور کرده است یا نه که کاری زمان‌بر و سخت بود، اما امروز خوشبختانه با سیستم تیر الکترونیکی می‌توان وضعیت کامیون‌ها را به صورت لحظه‌ای رصد کرد.

رئیس کل گمرک با اشاره به اینکه ایران با 15 کشور همسایه است که از این تعداد 7 کشور به دریا راه ندارند و دروازه ورود به این کشورها عهده ایران است، گفت: در واقع ما دروازه ورود به جنوب شرقی آسیا هستیم و آسیای مرکزی را هم پوشش می‌دهیم.

دکتر کرباسیان طرح ایجاد راه ابریشم جدید از سوی چینی‌ها با اعتباری در حدود 900 میلیارد دلار را موجب تحولی جدی در امر ترانزیت جهانی خواند و اظهارداشت: خوشبختانه با همکاری گمرک و دیگر دستگاه‌ها و شرکت‌های حمل‌ونقل، وزارت راه، اتاق بازرگانی وضعیتی به وجود آمده که کشور ما دور از مسیرهای بین‌المللی ترانزیت نیست و اجرای طرح‌هایی مانند دوراظهاری ترانزیتی مشکلات تشکل‌های حمل‌ونقلی را تا حدود زیادی برطرف کرده و تسویه‌ها لحظه به لحظه انجام می‌شود که این امر سلامت و صحت کار را بالا برده و با استفاده از ایکس‌ری، جی‌پی‌اس و تجهیزات مدرن دیگر امنیت، سرعت و دقت ترانزیت در کشور بالا رفته و به همین دلیل در حال رسیدن به ظرفیت 13 میلیون تن ترانزیت در سال هستیم.

محسن جلالي پور رئيس اتاق بازرگاني ايران نيز در سخناني از عملكرد گمرك ايران در الكترونيكي كردن رويه‌هاي گمركي و تسهيل تجارت تقدير و تشكر كرد.

- سامانه هوشمند بیمه

با راه‌اندازی این سامانه بیمه‌ها به شبکه الکترونیکی سامانه جامع گمرکی پیوستند تا فعالیت بیمه‌های همکار در گمرک به‌صورت الکترونیکی کنترل شود تا علاوه‌بر صرفه‌جویی در وقت و هزینه، از بروز تخلفات احتمالی هم جلوگیری شود.

- سامانه بایگانی دیجیتال اسناد

سامانه بایگانی دیجیتال در گمرکات اجرایی راه‌اندازی شده است. این سامانه‌ها با دریافت اسکن اسناد، آنها را به اطلاعات اظهارنامه لینک نموده و کارشناس می‌تواند اطلاعات اسکن اسناد را مشاهده نماید. جلوگیری از تغییر اسناد مربوطه و مفقودی اسناد ازجمله قابلیت‌های این سامانه است.

- سامانه پیامک استعلام پته عبور

این سامانه با ذخیره اطلاعات مربوط به پته عبوری، امکان استعلام شماره رهگیری‌های صادر شده را فراهم می‌نماید. بر این اساس دستگاه‌های استعلام‌کننده با ارسال شماره رهگیری به همراه کد مربوطه به سامانه پیامکی گمرک ایران، اطلاعات مربوط به خودرو، کالا، وزن و تعداد را در تلفن همراه خود مشاهده می‌نمایند.

-کنترل ورود و خروج خودروها به‌صورت هوشمند

با راه‌اندازی سامانه جامع امور گمرکی، این سامانه به‌صورت هوشمند و با اتصال به دوربین‌های پلاک‌خوان و تگ‌های هوشمند و همچنین راه‌بندهای متصل به سیستم، اقدام به کنترل ورود و خروج خودروها می‌نماید.

-گزارشات آنلاين مدیریتی

دسترسی به گزارشات و اطلاعات مدیریتی ازجمله نیازهای مدیریتی امروزی است. در گذشته دسترسی به این اطلاعات در گمرک به زمان زیادی نیاز داشت و بسیار تخصصی ‌بود و می‌بایست اطلاعات تک‌تک گمرکات تجمیع و سپس پردازش اطلاعات انجام شده و گزارشات مدیریتی دریافت شود. همچنین دسترسی به این اطلاعات پیچیده و در اختیار بخش فناوری اطلاعات بود.

-اعمال بخشنامه‌ها و مقررات به‌صورت الكترونيكي

یکی از معایب صدور بخشنامه‌های اداری، زمان‌بر بودن ارسال و دریافت آنها و توجیه مدیران زیرمجموعه در زمینه این بخشنامه‌ها بود. به طوری که گاهی اوقات برداشت‌های متفاوت از بخشنامه‌ها باعث مشکلات عدیده‌ای شده است. همچنین بررسی بازخورد بخشنامه‌ها معمولاً با پیچیدگی و زمان بسیار همراه است. با اجرای سامانه جامع امور گمرکی، این بخشنامه‌ها توسط مرکز و به‌صورت یکجا در سامانه اعمال می‌گردد و از اعمال سلیقه و بخشنامه‌های متفاوت جلوگیری به عمل خواهد آورد.

ارزيابي عملكرد گمركات سراسر كشور با مدل پي ام سي(PMC)

ارزيابي عملكرد گمركات سراسر كشوربا روش الكترونيكي پيشنهادي كونيو ميكوريا دبيركل سازمان جهاني گمرك با عنوان پي ام سي(PMC)در نشست تخصصي مديران ستادي و اجرايي گمركات سراسر كشور بررسي و ارزيابي شد.

اين اقدام با بهره‌گيري از سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي صورت گرفت و دكتر كرباسيان رئيس‌كل گمرك ايران در اين نشست با بهره‌گيري از گزارش‌هاي آنلاين اين سامانه به ارزيابي عملكرد گمركات پرداخت و مشكلات و مسائل مرتبط با رويه‌هاي گمرگي گمركات سراسر كشور را با كمك سامانه‌هاي هوشمند تبيين و درخصوص هر يك از موارد مطرح شده راهكارهايي بيان داشت.

 سامانه آنلاين ارزش

گمرك ايران از مهم‌ترين پروژه گمركي در تعيين ارزش كالاها رونمايي كرد و با اجرايي شدن اين پروژه با عنوان تعيين شناسه ارزش واحد كالا (TSC) ارزش كالاها با استفاده از سامانه جامع گمركي به صورت آنلاين تعيين مي‌شود.

اين اقدام در اجراي دستور رئيس‌كل گمرك ايران و تأكيد ايشان مبني بر يكسان‌سازي ارزش كالاهاي وارداتي به‌منظور رعايت عدالت مالياتي در اخذ حقوق ورودي و جلوگيري از اعمال سليقه در ارزشگذاري كالاها و ايجاد فضاي رقابتي سالم براي كليه واردكنندگان، تجار و صاحبان كالا، با عنايت به مواد 14 و 15 قانون امور گمركي و آيين‌نامه‌هاي اجرايي مربوطه در بررسي و تعيين ارزش كالاهاي وارداتي صورت مي‌گيرد.

بنابراين گزارش، دفتر بررسي و تعيين ارزش گمرك نيز در بخشنامه‌اي 10 بندي اين موضوع را به گمركات سراسر كشور اعلام كرد.

سامانه همراه گمرک

در راستای توسعه پنجره واحد تجارت فرامرزی و دولت موبایلی سامانه موبایلی گمرک (m- Government) راه‌اندازی شد.

دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک جمهوری اسلامی ایران پس از راه‌اندازی پنجره واحد تجارت فرامرزی با هدف تکریم ارباب‌رجوع اقدام به توسعه نرم‌افزار تلفن همراه در گمرک کرد. در این نسخه از نرم‌افزار، صاحبان کالا و اظهارکنندگان می‌توانند از آخرین وضعیت پروانه‌های گمرکی خود در کلیه رویه‌های گمرکی به‌صورت برخط مطلع شوند.

در این نسخه علاوه بر در اختیار بودن فهرست کلیه اظهارنامه‌ها کاربران با مشخص کردن فعالیت‌های مهم همچون خروج کامیون حامل کالا نسبت به آخرین وضعیت محموله مطلع آگاهی می‌یابند.

بنابراین گزارش، دسترسی به نرم‌افزار فوق از طریق ثبت‌نام در سامانه merchant.irica.ir امکان‌‌پذیر خواهد بود.

پرداخت اینترنتی

پرداخت اینترنتی از مراحل مهم و حساس ترخیص کالا به شیوه الکترونیکی است که در قالب سامانه جامع امور گمرکی انجام می‌شود. این کار با پیگیری و تلاش بی‌وقفه گمرک و همکاری سیستم بانکی از مدتی قبل در سطح گمرکات اجرایی عملیاتی شده است.

این شیوه پرداخت که جایگزین روش‌های وقت‌گیر و بعضاً توأم با اشتباه قبلی شده به‌طور نسبی باعث رضایت واردکنندگان و صادرکنندگان شده و در عین حال امکان سوءاستفاده مالی را از بین برده است.

پیش از این صاحبان کالا یا نمایندگان آنها مجبور بودند برای ترخیص کالاهای خود مراحل مختلف تشریفات گمرکی را طی کرده و سپس جهت پرداخت وجوه متعلقه به بانک مراجعه کنند که این کار ضمن گرفتن وقت زیادی از آنها، سبب تأخیر در فرآیند ترخیص می‌شد، اما اکنون با راه‌اندازی سامانه پرداخت الکترونیکی علاوه بر ایجاد سهولت و سرعت در انجام این مرحله از ترخیص، امکان تبادل سریع اطلاعات بین گمرک و سیستم بانکی فراهم شده و همه چیز به صورت آنلاین قابل رویت است. به تازگی دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک ایران با انتشار راهنمای پرداخت اینترنتی به کاربران کمک می‌کند تا با سهولت بیشتری کار خود را انجام دهند.

براساس این راهنما متقاضیان باید برای پرداخت اینترنتی دارای یکی از کارت‌های بانکی متصل به شبکه شتاب باشند و اطلاعات زیر را ارائه دهند.

1- شناسه پرداخت

2- شماره کارت

3- رمز دوم کار (PIN2)

4- کد اعتبارسنجی دوم (CVV2)

5- تاریخ انقضای کارت

علاقه‌مندان می‌توانند برای آگاهی از نحوه پرداخت اینترنتی به وب‌سایت گمرک ایران به نشانی Payment.irica.ir مراجعه نمایند.

 طرح کارشناسی مجازی

یکی از اقدامات گمرک در ارتباط با این بحث، موضوع کارشناسی متمرکز یا Expert Pool است.

در گذشته بین کارشناس و مدیر ارتباط مستقیم وجود داشت که این امر فساد را در سیستم اداری افزایش می‌داد. اما با راه‌اندازی کارشناسی متمرکز در گمرک ایران، بعد از اینکه اشخاص اظهارنامه ارائه کردند، کار کارشناسی بدون ارتباط مستقیم میان کارشناس و ارباب رجوع در اسرع وقت صورت می‌گیرد. همچنین در این سیستم هیچ فرقی بین یک کارشناس با یک اظهار‌کننده عادی وجود ندارد. به عبارتی با اجرای چنین سامانه‌‌ای همه گمرکات کشور در قالب یک گمرک دیده می‌شود و بخش عظیمی از کارها به‌صورت الکترونیکی صورت می‌گیرد و از بسیاری خطاها، تخلفات و مراجعات بی‌مورد جلوگیری می‌شود.

با اين طرح توزیع اظهارنامه‌ها در گمرکات جهت کارشناسی مجازی براساس تخصص بودن گمرکات کشور صورت می‌پذیرد و بر این اساس اظهارنامه‌های گمرکات تخصصی صرفاً به کارشناسان مجازی مستقر در سایر گمرکات تخصصی ذی‌صلاح ارجاع خواهد شد.

در صورت نیاز کارشناس به رویت نمونه کالا، مراتب از سوی کارشناس مجازی به رئیس سرویس ارزیابی گمرک محل اظهار گزارش می‌گردد تا موارد درخواستی توسط ایشان انجام و نتیجه به کارشناس مجازی اولیه (مستقر در دیگر گمرکات) گزارش گردد.

دریافت اصل اسناد و احراز اصالت اسناد اسکن شده در سامانه توسط مسئول سرویس ارزیابی گمرک محل اظهار صورت می‌پذیرد و مسئولیت کارشناسان مجازی صرفاً در حیطه استنتاج از اسناد الکترونیکی می‌باشد.

در صورت بروز اختلاف و نیز مواردی که کارشناس مجازی نسبت به ارائه گزارش اقدام می‌نماید، گزارش کارشناس مجازی مستقیماً به کارتابل مدیریت یا معاون گمرک محل اظهار ارسال می‌گردد. تصمیم‌گیری نهایی در مورد اختلاف در گمرک محل اظهار مستقیماً توسط مدیر آن گمرک صورت می‌پذیرد که این تصمیم‌گیری می‌تواند با اخذ مشورت معاون، رئیس سرویس ارزیابی و شخص معتمد مدیر باشد، لذا از زمان ابلاغ این بخشنامه نیازی به تشکیل کمیته فنی نبوده و نظر نهایی مدیر در اظهارنامه الکترونیکی درج و کارشناس مجازی بر آن اساس اقدام می‌نماید.

در صورت باقي ماندن اختلاف اظهارنامه با دستور مدیر گمرک محل اظهار، توسط آن گمرک به دفتر ستادی ذی‌ربط ارسال خواهد شد. این ارسال به صورت الکترونیکی بوده و متضمن شرح کامل موضوع اختلاف به همراه مستندات و اعلام صریح دلایل آن گمرک خواهد بود.

 سامانه ثبت و دريافت شماره شناسه گوشي‌هاي وارداتي (IMEI) در گمرك

از پانزدهم آذر ماه سال‌جاري ثبت و دريافت شماره شناسه گوشي‌هاي تلفن همراه وارداتي اجرايي شد.

گمرك جمهوري اسلامي ايران در راستاي اجراي سياست‌هاي كنترل هوشمند ورود كالا به كشور و به منظور تسريع و شفاف‌سازي فرآيند واردات تلفن همراه، افزايش دقت در كنترل‌هاي گمركي، نسبت به ثبت و دريافت شماره شناسه گوشي‌هاي وارداتي اقدام نمود.

بر اين اساس از تاريخ 15/9/94علاوه بر اظهارنامه و ليست عدل‌بندي، ارائه شناسه بين‌المللي تجهيزات موبايل (IMEI) توسط كليه واردكنندگان از طريق سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي الزامي شد.

IMEI مخفف International Mobile Equipment Identity شناسه بين‌المللي تجهيزات موبايل بوده و كليه دستگاه‌هاي موبايل با قابليت اتصال به شبكه مخابراتي GSM، داراي اين كد 15 رقمي مختص به خود مي‌باشند.

در اين كد، اطلاعات مربوط به مدل گوشي‌، شركت سازنده، كشور سازنده و... وجود داشته و گوشي‌هاي تلفن همراه توسط اين كد در شبكه‌هاي مخابراتي ثبت مي‌شوند.

روش‌هاي دريافت كد IMEI :

1- بر روي بسته‌بندي دستگاه تلفن همراه

2- كد IMEI عموماً در زير باتري موبايل قابل رويت مي‌باشد.

3- با شماره‌گيري #06#* در تلفن همراه كد IMEI نمايش داده مي‌شود.

واردكنندگان مي‌توانند از طريق مراجعه به سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي به آدرس: epl.irica.ir علاوه بر ارائه اظهارنامه الكترونيك خود به گمرك، مراحل مختلف كاري خود را بدون حضور در گمركات اجرايي پيگيري و اطلاعات مورد نياز را در اختيار گمرك قرار دهند.

گمرك ايران از كليه نمايندگان رسمي و ارائه‌كنندگان كالاي تجاري تلفن‌هاي همراه در ايران دعوت به‌عمل مي‌آورد با شركت فعال در اجراي اين طرح و ارائه پيشنهادات و انتقادات سازنده، علاوه بر ساده‌سازي و تسريع در انجام فرآيندهاي رسمي ورود كالا به كشور، موجبات جلوگيري از جعل، تخلف و قاچاق كالا را فراهم نمايند.

دستورالعمل نحوه ارسال اطلاعات شناسه بين‌المللي تجهيزات موبايل (IMEI) به همراه ليست عدل‌بندي اظهارنامه اطلاع‌رساني شد.

همچنين قرار است به منظور ارائه تسهيلات بيشتر، به‌زودي امكان بررسي وضعيت گوشي‌هاي تلفن همراه از طريق سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي در اختيار عموم مردم قرار گيرد.

آغاز به كار سامانه برخط آمار تجارت خارجي كشور 

سامانه برخط آمار تجارت خارجي كشور آغاز به كار كرد. در راستاي راه‌اندازي پنجره واحد تجارت فرامرزي مطابق بند (ج) ماده (38) " قانون رفع موانع توليد رقابت پذير و ارتقاي نظام مالي كشور" و قانون انتشار و دسترسي آزاد به اطلاعات و همزمان با ميلاد با سعادت پيامبر اكرم(ص)، ولادت امام جعفر صادق(ع) و هفته وحدت، گمرك جمهوري اسلامي ايران با هدف شفاف‌سازي امر تجارت و امكان اتخاذ تصميات آگاهانه توسط تجار به‌صورت روزانه اقدام به انتشار اطلاعات پايش نشده تجارت خارجي بر روي پورتال گمرك به آدرس merchant.irica.ir/daily نمود. ضمن اينكه جمع‌بندي آمار مقدماتي در پايان هرماه در پورتال گمرك قابل دسترسي است.

 صدور کارت الکترونیکی کارگزاران گمرکی

گمرک ایران کارت الکترونیکی کارگزاران گمرکی (ترخیص‌کاران) را اجرايي كرد.

با اين اقدام امكان ثبت نام جهت اخذ پروانه (كارت) الكترونیکی كارگزاران گمركي در سايت merchant. Irica.ir www . فراهم گرديد. كليه كارگزاران گمركي هم با مراجعه به آدرس اينترنتي مذكور نسبت به تكميل فرم اطلاعاتي و بارگذاري تصوير پروانه كارگزاري، عكس پرسنلي خود و كارمندان تحت پوشش به همراه تكميل فرم تعهدنامه مربوطه اقدام كردند.

 وکالت‌نامه رسمی الكترونيكي

سامانه جامع گمركي وكالت نامه رسمي الكترونيكي را الزامي كرد و با اين اقدام اسکن و انضمام تصویر وکالت‌نامه رسمی کارگزاران گمرکی (شخصي و حقیقی) در هنگام اظهار کالا در سامانه جامع امور الزامی شد.

اين اقدام در بخشنامه‌اي براي كليه ترخيص‌كاران الزامي شد و اعلام گرديد: الزاماً باید تصویر وکالت‌نامه رسمی مربوطه در هنگام اظهار، در سامانه امور گمرکی اسکن شده و به ضمیمه اسناد ضمیمه قابل رویت باشد.