خطر سکته مالی اقتصاد جدی است/ خروج نظام بانکی از ریل

به گزارش گروه اقتصاد بولتن نیوز، محمدحسین ادیب استاد دانشگاه است و با بررسی وضعیت اقتصاد ایران پس از تحریمها و نیز اولویتهای اقتصادی دولت، نسبت به بروز یک سکته مالی هشدار می دهد و معتقد است، زهر ناشی از سکته مالی بیش از حلاوت ناشی از لغو تحریم هاست.

 با لغو تحریم ها اولین الویت اقتصاد چه باید باشد؟
ادیب : وزیر اقتصاد اعلام کرد هیچ فعال اقتصادی نمی تواند نرخ بهره بین 20 تا 27 درصد را پرداخت کند. بانکها برای غرق شدن با هم رقابت می کنند .

 موفقیت دولت در مهار تورم را چگونه ارزیابی می کنید ؟
ادیب : با تورم بدهی کم ارزش می شود، در ایران از یکسو بدهی بانکی با نرخ 27 درصد در سال افزایش می دهد واز سوی دیگر 4 ماه متوالی است که تورم منفی است و بانک مرکزی اعلام نمی کند، یعنی با تورم بدهی بی ارزش نمی شود. به عبارت دیگر، بدهی بانکی را باید از محل سود عملکرد و نه تورم پرداخت کرد و هیچ فعال اقتصادی نمی تواند از طریق سود عملکرد بدون سود ناشی از تورم،این نرخ بهره را پرداخت کند. اقتصاد به سمت یک سکته مالی پیش می رود، باید متناسب با کاهش تورم نرخ بهره کاهش می یافت اما کاهش نیافته است.

عملکرد دولت را در حوزه نرخ ارز چطور ارزیابی می کنید.
ادیب : در این دوره ارز از ثبات نسبی برخوردار بود. ثبات نرخ ارز باعث می شود تا بدهی بانکی از طریق کاهش ارزش پول ملی بی ارزش نشود و اگر بدهی بانکی با نرخ 27 درصد رشد کند و از طریق تورم یا کاهش ارزش پول ملی بی ارزش نشود،فعال اقتصادی باید از طریق سود ناشی از عملکرد بدهی بانکی را پرداخت کند که غیر ممکن است. اقتصاد به سمت سقوط اقتصادی پیش می رود .

 سود سپرده را چطور ؟
ادیب : سود سپرده از طریق بازدهی بازار سهام و بازدهی بازار املاک جبران نمی شود. موسسات مالی و بانکهای کوچک که سپرده مردم را وارد املاک و و بورس کرده اند با بحران مواجه می شوند. موسسات مالی که در چند ماه گذشته ورشکست شدند واحدهایی بودند که پول سپرده گذار را وارد بازی املاک کرده بودند و بازدهی منفی در املاک این واحدها را ورشکست کرد. حدود 50 درصد از تسهیلات بانکی به هر عنوانی دریافت شده باشد در عمل وارد املاک شده و با تورم منفی در ملک، 50 درصد از وام گیرندگان، قادر به پرداخت بهره نیستند. از سوی دیگر موسسات مالی و بانکهای کوچک که سپرده مردم را وارد بازار املاک کرده اند نمی توانند سود سپرده گذار را از محل بازده املاک پرداخت کنند.

 چه باید کرد؟
ادیب: ما نیاز به سازمان دهی دوباره روابط سیاسی و اقتصادی بین طلبکاران و بدهکاران داریم، هیچ کدام از روابط سیاسی و اقتصادی بین طلبکاران و بدهکاران قابل دوام نیست .

 سود سپرده باید کاهش یابد؟
ادیب : همهکسب و کار ها در کشور یا تعطیل شده یا به زودی تعطیل می شود و پول آن در بانکها سپرده گذاری می شود به این طریق  سنگ روی سنگ بند نمی شود و در مرحله بعد بانکها 70 درصد سپرده ها را به 2 هزار شرکت بزرگ وام داده اند که قادر به بازپرداخت آن نیستند واقعیت مملکت یک جمله بیشتر نیست. بسیاری از شرکتهای بزرگ ورشکست شده اند اما با دریافت وام ، فعالیت را ادامه می دهند .

 آیا ورود سرمایه خارجی با لغو تحریم ها مشکل را حل نمی کند؟
ادیب : اگر بانکها ورشکست شوند سرمایه خارجی وارد کشور نمی شود و خارجی ها برای ورود به ایران تا تعیین تکلیف بانکها صبر می کنند .

 رفتار بانک مرکزی را چگونه ارزیابی می کنید
ادیب : اشکال در این است که دولت تئوریسین پولی ندارد و بانک مرکزی مثل یک بانک تجاری کوچک اداره می شود. سیف بانک مرکزی را مثل یک بانک کوچک 70 شعبه ای اداره می کند. تجربه اداره بانکهای کوچک قابل تعمیم به بانک مرکزی نیست .

عمل تا نظر بانک مرکزی را در بحث عدم دخالت در بازار چطور ارزیابی می کنید؟
ادیب : دولت و بانک مرکزی معتقد اند که نباید در بازار دخالت کنند و عملکرد بازار باید تکلیف را تعیین کند، اما  اکنون بانکها برای غرق شدن با هم رقابت کنند، تعیین تکلیف به وسیله بازار یعنی ادامه رقابت تا غرق شدن همه ، هزینه این سیاست بسیار گزاف است. اعتماد به نهادهای دولتی از بین می رود و زندگی های بسیاری نابود می شود. ادامه این بازی باعث می شود روحانی در دور بعد انتخاب نشود.

چه ارتباطی بین نرخ بهره و تورم وجود دارد ؟
ادیب : در همه دنیا عرف این است که نرخ بهره 2 تا 3در صد بیش از  تورم باشد،اکنون چهار ماه است که تورم ماهانه در کشور منفی است. اگر بانک مرکزی اعلام نمی کند علت این است که اگر تورم منفی اعلام شود نرخ بهره 20 تا 27 درصدی مشروعیت خود را از دست می دهد و اعتراض فعالان اقتصادی را به دنبال دارد. تورم منفی با نرخ بهره 27 درصدی و سود سپرده 20 درصدی، گواه خارج شدن نظام بانکی از ریل است. اوضاع از کنترل خارج شده است، بانک مرکزی  حاضر به اخذ تصمیمات سخت نیست و اداره نظام بانکی بدون اخذ تصمیمات سخت در سطح ملی ممکن نیست. بانک مرکزی را دیگر نمیشود به روش کج دار و مریض اداره کرد. سیستم بانکی ایران مثل یک کشتی در اقیانوس است که که قطب نما ندارد و به قول مولوی کژ می شود و مژ می شود بدون اینکه بداند به کدام سمت باید حرکت کند. بانک مرکزی اعلام کرد که نقدینگی در آبان ماه 35 درصد رشد کرده است. غیر ممکن است تورم منفی باشد و رشد نقدینگی 35 درصد باشد. آمار های بانک مرکزی مخدوش است. چگونه ممکن است قیمت نفت 73 درصد کاهش داشته باشد و رشد اقتصادی مثبت باشد.

مردم پس از تحریم به بهبود وضعیت اقتصادی امیدوارترند ولی تحلیلهای شما...
ادیب: واقعیت این است که باید بین نرخ سود سپرده ، نرخ بهره ، نرخ تورم ، افزایش نرخ ارز ، بازدهی املاک و بازدهی بورس سازگاری باشد. در شرایط موجود این سازگاری به نحو غیر قابل هضمی بوسیله اقتصاد از بین رفته و ادامه وضعیت موجود به سکته مالی منجر می شود. بانکها نمی توانند این سود سپرده را از محل سرمایه گذاری خود و یا بازدهی تسهیلات پرداخت کنند چنین سودی که به سپرده پرداخت می شود در عمل در اقتصاد تولید نمی شود و بانک مرکزی با دستکاری آمار سعی می کند شدت ناسازگاری را کمتر از واقع نشان دهد.

 این یعنی اینکه... ؟
ادیب :  یعنی اینکه زهر ناشی از سکته مالی بیش از حلاوت ناشی از لغو تحریم هاست

 هر تحولی آثار مثبت و منفی به دنبال دارد، شما چشم انداز آینده را چگونه ارزیابی می کنید. از ابعاد مثبت احتمالی تحولات آتی ایران بگویید.
ادیب : ایران 19 میلیارد دلار بدهی خارجی دارد و بدهی خارجی جهان 69 هزار میلیارد دلار است ، ایران کم بدهکارترین کشور سیاره زمین است. کشورهایی که بدهی خارجی حداقلی دارند در صورت ورود سرمایه خارجی  به سرعت وارد فاز رونق می شوند و این پدیده در حال رخ دادن است، سرمایه خارجی در سطح گسترده در راه است.
تسنیم : تاکنون به وجوه منفی سیستم بانکی اشاره کرده کردید، وجه مثبت نظام بانکی ایران چیست ؟
ادیب: بدهی بانکی  خانواده ها در ایران فقط 23 درصد تولید ناخالص ملی است، در حالی که این نسبت در غرب 80 درصد است. در ایران بدهی شرکتهای بزرگ بالاست و بدهی خانواده ها بسیار ناچیز است. لذا خانواده ها به سبب نداشتن بدهی بانکی جدی به سرعت با افزایش مصرف، اقتصاد را وارد فاز رونق می کنند بدهی شرکتها که عامل بحران اخیر است را نباید با بدهی خانواده ها اشتباه گرفت.

 با همه این تفاسیر ، راهکار پیشنهادی شما چیست؟
ادیب : با ورود سرمایه خارجی بوی بهبود ز اوضاع جهان می شنوم باید بحران بانکی مدیریت شود تا مانع ورود سرمایه خارجی نشود. بحران بانکی نباید به مکانیزم بازار واگذار شود مکانیزم بازار یعنی ادامه مسابقه  برای غرق شدن بانکها و این استقبال خوبی از شرایط جدید نیست. بحران بانکی مدیریت پذیر است.