مبارزه با قاچاق نیازمند عزمی همگانی / تشریح بولتن نیوز از معمای قاچاق کالا

گروه اقتصادی- وقتی به طور رسمی کمتر از 50 میلیارد دلار واردات در سال داریم اما بیشتر از 20 میلیارد دلار کالای قاچاق وارد کشور می شود یعنی 40 درصد واردات کشور به شکل قاچاق است و توان تولید داخلی را 20 میلیارد دلار کاهش داده ایم تا کارخانه های دیگر کشورها 20 میلیارد دلار بیشتر تولید کنند و کارگران آنها بی کار نباشند و به جایش کارخانه های داخلی تعطیل شوند و نرخ بیکاری در ایران اضافه شود.   اما این حجم عظیم قاچاق از کجا وارد کشور می شود و چه دستهایی پشت پرده قاچاق مشور است. آیا گمرک مقصر است!

به گزارش بولتن نیوز، پایین بودن کیفیت کالاهای داخلی و ناتوانی در رقابت با کالاهای خارجی، درآمدهای بالای ارزی از محل فروش نفت، سیاستگذاری نادرست که کالای تولید داخل را به کالایی گرانتر از کالای خارجی تبدیل کرده است، تجارت شبه دولتی ها، مقاومت در برابر قوانین و دور زدن آن و بسیاری موادر از این قبیل را می توان به عنوان عوامل دخیل در قاچاق کالا در ایران مطرح کرد که تولیدات داخلی را به ورطه نابودی کشانده است.

به گزارش گمرک جکهوری اسلامی ایران، عمده کالاهایی که به کشور قاچاق می شوند عبارتند از اتوموبیل، پوشاک و منسوجات، انواع ماشین آلات، غلات، شکر، چای، نخ، لامپ و لوازم یدکی.

به گفته حبیب الله حقیقی رئیس ستاد مرکزی مبارزه باقاچاق کالا و ارز آمار قاچاق را در سال 1392 را 25 میلیارد دلار اعلام کرد و گفت: از این میزان 17.8 میلیارد دلار حجم قاچاق ورودی و 7.2 میلیارد دلار قاچاق خروجی بود.

حقیقی ادامه داد: میزان قاچاق در سال گذشته براساس آخرین جمع بندی ها از 25 میلیارد دلار به 19.8 میلیارد دلار کاهش یافت که 15.4 میلیارد دلار مربوط به قاچاق ورودی و 4.4 میلیارد دلار قاچاق خروجی بوده است.

قاچاق صادراتی بر کالایی اطلاق می شود که بدون انجام گرفتن تشریفات گمرکی و بدون حقوق و عوارض گمرکی از کشور خارج می شود و قاچاق وارداتی کالایی است که بدون انجام تشریفات گمرکی و بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی به کشور وارد می شود.
رئیس ستاد مرکزی مبارزه باقاچاق کالا و ارز گفت: سال گذشته نسبت به سال پیش از آن، قاچاق کالا در مبادی ورودی 9 درصد و در مبادی خروجی نیز 47 درصد کاهش یافته است.




طی هفته های گذشته علیرضا جمشیدی، معاون وزیر دادگستری نیز از ورود سالانه۲۲تا ۲۳میلیارد دلار کالای قاچاق به کشور خبر داده و اعلام کرده است که ۹۷تا ۹۸ درصد کالاهای قاچاق از مبادی رسمی وارد کشور شده و اساسا کشف نمی‌شود. برخی به اشتباه از این سخنان معاون وزیر دادگستری اینگونه برداشت کرده اند که منظور جمشیدی گمرک جمهوری اسلامی است.
اما علت این اختلاف به نظر می رسد که یک سوء تفاهم بیشتر نباشد!

از نظر عامه مردم تنها مبادی رسمی ورود کالا به کشور گمرک جمهوری اسلامی است ولی برابر گزارش منتشر شده در رابطه با قاجاق کالا که توسط مرکز پژوهشهای مجلس منتشر شده مسئله به گونه دیگری مطرح می شود و گمرک تنها مبادی رسمی نیست!

بر این اساس مبادی به دو دسته رسمی و غیر رسمی و خود مبادی رسمی نیز به دو دسته عام و ویژه تقسیم می شود:

مبادی رسمی عام شامل مناطقی است که گمرک جمهوری اسلامی ایران یا نمایندگی این دستگاه در مناطق حضور داشته باشد و نسبت به اعمال مقررات گمرکی اقدام کند. مانند بنادر، فرودگاه های بین المللی و مرزهای زمینی کشور که گمرک در آنها مستقر است.

مبادی رسمی ویژه به مبادی اطلاق می شود که طبق قوانین و مقررات در اختیار سازمان های خاص اند. مانند اسکله های ویژه نفتی، محورهای رسمی تردد زمینی، فرودگاه های اختصاصی و نیز اسکله های تحت اختیار شیلات و نیروهای مسلح.
مبادی غیر رسمی هم به دیگر مبادی اعم از دریایی، زمینی و هوایی اطلاق می شود.

چنان که ملاحظه می شود اصطلاح مبادی رسمی طیف گسترده ای از مبادی ورودی کالا را در بر می گیرد که گمرک یکی از انها است! در این صورت وارد کردن شائبه ورود کالا از طریق گمرک به صرف اینکه اعلام شده 97 درصد از واردات قاچاق کالا از مبادی رسمی وارد کشور می شود تنها یک سخن غیر کارشناسی و به دور از واقعیتهای قانونی و تعاریفی است که از مبادی رسمی به عمل آمده و بیشتر یک جریان تخریبی است که به علت ناآگاهی برخی رسانه ها از تعریف قانون به راه افتاده است. در واقع ایرادی به سخنان جمشیدی وارد نیست و نمی توان از حرفهای ایشان مستقیما وارد حوزه گمرک شد.

بر این اساس قاچاق کالا صرفاً شامل عدم پرداخت حقوق گمرکی و یا وارد کردن کالایی غیر از آن چیزی که ثبت سفارش شده ولی توسط مفسدین اقتصادی و قاچاقچیان وارد گمرک و ترخیص می شود، نمی‌شود.

به طور مثال هیات تحقیق و تفحص مجلس طی گزارش تصریح کرده که مراتب تاسف خود را از اینکه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به جای تسهیل در صادرات به سرپلی برای واردات و ورود قاچاق کالا به کشور تبدیل شده‌اند، ابراز می‌دارد و لازم است مرکز امور مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در مورد مابه‌التفاوت میزان واردات کالا به این مناطق و میزان کالاهای مصرف شده در منطقه به علاوه صادرات مجدد پاسخگو باشد.
به گفتهٔ حبیب‌الله حقیقی، رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، حجم قاچاق کالا در ایران ۲۰ میلیارد دلار برآورد شده که 75 درصد آن مربوط به کالاهای ورودی است. این حجم قاچاق دو برابر بودجه عمرانی ایران است.


رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور با اشاره به اینکه قاچاق در ایران در 4 محور است تصریح کرد: قاچاق کالای مجاز، مجاز مشروط، یارانه‌ای و ممنوعه  نوع کالاهای قاچاق در کشور است.

رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور با اشاره به اینکه 15 استان در کشور مرزی است بیان کرد: این استان‌‎ها با 16 کشور دارای مرز زمینی و دریایی هستند.

افزون بر اینها هیات ویژه مجلس فاش ساخته است که سازوکارهای فعلی مبارزه با قاچاق کالا به‌خصوص در استان‌های مرزی تا حدود ۹۰ درصد معطوف به موارد خرد و بی‌حاصل بوده و عملا نیروی عظیم صرف شده در امر مبارزه با قاچاق کالا و ارز، بدون نتیجه قابل توجهی مستهلک می‌شود.

در واقع از این جمله می توان این تعبیر را برداشت کرد که اصل قاچاق از طرق دیگر انجام می شود و نیروهای عظیم صرف شده در امر مبارزه با قاجاق کالا و ارز در استانهای مرزی سر کارند!

گزارش تحقیق و تفحص مجلس نشان می‌دهد که شبکه‌های عمده قاچاق کالا در مسیر خود از یک نیروی خرده‌فروشی گسترده بهره‌برداری می‌کنند!.

در نهایت این که گزارش تحقیق و تفحص مجلس نشان می‌دهد که شبکه‌های عمده قاچاق کالا در مسیر خود از یک نیروی خرده‌فروشی گسترده بهره‌برداری می‌کنند درحالی‌که عناصر اصلی قاچاق در حاشیه نسبتا امنی قرار دارند.
بر این اساس به نظر می رسد که به جای متهم کردن گمرک به عنوان ممر ورود کالاهای رسمی به کشور به دنبال آنهایی باشیم که به طور سازمان یافته به کشور قاچاق می کنند و تولید کشور را به سمت ویرانی کشانده اند!