چه کسی تحریم را شکست/ انعکاس وارونه نشر ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت

به گزارش بولتن نیوز،هرچند نمایشگاه بین­ المللی کتاب فرانکفورت که یکی از بزرگترین نمایشگاه­‌های کتاب در سطح جهان به­ شمار می­‌آید اما متأسفانه در سال ­جاری در تعارض آشکار با اهداف اعلام­ شده­ فرهنگی، تحت پوشش آزادی بیان اقدام به دعوت از یکی از چهره­‌های منفور در جهان ­اسلام کرد و برای سلمان رشدی نویسنده ملحد کتاب آیات شیطانی فرصتی برای ایراد سخنرانی در آن نمایشگاه و رونمایی از آخرین اثر وی نموده است که محتوای آن نیز خود نوعی مقابله مستقیم با اندیشه­‌ها و باورهای دینی می­‌باشد.

از این رو جمهوری اسلامی ایران با اعلام اعتراض خود نسبت به چنین دعوتی از حضور در نمایشگاه انصراف داد و رسما نمایشگاه را تحریم کرد.

اما ظاهرا نمایندگانی از برخی تشکل‌های نشر در این نمایشگاه حضور داشتند و عملکردی متفاوت داشته‌اند، در نمایشگاه فرانکفورت کاتالوگ کتاب‎هایی از ایران توسط انجمن ناشران کتاب دانشگاهی توزیع شد که محتوای آن جای تامل دارد.

در زیر نگاهی به برخی موارد درج شده در این کاتالوگ که در اختیار خبرگزاری فارس قرار دارد، نکاتی ذل قابل تامل است؛

* انجمن ناشران دانشگاهی ایران؛ گزارشی به ناشران خارجی

در بخش ابتدایی کاتالوگ یک متن 6 صفحه‌ای وجود دارد با عنوان: «به سوی کپی‌رایت اخلاقی، حرفه‎ای و داوطلبانه (یک گزارش موجز از ناشران دانشگاهی به ناشران خارجی)»

در پاراگراف اول توضیح داده شده که ناشران دانشگاهی قصد بازکردن در بازار نشر ایران را به روی نشر بین‎الملل دارد، اینکه ناشران بین‌المللی آشنایی کافی با انجمن‌های علمی و آموزشی عالی ایران ندارند. پس از توضیحات در خصوص قانون حمایت از مؤلفین و مصنفین، اذعان می‌کند که مشکل ما با نشر بین‎الملل صرفاً کپی‌رایت نیست، بلکه 4 مشکل عمده وجود دارد که پس از بیان، به راه‌کارهای آن‎ها خواهد پرداخت، این مشکلات عبارتند از:

الف) عدم آگاهی کافی ناشران خارجی از مراکز دانشگاهی در ایران

ب) فقدان ارتباط میان ناشران خارجی و ناشران ایرانی

ج) تحریم‎های بین‎المللی

د) عدم تناسب در نحوه قیمت‎گذاری کتب خارجی و ایرانی

و سپس با توضیحاتی بعضاً غیرقابل قبول، به ارائه 4 راه‎کار برای حل معضلات مطروحه می‎پردازد:

الف) در پاسخ به معضل اول، تلاش می‌کند در 6 بند، اطلاعات آماری را از مراکز علمی و جمعیتی ایران ارائه نماید تا عدم آگاهی سی ساله مخاطب یک‌جا برطرف شود!!! که بعضاً این آمار به هیچ وجه مفید و مؤثر نیست ضمن آن‌که منبع آن هم مشخص نیست.

ب) در پاسخ به مشکل دوم نیز ضمن بیان آماری از عقبه‌ 100 ساله نشر دانشگاهی و وجود 13000 ناشر فعال در ایران!!! به انجمن‌های نشر ایران اشاره می‌کند و از دستگاه‌های چاپ هایدلبرگ در چاپخانه‎های ایران سخن می‌گوید! ( این موضوع بدین معناست که آنچه بدیهی است را برجسته کنیم و یا مثلا برای اینکه بگوییم ایران کشور پیشرفته‌ای است و مثال بزنیم که مردم در ایران با تاکسی تویوتا  رفت و آمد می کنند)

ج) در مورد سوم هم دعای خیر داشته‎اند که امید دارند از طریق مذاکرات ایران با 1+5 مشکلات حل شود!!! صفحه شش و هشت: (صفحه شش پاراگراف c) ، و در ادامه صفحه 8 می آید: درگیری بین کشورها گاهی منجر به تحریم نظامی و اقتصادی می شود هرچند هدف آنها مسایل علمی و فرهنگی نیست. ولی این موارد در حوزه مسایل اقتصادی حوزه فرهنگ تاثیرگذار است و اینها از طریق مذاکره قابل حل است. ما امیدواریم مذاکرات ایران و شش قدرت جهانی که شروع شده به سمت رفع تحریم‌ها حرکت کند که این می‌تواند مسیر را فراهم کند و ما نقل و انتقالات مالی داشته باشیم.

د) در مورد چهارم هم تلاش کرده‌اند تا به ارائه راه‌کارهای خارق‌العاده و کاملاً غیرمتناسب با اصول حاکم بر صنعت نشر بین‎الملل و قوانین تجارت جهانی و تمسک صددرصد غلط به الحاقیه کنوانسیون برن، اقدام به ارائه راه‌کار می‎نماید و عمدتاً ناشی از آگاهی ناقص و غلط از قوانین بین‎المللی نشر است.

سپس در ادامه، در بخشی تحت عنوان «یک ابتکار استراتژیک» که ذیل آن ضمن تکرار همان پیشنهادی که در بخش چهارم راه حل‎ها ارائه کرده بود، چاپ کتاب در ایران را مجدداً به عنوان استراتژی مبتکرانه ارائه می‎کند! و در ادامه به تشریح مزایای وافر این پیشنهاد هوشمندانه در 10 بند می‎پردازد.

ولی مسئله حائز اهمیت اینکه در زمانی که جمهوری اسلامی ایران نمایشگاه فرانکفورت را رسما از سوی دولت تحریم کرده چطور جزوه‌ای تحت عنوان بازاریابی برای کتاب‌های ایران که همواره نام غرفه ایران در این نمایشگاه بوده Books From Iran انتخاب شده است!؟

* آیا به واقع نشر ایران اینطور است؟

در صفحه 5 با ذکر توضیحاتی در یک پاراگراف پس از توضیحاتی در خصوص تصویب قانون حمایت از مؤلفین و مصنفین و اصلاحات آن، در انتهای پاراگراف آمده ‌است:

«بر اساس این قانون دستگاه قضایی ایران از آثاری که برای اولین بار در ایران به چاپ برسند حمایت می‌کند. قانون حمایت از مؤلفین و مصنفین می‌تواند از حقوق معنوی آثار خارجی  حفاظت و حمایت نماید. 

متأسفانه طی بیست سال گذشته ایرانیانی که با ناشرین بین‌المللی در تماس بوده‌اند تصویر درستی در اختیار ایشان قرار نداده‍ اند و به واسطه عملکرد بد ایشان، ناشرین خارجی دیدگاه و آگاهی درست و مفیدی از بستر صنعت نشر در ایران ندارند.

آیا توزیع کنندگان این کتاب که تحت نام ایران و ناشران دانشگاهی اقدام به این جزوه کرده‌اند واقعا به این سطور که نوشته شده: جایگاه تأمین‌کنندگان کتاب خارجی در بازار نشر ایران به هیچ وجه، جایگاه آبرومند و معتبری نیست بی توجه بوده‌اند و یا به عمد اقدام به نشر کرده اند آنهم در بزرگترین نمایشگاه کتاب جهان!!

درج کلمه «دلال» در این جزوه از دیگر نکاتی است که در نوع خود جالب توجه بود. قید این واژه برای عرصه نشر قطعا زیبنده و مورد پذیرش هیچ گروه و شاخه‌ای نیست.

در این گزارش آماری از جمله اینکه در سال 2014 حدود 72 هزار و 877 عنوان در ایران چاپ شده که از این میان 3 تا 5 هزار کتاب کودک، هزار تا 3 هزار رمان و عمومی و هزار تا 5 هزار کتاب دانشگاهی جز آن هستند و دیگر اینکه تمام مصرف کنندگان کتاب های خارجی هیچ یک نمایندگی معروفی در بازارایران ندارند یعنی شرکت و جایگاه دائمی ندارند و عدم ارتباط دو جانبه میان بازار داخل و بین‌الملل باعث سوتفاهم بسیار شده است. در ادامه می آید تعداد دانش آموزان ایران در سال 2015 حدود 14 میلیون تخمین زده شده همچنین به ناشران خارجی گوشزد می شود که کتاب در ایران10 تا 20 برابر قیمت خارجی فروخته می شود و...

امتداد کاتالوگ معرفی برخی کتاب‌های چاپ شده در ایران در موضوعات مختلف است.

محمدرضا حاتمی - مدیرمسؤول انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس درباره توزیع این کتاب اظهار داشت: باید این موضوع در کمیته‌ای که این بخش را مدیریت می‌کرده‌اند بررسی شود. پس از آن پاسخ لازم ارائه می شود.