آرزویی که برآورده نشده است
به گزارش بولتن نیوز نویسنده رمان «محمد (ص)» در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره تاثیر واقعه عاشورا بر ادبیات گفت: واقعه عاشورا واقعه بزرگ و تأثیرگذاری در طول تاریخ است که مسلمانان به‌خصوص شیعیان آن را مورد توجه قرار می‌دهند. گذشت زمان خدشه‌ای بر اصل ماجرا وارد نکرده است و عاشورا امروز و فردا تأثیر دارد و خواهد داشت.
او درباره تاثیر این واقعه بر هنرمندان بیان کرد: عاشورا بر شاعران تأثیر گذاشته و نقش هنرمندان هم در این بین پررنگ است. اگر تأثیرپذیری نویسنده نسبت به واقعه متفکرانه، عمیق و مفید باشد در آثار او تأثیر می‌گذارد و او نمی‌تواند خودش را از این تأثیر رها کند.
حسن‌بیگی ادامه داد: همان‌طور که تأثیر هر واقعه مثل مرگ و زندگی نویسنده را تحت تأثیر قرار می‌دهد، این واقعه تکان‌دهنده هم می‌تواند خروجی خوبی داشته باشد و این امری طبیعی است. این واقعه تا کنون چقدر در ادبیات ما خروجی داشته است؟ این امر نسبت مستقیمی با تأثیرپذیری جامعه دارد.
این نویسنده شاعران و نویسندگان را عامل تبدیل شور به شعور حسینی دانست و اظهار کرد: هنرمند باید در مراسم امام حسین (ع) حضور داشته باشد و هنرمندی که می‌گوید «این مراسم هر سال تکرار می‌شود» نظرش اشتباه است. نویسنده باید در مراسم باشد تا در شور حسینی با مردم همراه شود. تأثیر اثر ادبی به نسبت تأثیری است که نویسنده از این واقعه می‌گیرد. در زمانی که علما می‌گویند شور حسینی باید به شعور حسینی تبدیل شود، شاعران و نویسندگان باید حضور پررنگی داشته باشد؛ زیرا قرار است آن‌ها این شور را به شعور تبدیل کنند.
او ورود تخیل به نوشته‌های عاشورایی را «کاری دشوار» خواند و گفت: بخش سخت، ورود گسترده تخیل نویسنده در این واقعه است که گاهی دچار مشکل می‌شود. نمی‌توان هرطور و از هر زاویه‌ای به این موضوع پرداخت؛ زیرا مستنداتی از این واقعه وجود دارد که نویسنده باید از آن‌ها استفاده کند. اصولا ورود تخیل به واقعه‌هایی که مستنداتی دارند – به‌خصوص درباره مسائل دینی - کار دشواری است.
این داستان‌نویس اظهار کرد: اگر کسی بخواهد درباره موضوعات تاریخی مانند زندگی‌نامه کوروش و داریوش یا جنگ ایران با عثمانی چیزی بنویسد، بیشتر می‌تواند از قدرت تخیل خود استفاده کند. اما در حوزه نوشته‌های دینی نویسنده باید دست به عصا راه برود. خود من خیلی اعتقاد ندارم که ما نقش تخیل را در داستان‌های دینی کم کنیم؛ چرا که در این حالت تنها یک وقایع‌نگار ادبی می‌شویم.
حسن‌بیگی با بیان این‌که برای نوشتن از امام حسین (ع) باید دست نویسنده باز باشد، تشریح کرد: باید اجازه بدهیم نویسنده برداشت خودش از واقعه را در قالب داستان ادبی بنویسد. ممکن است به خاطر فضاسازی چیزهایی اضافه کند، در این حال نباید بگوییم آدمی که در کتابت اسم آورده‌ای وجود ندارد. تخیل در صورتی که منافاتی با واقعه اصلی نداشته باشد و به نویسنده و فیلم‌ساز کمک کند، سازنده است.
او در ادامه افزود: این کار می‌تواند به هنری و ادبی شدن نوشتن از واقعه عاشورا کمک کند. در مورد عاشورا اکثر ما نمی‌توانیم چنین کاری انجام دهیم، زیرا از سوی برخی افراد مورد اشکال قرار می‌گیریم. باید شاخص‌های هنری را در نظر گرفت، چرا که هنرمند برای تلطیف و تأثیرگذاری بیشتر واقعه باید بتواند از نمادهایی استفاده کند که جنبه تخیلی دارد. این دیگر نباید اشکالی داشته باشد. مشکل‌ترین بخش در نوشتن داستان عاشورایی همین است.
نویسنده رمان محمد (ص) درباره ملزومات نوشتن برای داستان عاشورایی، گفت: از ملزومات نوشتن داستان‌های عاشورایی مهم‌ترین‌شان حس و حال نویسنده است که باید به شور و شعور حسینی برسد. او باید مانند مردم این چند شب عزاداری به تکیه‌ها برود، زیرا در هر کدام از این شب‌ها می‌توان از زاویه دیگری به این موضوع نگاه کرد.
او همچنین اظهار کرد: نویسنده باید از درون حس کند که می‌تواند در بیان این واقعه نقش داشته باشد. سواد علمی و دینی نیز موثر است و تنها مسلمان بودن کفایت نمی‌کند. عشق به حسین (ع)، تعصب و تعهدات دینی نیز باید وجود داشته باشد تا کار به بهترین شکل انجام شود.
ابراهیم حسن‌بیگی درباره آسیب‌های نوشته‌های عاشورایی بیان کرد: از آفت‌های نوشته‌های عاشورایی که در مطالعاتم به آن‌ها پی بردم و افرادی مانند شهید مطهری در آسیب‌شناسی پرداختن به واقعه کربلا به آن‌ها اشاره کرده‌اند، نشان می‌دهد برخی از حوادثی که نقل می‌شود با خرافات و تحجر آمیخته شده است. این کار شأن امام (ع) را تنزل می‌دهد.
او جامعه مداحان را در رفع آسیب‌ها موثر دانست و بیان کرد: توصیه و تذکرهای آسیب‌شناسان نادیده گرفته می‌شود. داستان تحریف‌شده واقعه گاهی چنان در فرهنگ، سنت و شیوه عزاداری ما رسوخ می‌کند که علی‌رغم گفته‌های علما باز تکرار می‌شود. نقش علما و به‌خصوص مداحان که بیش از علما موثرند و هر ساله به عزاداری عاشورایی شور و حال می‌دهند، بسیار پررنگ است. این افراد باید برای این آسیب‌ها فکری کنند.
این نویسنده درباره تاثیر کار نویسندگان بر مداحان گفت: علی‌رغم این‌که مداحان تشکل صنفی پیدا کردند تا به این آسیب‌ها برسند، باز هرساله برای بیشتر کردن شور و حال مسئله، تحریف‌های تاریخی را تکرار می کنند. نویسنده و هنرمند باید در این موقعیت ورود قابل توجهی داشته باشد و نکات صحیح واقعه کربلا را برجسته‌تر کنند.
حسن‌بیگی با اشاره به اندک بودن آثار عاشورایی پیش از انقلاب بیان کرد: البته در این بین نگارش دینی دیده می‌شود، اما در سال‌های بعد از انقلاب گرایش دینی بین اهل ادب و هنر بیشتر شد و بسیاری به سهم خود کار کردند. دهه 60 و 70 عمده تولیدات ادبی بیشتر در بخش کودک و نوجوان بود. به عنوان نمونه انتشارات مدرسه نزدیک به 35 کتاب عاشورایی برای کودکان و نوجوانان منتشر کرد.
او همچنین درباره فعالیت‌های امروز در حوزه ادبیات عاشورایی اظهار کرد: در حال حاضر نویسندگان و شاعران برای بزرگسال تلاش زیادی کرده‌اند. حتی برخی نویسندگان گفته‌اند قرار است رمانی درباره امام حسین (ع) بنویسند، اما تا کنون این اتفاق کامل نیفتاده است. خود من چندین‌بار بخشی از یک رمان درباره امام حسین (ع) را نوشتم. سیدمهدی شجاعی و داوود غفارزادگان نیز گفته‌اند می‌خواهند رمانی در این‌باره بنویسند. البته آثار کوتاهی نوشته شده اما کار قوی که مخصوص عاشورا باشد و از همه زوایا به آن بپردازد نوشته نشده است.
این داستان‌نویس در پایان گفت: کتاب «نامیرا» اثر صادق کرمیار که به قبل از اتفاقات عاشورا پرداخته، اثر خوبی است. این اثر می‌تواند جلد دوم و سوم داشته باشد که به مسائل خود عاشورا بپردازد. به نظرم این کار ورود مثبتی خواهد بود و بخشی از آرزوی ما نویسندگان که دوست داشتیم برای امام حسین (ع) رمان بنویسیم با این کار محقق می‌شود.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
