تاثیر فرهنگ های گوناگون بر کاربری و معماری بازارها

گروه هنرهای تجسمی - معماری بازارها شایان توجه و بررسی است. به طور کلی بازارها یا سرپوشیده اند و یا سرباز. برخی بازارها همچون میدانی پهن با دارو درخت هستند. مانند میدان نقش جهان یا میدان گنجعلی خان کرمان و بسیاری بازارها همچون گذرگاهی سرپوشیده هستند.

به گزارش بولتن نیوز، هر دکان دارای یک سکو در پیشگاه خود است. سکوی دکان تا ته آن نبوده و پشت سکو معمولا یک پاچال داشته است.خریدار روی سکو و دکاندار هم بر کف دکان که بلندتر از کف بازار بوده می نشسته است. بازارهای اصلی معمولا به شکل خطی و در امتداد مهمترین راه و معبر شهری شکل می گرفته است.یک راسته بازار در ساده ترین شکل با دکان های اطرافش شکل میگرفت. به دلیل توسعه بازار در برخی شهرها بازار شکل ارگانیک به خود گرفت.

بازار در دوران اسلامی با توجه به رشد شهرنشینی شکل تازه ای به خود گرفت و پیچیده تر شد اما. قرن اول هجری دوره ای درخشان در توسعه ی بازارهای شهری در ایران به شمار نمی اید زیرا حکومت مستقل و قدرتمندی وجود نداشت. دوتحول مهم اقتصادی و یک تحول مهم شهری در دوره ی قاجار رخ داد که در روند توسعه ی بازارها تاثیر بسزایی برجای گذاشت . 1. واردات کالاهای خارجی و آسیب رساندن به تولید محصولات ایرانی 2. تاسیس وراه اندازی تعدادی کارخانه که موقعیت شهری برخی از انها بر تحول ساختار شهری بازارها بی تاثیر نبود .

تحول شهری مهم هم ساختن معابر و خیابانهای مستقیم به منظور استفاده برای وسایل نقلیه است .در نتیجه ساختار بیشتر بازارها به صورت نوعی فضای ایستا تقریبا دچار ایستایی و رکود شد و راسته ها و فضاهای تجاری به صورت پراکنده یا متمرکز در کنار خیابانها ودر سراسر شهر گسترش یافت .

بازار مهم ترین محور و شاهراه ارتباطی در شهرهای قدیم بود و بیشترین آمد و شد شهروندان در آن صورت می گرفت . به عبارت دیگر مهم ترین کانال ارتباطی شهر بود که نه تنها مردم ، کالاها و سرمایه های خود را در آن به جریان می انداختند بلکه اطلاعات و اخبار نیز از این طریق به اطلاع شهروندان می رسید ، هنگامی که شخص یا افرادی که مورد توجه مردم بودند به شهری وارد می شدند ورود آنها غالبا از سمت دروازه ی بازار بود ، در هنگام جشنهای ملی و مذهبی فضای بازارها تغییر می کرد و برای برپایی جشن آماده می شد ، بازارها غالبا در هنگام عزاداری یا ایام سوگواری تعطیل می شد . بازار نماد همبستگی و یکپارچگی شهر محسوب می شد .

اگرچه بازارها در نگاه اول جنبه اقتصادی دارند ولی معماری آنها باعث شده تعاملات اجتماعی و فرهنگی در آن ایجاد شود و چون بعضی بازارها در راه جاده های اقتصادی قرار داشتند مانند راه ابریشم باعث تبادل فرهنگ بین ملل مختلف شده اند. معماری بازار باعث شده که این مکان فقط جنبه اقتصادی نداشته باشدو طی گذشت زمان و رفت و آمد اقوام گونان این فرهنگ دچار تغییراتی شد که بی شک روی معماری شهری به خصوص بازارها تاثیر گذاشت. شاید معماری به طور صد در صدی روی رفتار انسانی تاثیر نگذاشته باشد ولی قرار گرفتن مسجد جامع و ارگ و گاهی کاخ های فرمانروایی باعث شده که دکان داران تحت تاثیر روابط انسانی و اسلامی برخورد های شایسته جامعه ایرانی را از خود بروز دهند.

ولی امروز با ورود معماری و فرهنگ مدرن در شهر های این سرزمین و پراکندگی مغازه ها دیگر مکانی واحد برای ترویج فرهنگ مردمی و غنی ایرانی وجود ندارد.تقریبا بازارها جای خود را به مراکز خریدی دادند که دیگر شکلی در بافت شهری ندارند و فقط مکانی برای عرضه کالا می باشد و مثل گذشته، خبری از روابط انسانی بین بازاریان با هم، بازاریان با مشتری ها و بازاری ها با سایر اقشار مهم اجتماعی نیست. بی شک در این تغییر رفتار، معماری بازار از نقش مهمی برخوردار است هرچند تمام تقصیر وقوع این حالت، به گردن معماری نیست.

منابع:

کتاب معماری ایرانی

کتاب بازارهای ایرانی

www.academia.edu