دلایل سرگیجه اسرائیل از توافق هسته ای ایران چیست؟

اسرائیلی ها باور ندارند که توافق هسته ای از تغییری اساسی در جهت گیری راهبردی ایران حکایت دارد و آنها عزم دولت آمریکا را برای بستن راه بلندپروازی های رژیم تهران را نیز تردیدآمیز می دانند.

گروه بین الملل - مؤسسه واشنگتن نوشت اسرائیل با توافق هسته ای ایران مقابله می کند.

به گزارش بولتن نیوز، مایکل هرتزوگ عضو ارشد مؤسسه واشنگتن و رئیس سابق بخش برنامه ریزی راهبردی ارتش رژیم صهیونیستی در مطلبی با این عنوان نوشت، توافق هسته ای ایران، بر عکس واکنش های مثبت گسترده ای که در غرب و ایران وجود داشت، در اسرائیل با جوی از ناامیدی مواجه شد. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل آن را «اشتباهی تاریخی» خواند و کابینه اسرائیل متفقا آن را رد کرد و شخصیت های مخالف سرشناسی به دسته منتقدان این توافق پیوستند. نظرسنجی های بعدی نشان داد بیش از 70 درصد اسرائیلی ها باور دارند این توافق خطرناک است و مانع از دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای نمی شود.

چنین واکنش هایی عجیب نیست زیرا اسرائیلی ها بر این باورند که مخاطرات برای آنها از دیگران بیشتر است. بر خلاف آمریکا، اسرائیل ایران و محور تندروی آن را جدی ترین تهدید برای امنیت ملی خود می بیند و این ارزیابی که بر اساس ایدئولوژی افراط گرایانه تهران، خواست آن برای حذف اسرائیل و بلندپروازی های هسته ای و منطقه ای آن و نیز گماشته هایش در مرزهای اسرائیل که به شدت مسلح هستند (از جمله حزب الله با حدود 100 هزار راکت) شکل گرفته است.

اسرائیلی ها باور ندارند که توافق هسته ای از تغییری اساسی در جهت گیری راهبردی ایران حکایت دارد و آنها عزم دولت آمریکا را برای بستن راه بلندپروازی های رژیم تهران را نیز تردیدآمیز می دانند.

مایکل هرتزوگ درباره علت انتقاد اسرائیلی ها از این توافق نوشت، این توافق ایران را از ظرفیت تولید سلاح هسته ای ده تا پانزده سال دور می کند، توانمندی ها و اقدامات نهادینه شده آن را مهار می کند، به عقب می برد و برنامه هسته ای آن را به شکلی جامع و عمیق تحت نظارت قرار می دهد. تهران ممکن است از اینکه در چند سال آینده آشکارا در صدد عبور از آستانه هسته ای شدن باشد، منصرف شده باشد زیرا این کار به معنای نادیده گرفتن توافقی است که در برابر طرف های ذینفع بین المللی به آن متعهد شده است.

با این حال رسیدن به این فاصله زمانی و فضای سیاسی، هزینه ای سنگین خواهد داشت. تهران زیرساخت هسته ای خود را حفظ می کند و ظرفیت های فنی هسته ای خود را با کمک بین المللی توسعه می دهد. همزمان ایران برای بازگشت به جامعه بین المللی دعوت می شود و از نظر سیاسی و مالی تقویت خواهد شد و نهایتا پس از پانزده سال، با مجوز رسیدن به گریز هسته ای نزدیک به صفر و بازرسی های کاهش یافته، به عنوان کشوری در آستانه هسته ای شدن مشروعیت می یابد.

علاوه بر این، نقص های مشخصی که در این توافق وجود دارد، ممکن است به ایران امکان دهد نظیر کاری که سال ها انجام داده است، این بار نیز در صدد تفسیر مفاد توافق برآید و پیش از آنکه اعتبار توافق پایان یابد، از آستانه هسته ای شدن عبور کند. پیش از سال دهم، ایران اجازه خواهد یافت درباره سانتریفوژهای پیشرفته تحقیق و تولید داشته باشد، کالاها و خدمات مرتبط با هسته ای را به دست آورد، و موشک های بالستیکی را بسازد که قادرند سلاح های هسته ای را با خود حمل کنند. در همین حال رژیم نظارت و راستی آزمایی شامل بازرسی های فوری از سایت های اعلام نشده نیست.

دلایل سرگیجه اسرائیل از توافق هسته ای ایران چیست؟

ایران قرار است دستکم بیست و چهار روز امکان داشته باشد بازرسی ها را به تاخیر بیندازد و آژانس بین المللی انرژی اتمی باید از قبل درباره هدف بازرسی از چنین سایت هایی توضیح دهد. به این ترتیب به ایران فرصت داده می شود تا بیشتر فعالیت های هسته ای خود را به ویژه آنهایی که شامل مواد شکافت پذیر نیست و در تاسیسات کوچک انجام می شود، پنهان کند. علاوه بر این، قرار است ظرف چند ماه تحریم های سنگین تری برداشته شود و این امر موجب می شود پیش از آنکه تعهد ایران به اندازه کافی امتحان شده باشد، اهرم عمده ای در برابر آن حذف شود. و روشن نیست آیا لغو این تحریم ها، منوط به اقدام تهران در رسیدگی کافی به همه نگرانی ها درباره «ابعاد نظامی احتمالی» برنامه اش خواهد بود یا نه؛ اقدامی که برای شکل گیری یک مبنای معتبر بازرسی ها ضروری است.

برای ایران به نظر می رسد هزینه ای که باید بپردازد، قابل قبول است. رژیم ایران که تا کنون محتاط بوده است خود را با پیامدهای گریز هسته ای مواجه نکند، اکنون مهار کردن بلندپروازی هسته ای اش را ارزشمند می بیند، این کار موجب به رسمیت شناخته شدن بین المللی برنامه آن و بهرمند شدن آن از مزایای ابراز قدرت به عنوان کشوری در آستانه هسته ای شدن خواهد شد و اینها جایگاه منطقه ای آن را تقویت می کند و موجب عادی سازی موقعیت بین المللی اش می شود.

این دستاوردها علاوه بر اینکه طول عمر این رژیم را افزایش می دهد، می تواند آن را در برابر عبور از آستانه حساس هسته ای شدن، از نظر سیاسی، مالی، نظامی و فنی در موقعیت بهتری قرار دهد و همزمان هیچ تضمینی برای متوقف کردن آن وجود نداشته باشد. از نگاه اسرائیل این قماری بسیار خطرناک است. اسرائیل همچنین پیامدهای ناخواسته احتمالی تولید و تکثیر تسلیحات هسته ای در خاور میانه (غرب آسیا) را جدی می داند. هر یک از نقش آفرینان منطقه ای که از ایران احساس خطر کند و به اندازه کافی از تضمین های آمریکا مطمئن نشده باشد (نظیر عربستان سعودی، ترکیه و مصر)، ممکن است در صدد رسیدن به وضعیتی مشابه آنچه به ایران داده شد، باشد.

تبعات منطقه ای این توافق نیز به همین اندازه نگران کننده اند. در خاور میانه ای (غرب آسیا) که به طور کلی در آشوب به سر می برد و خشونت های فرقه ای در آن وجود دارد، قدرت بخشیدن به ایران از طریق توافقی هسته ای، مانند سوخت رساندن به این آتش است. این توافق با مشروعیت بخشیدن، بهبود وضعیت سیاسی و دسترسی ایران به منابع قابل توجه مالی فراتر از 100 تا 150 میلیارد دلار عواید حاصل از آزاد شدن دارایی های مسدود شده این کشور، همراه است. برآورد اطلاعاتی اسرائیل نشان می دهد ایران از محل کاهش تحریم ها به چند صد میلیارد دلار دیگر نیز دست می یابد. این دستاوردها احتمالا رژیم ایران را در دنبال کردن اقداماتش در بر هم زدن ثبات منطقه جسورتر می کند؛ اقداماتی که تحت کنترل آن دسته از مقامات ایرانی که این توافق را امضا کردند، قرار ندارند.

از این رو گرچه این توافق بر بُعد هسته ای متمرکز است، اسرائیل و بسیاری از همسایگان عرب آن نمی توانند تاثیر آتی این توافق بر سیاست های غیر هسته ای ایران را نادیده بگیرند. این توافق خود برای مثال با متعهد شدن به برداشتن تحریم ها علیه نهادهای ایرانی که به شدت در خصوص تروریسم یا تسلیحات متعارف فعال هستند (مانند سپاه پاسداران، نیروهای قدس و بانک های متعدد)، این مرزها را از بین می برد. ایران وجوه بیشتر و انگیزه بیشتر خواهد داشت تا خود (و نایبانش) را مسلح کند و برداشته شدن تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل در پنج سال بعد، این وضعیت را وخیم تر خواهد کرد. نقش آفرینان اصلی منطقه که از ناحیه ایران احساس تهدید می کنند، به دنبال ابزارهای بازدارندگی متعارف برای مهار آن بر خواهند آمد و این امر فراتر از تولید و تکثیر تسلیحات هسته ای، موجب تشدید رقابت تسلیحاتی می شود که قطعا اسرائیل را نیز درگیر خواهد کرد. روسیه با جانبداری از ایران، و آمریکا با تلاش برای جبران نگرانی های متحدان سنتی خود، احتمالا به این رقابت دامن خواهند زد.

دلایل سرگیجه اسرائیل از توافق هسته ای ایران چیست؟

نقش ‌آفرینان منطقه ای انتظار دارند واشنگتن دید خود را از یک موضوع صرف هسته ای، گسترده تر کند و راهبردی جامع و قاطع را برای مهار بلندپروازی های سلطه جویانه ایران دنبال کند. اسرائیلی ها تردید دارند که با اجرای این توافق، مسائل مرتبط با ایران تغییر کنند زیرا آمریکا به شدت برای موفقیت این توافق سرمایه گذاری کرده است و ممکن است سعی کند همکاری با ایران را در حوزه مبارزه با گروه موسوم به داعش توسعه دهد.

شاید بزرگترین نگرانی ناشی از این باور باشد که ابزارهای اجرایی واشنگتن در برابر ایران به میزان چشمگیری از دست رفته اند. اجماع گسترده ای در اسرائیل وجود دارد که دولت آمریکا باید با نشان دادن قدرت بازدارندگی بیشتر و اشتیاق کمتر برای توافق، به توافق بهتری دست می یافت. اما دولت آمریکا به جای این کار بی وقفه اعتبار گزینه نظامی خود و اسرائیل را کاهش داد و آنگاه گزینه ای نادرست بین توافق و جنگ را مطرح کرد. به این ترتیب اهرم ها علیه ایران به میزان قابل توجهی ضعیف خواهند شد زیرا این توافق موجب می شود فورا تحریم ها کاهش یابد، توانمندی های دفاع سایبری ایران تقویت شود و هر گونه تلاش آتی برای وضع مجدد تحریم ها پیچیده شود.

در واقع سازوکار بازگشت تحریم ها، بسیار کُند است و فقط برای موارد استثنایی که در آنها تخلفات بسیار جدی صورت گرفته است، کاربرد دارد. علاوه بر این، هر گونه اجرای این سازوکار مستلزم عزم سیاسی است و این موضوعی که اسرائیل بیم دارد با گشوده شدن باب روابط تجاری، در کشورهای غربی ضعیف شود و آنها را در وضع مجدد تحریم ها به احتیاط وادارد.
کسی نمی داند آیا این توافق در بلندمدت تاثیر مثبتی بر ایران خواهد داشت یا نه. در هر حال اسرائیلی ها باور ندارند که پادمان های کافی در این راه در نظر گرفته شده است. واقعیت این است که اسرائیل گزینه های نزدیک محدودی برای مطرح کردن مخاطرات و نقص های این توافق در محافل دیپلماتیک و دادگاه افکار عمومی و کنگره دارد و همچنین در دنبال کردن منافع مشترک با نقش آفرینان منطقه ای که این توافق را نمی پسندند، محدود است.

گرچه بیشتر اسرائیلی ها مخاطرات این توافق را درک می کنند، بحثی سیاسی درباره نحوه برخورد با این خطرها به ویژه از نظر نحوه تعامل با آمریکا وجود دارد. برخی بر این باورند که این توافق واقعیتی موجود است و مبارزه با آن هزینه سیاسی برای روابط آمریکا-اسرائیل خواهد داشت. از نظر آنها اسرائیل باید به جای مقابله با این توافق، وارد گفت و گوی مستقیم با دولت اوباما شود تا راه های تقویت جایگاه خود و تضمین های امنیتی دولت آمریکا را جستجو کند. در مقابل سیاستگذاران قویا باور دارند که نگرانی های اسرائیل به اندازه کافی جدی تلقی نشده است و باید درباره خطرهای این توافق در مجامع عمومی بیشتر بحث شود.

اگر توافق هسته ای اجرا شود، نتیجه اجرای آن پس از چند سال دیگر معلوم خواهد شد و تاثیر آن بر روابط آمریکا-اسرائیل نیز به همین ترتیب چند سال دیگر مشخص می شود. دو طرف باید زمانی که گرد و خاک فعلی فرو نشست، درباره نگرانی های امنیتی اسرائیل به شکل جدی بحث کنند. از جمله بحث های اصلی در این میان، باید تقویت قدرت بازدارندگی اسرائیل در برابر سیاست های بر هم زننده ثبات منطقه ای ایران باشد و نیز بحث درباره اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد زمانی که اعتبار این توافق به سر می رسد و راه های تقویت حاشیه های امنیتی اسرائیل کدامند.

لینک کپی شد

گزارش خطا