يادتان نرود صدا و سيماي ما رايگان است

باربد بهراد – بولتن نیوز؛ موضوع حق پخش بعضا با جبهه گیری بی مطالعه اهالی فوتبال مواجه شده و کلی گویی ها به گونه ای به جامعه القا کرده که گویی پای تلویزیون به روی گلوی فوتبال است و هر آن احتمال از بین رفتن آن وجود دارد!

در اینجا یک واقعیت به خوبی بیان اما قسمت دیگرش عامدانه نادیده انگاشته می شود تا بیننده و شنوده این دعوا حق را تمام و کمال به فوتبال دهد. اما آیا این "همه واقعیت" است؟ برای روشن شدن قضیه،اول به موضوع حق پخش می پردازیم.

بدون تردید یکی از بزرگترین منابع در آمد فوتبال در همه جای جهان پخش آن از شبکه های تلویزیونی است. به طوری که لیگ برتر انگستان با در آمدی نزدیک به یک میلیارد یورو در سال بیشترین حق پخش را در جهان دریافت می کند. لیگ سری آ ایتالیا، لالیگا و بوندس لیگا در رتبه های بعد قرار دارند که ارقامی بین 650 میلیون یورو تا 850 میلیون یورو سقف فروش آنها به تلویزیون است. از این رو بدون شک مقامات ارشد صدا و سیما ایران هم می‌دانند حق پخش در کجای فوتبال جهان ایستاده و نقشش تا چه حد تعیین کننده است. اگر امروز فیفا تبدیل به یک بنگاه مالی بزرگ شده یکی از علل آن فروش تصویر بازی‌های فوتبال با ارقام سرسام آور است. از این روی مردم ما وقتی وضعیت خارج و داخل را با هم مقایسه می کنند می گویند چرا صدا و سیمای ایران نباید چنین مبلغی را به فدراسیون فوتبال ایران پرداخت کند؟ اما نکته کلیدی این است که کدام شبکه ملی در همان فوتبال انگلیس، آلمان و اسپانیا برای خرید فوتبال پا پیش گذاشته است؟ آیا tv e اسپانیا مجاز است یک بازی، تنها یک بازی از مسابقات لالیگا را به صورت رایگان پخش کند؟ تلویزیون های ملی انگلیس و ایتالیا را هم نگاه بیاندازید و ببینید کدام یک از این شبکه ها مجاز به پخش این بازی ها هستند؟ آنها هیچکدام اجازه پخش بازی ها را ندارند چون فوتبال در آنجا توسط بخش خصوصی اداره می شود و بخش خصوصی هم عوض اینکه بیاید با تلویزیون ملی اسپانیا قرارداد ارزان قیمت ببنندد به سراغ شبکه های کابلی می رود. کانال هایی که در هیچ کجای جهان بدون خرید اشتراک نمی توانید آنها را باز کنید.

شاید یک مثال در اینجا وضعیت را بهتر مشخص کند. شبکه الجزیره اسپورت که هم اکنون به بین اسپورت تغییر نام یافته است در سال 2007 به صورت رایگان از ماهواره نیل ست پخش می شد.آن موقع تنها یک شبکه الجزیره ورزشی وجود داشت و آن هم بصورت کاملا رایگان در منطقه خاورمیانه، شمال آفریقا و تقریبا منطقه ای از غرب اروپا پوشش داشت. این کانال تمامی مسابقات لالیگا را بصورت رایگان پخش می کرد که هیچ توجیه مالی مناسبی نداشت.آنها (الجزیره اسپورت)سالانه مبلغ عظیمی را به فوتبال اسپانیا پرداخت می کردند اما(به علل منافع آینده نگرانه) رایگان بازی ها را پخش می کردند. همین موضوع سبب شد شبکه هایی مثل اسکای اسپورت به این روند اعتراض کنند چرا که آنها عقیده داشتند با وجود الجزیره اسپورت کسی در آسیا ، آفریقا و بخشی از اروپا حاضر نیست برای دیدن لالیگا ،اشتراک اسکای را خریداری کند. سرانجام شکایت مسئولان اسکای بعد از چند سال جواب داد و الجزیره اسپورت مجبور شد یک کانال دیگر به صورت کارتی تاسیس کند و بازی‌ها را از آن پخش کند. کمی بعدتر که الجزیره مشتری‌های خود را پیدا کرد یک کانال خود را به ده ها کانال افزایش داد و حالا فقط ده شبکه به صورت اچ دی دارد که تنها با خرید اشتراک سالانه قابل رویت است.

اینک بازگردیم به ایران. از بین تمام کسانی که در طول این چند سال علیه صدا و سیما و حمایت از فدراسیون فوتبال شعار دادند چند نفر پیدا می شود که حاضر اند برای دیدن بازی‌های لیگ برتر ایران سالانه مبلغی نزدیک به 500 هزار تومان پرداخت کنند؟

در اروپا به موضوع حق پخش نگاه می کنیم اما توجه نداریم هیچ طرفداری به صورت رایگان قادر نیست بازی‌های تیم محبوبش را نگاه کند. اما در ایران از یک سو می خواهیم صدا و سیما که یک نهاد صد در صد حکومتی است همانند شبکه های خصوصی پول چند صد میلیاردی به فدراسیون فوتبال پرداخت کند و از سوی دیگر به صورت کاملا رایگان همه بازی های لیگ برتر را پخش کند!

این یک پارادوکس بزرگ است که در ابتدا باید در این سوی مرزها آن را حل کنیم. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، صدا و سیما یک نهاد ملی است که اجازه واگذاری آن به بخش خصوصی وجود ندارد. از این رو همه مردم ایران باید شبکه سه را به صورت رایگان دریافت کنند. اما فدراسیون فوتبال انتظار دارد صدا و سیما پولی را پرداخت کند که شبکه اسکای آن هم برای لیگ برتر که مهیج ترین لیگ جهان است ، پرداخت می کند.

فوتبال ایران به صورت صد در صد دولتی اداره می شود. حتی تیم هایی که گفته می شود به بخش خصوصی واگذار شدند بدون کمک دولت نمی توانند بیشتر از دو سال روی پای خود بایستند. از این رو همانگونه که دولت پول فوتبال را پرداخت می کند قادر است با بیشتر کردن کمک خود به بودجه صدا و سیما، در آمد های فوتبال را هم بیشتر کند.

در قانون اساسی اجازه خصوصی سازی تلویزیون وجود ندارد، اما تیم های فوتبال را می شود به صورت کامل به بخش خصوصی واگذار کرد، اگر این واگذاری به صورت صد در صد واقعی اتفاق افتاد آن وقت قانون در مورد حق پخش تلویزیونی می‌تواند تصمیم گیری کند.

نمی توان انتظار داشت نهادی همچون صدا و سیما با آن همه هزینه و پرسنل، همانند شبکه هایی که تنها با پول مشترکین قابل رویت است حق پخش فوتبال را بدهد. که اگر اینگونه بود شبکه های رایگان و ملی کشورهای اروپایی بصورت رایگان همه بازی های این لیگ ها را پخش می کردند. حتی کشور همسایه ما ترکیه، نظام قانونمندی برای پخش بازی های لیگش دارد و هیچ شبکه رایگانی مجوز ندارد بازی های لیگ این کشور را پخش کند.

از این رو بهتر است برای بهتر شدن وضع فوتبال و حقی که همگان بر آن صحه می گذارند سهم فوتبال ایران است، راهکار هایی مناسب ارائه شود. مادامی که فوتبال دولتی است می شود انتظار داشت دولت بخشی از این هزینه را پرداخت کند، با بیشتر کردن در آمد صدا و سیما.اگر فردا روزی هر 16 تیم لیگ برتر کشورمان به صورت صد در صد واقعی خصوصی شدند آن وقت 16 مدیر این تیم ها، نماینده صدا و سیما ، نماینده قوه مقننه و سایر نهادهای تصمیم گیر می توانند دور یک میز بنشینند و تعیین کنند صدا و سیما باید چه رقمی را برای فوتبالی پرداخت کند فصل قبل در حالی که پخش تلویزیونی و رادیویی هم نمی شد برای یک مصاف تقریبا حساسش (پرسپولیس و سایپا) تنها 1000 تماشاگر به ورزشگاه آزادی آمد!

اگر فوتبال خصوصی شد، آن وقت بدون، های و هوی تبلیغاتی و قیاس مع الفارق فوتبال ایران و لالیگا همه مدیران خصوصی و صدا و سیمای ملی دور یک میز می نشینند و قیمت واقعی را تعیین می کنند با مد نظر قرار دادن این واقعیت که فوتبال از صدا و سیما به صورت کاملا رایگان برای مردم پخش می شود، حتی بازی‌های برون مرزی، جام جهانی ، المپیک و خیلی های دیگر که برای خریدش میلیون ها دلار پرداخت خواهد شد.