جزئیات صادرات نفت ایران پس از تشدید تحریم‌ها

خریداران عمده نفت ایران در آسیا، اروپا و دیگر نقاط جهان نفت ایران را با بشکه‌های نفت دیگر اعضای سازمان کشور‌های صادر‌کننده نفت(اوپک) جایگزین کرده‌اند.

اگر تحریم‌های نفتی ایران لغو شود ایران به دنبال پس گرفتن سهم بازار صادرات خود و رقابت با دیگر اعضای اوپک که نفت مشابه ایران را تولید می‌کنند خواهد پرداخت.

در این گزارش آمده است که صادرات نفت و میعانات گازی ایران در سال 2014 به طور متوسط روزانه یک میلیون و 400 هزار بشکه بوده است. در سال 2011 و قبل از تشدید تحریم‌ها ایران روزانه دو میلیون و 600 هزار بشکه نفت را عمدتا به آسیا و به ویژه چین(روزانه 550 هزار بشکه)، هند(روزانه 320 هزار بشکه)، ژاپن(روزانه 315 هزار بشکه) و کره جنوبی(روزانه 250 هزار بشکه) صادر می‌کرد.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا برآورد کرد: اتحادیه اروپا دومین خریدار بزرگ نفت منطقه‌ا ی ایران در سال 2011 روزانه تقریبا 600 هزار بشکه نفت خام و میعانات گازی ایران را وارد می‌کرد. همچنین ترکیه با واردات روزانه 185 هزار بشکه آفریقای جنوبی(روزانه 75 هزار بشکه) و امارات(روزانه 95 هزار بشکه) از خریداران عمده نفت ایران بوده‌اند.

در سال 2012 و همزمان با تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا تقریبا تمام خریداران ایران یا خرید خود را کاهش دادند و یا متوقف کردند. تا سال 2013 صادرات نفت خام و میعانات ایران به کمتر از یک میلیون و 300 هزار بشکه در روز تنزل کرد و مهم‌ترین وارد‌کنندگان نفت ایران چین، هند، ژاپن، کره جنوبی، ترکیه، امارات و سوریه بودند. صادرات ایران در سال 2014 روزانه تقریبا 150 هزار بشکه افزایش یافت که ناشی از افزایش واردات چین و هند بود.

نفت خام سبک و سنگین ایران دو نوع اصلی نفت صادراتی این کشور هستند. اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام کرد: کشور‌هایی که واردات از ایران را کاهش داده یا متوقف کرده‌اند آن را با نفت مشابهی از طرف عربستان، کویت، نیجریه، آنگولا و عراق جایگزین کردند.

کشور‌های آسیایی که عمدتا نفت سنگین ایران را خریداری می‌کردند واردات نفت مشابه ایران از عربستان و کویت را پس از سال 2011 افزایش دادند.

به ویژه چین خرید نفت از آنگولا و عراق را افزایش داد و دیگر کشور‌های آسیایی نفت بیشتری از نیجریه وارد کردند. اتحادیه اروپا که عمدتا نفت سبک ایران را تا زمان تشدید تحریم‌ها در سال 2012 وارد می‌کرد، واردات خود از نیجریه و عربستان را به شکل قابل توجهی افزایش داد. آفریقای جنوبی که در سال 2012 واردات نفت از ایران را متوقف کرد، نفت ایران را عمدتا با نفت عربستان، نیجریه و آنگولا جایگزین کرد.

جایگزین‌ کردن نفت ایران با دیگر نفت‌ها الزاما به تبادل یک به یک منجر نشد.

در این گزارش آمده است: اختلاف کیفیت نفت(عمدتا چگالی و میزان سولفور) می‌تواند روی مقدار محصولات نفتی که در یک پالایشگاه تولید می‌شود تاثیر بگذارد. نفت خام سبک و شیرین راحت‌تر و ارزان‌تر فرآورده‌های نفتی مطلوب نظیر بنزین و سوخت دیزل تولید می‌کند و معمولا به قیمت بالاتر نفت خام سبک نسبت به نفت سنگین و ترش منجر می‌شود.

اگرچه دیگر عوامل نظیر هزینه حمل و نقل به اختلاف قیمت می‌انجامد اما فاکتورهای اصلی تاثیر‌گذار روی فعالیت پالایشگاه‌های نفتی، کیفیت و ویژگی خود نفت خام هستند. تصمیم واردات نفت سبک و شیرین پر هزینه‌تر یا نفت سنگین و ترش ارزان‌تر می‌تواند به سطح پیچیدگی و توان پالایشگاه برای به حداکثر رساندن تولید فرآورده‌های مطلوب‌تر بستگی داشته باشد.