مسجد تاریخی بالاجاده در آستانه تخریب

به گزارش بولتن به نقل از مهر، چندی پیش گزارشی با موضوع «طرح هادی بلای جان بافت تاریخی روستای بالاجاده شد» در خبرگزاری مهر منتشر شد در این گزارش کارشناسان به اجرای طرح هادی انتقاد کرده و خواستار اجرای این طرح متناسب با الگوی معماری روستا شده بودند. برخی کارشناسان در این رابطه می گویند چند سالی است که از طرح هادی روستای بالا جاده گذشته بنابراین نیازاست تا بازنگری انجام شده و طرح جدیدی تهیه شود.

به گفته این صاحبنظران یکسری از عناصر شاخص مانند تک بناها و محورهای تاریخی ارزشمند روستای بالاجاده با استناد به طرح مصوبی که ۱۲سال از تهیه آن گذشته تخریب شده و این روند بدون توقف همچنان ادامه دارد. این بار پای مسجد جامع روستا به عنوان قدیمی ترین بنای تاریخی بالاجاده برای تخریب به میان آمده است.

مسجد جامع که به اعتقاد کارشناسان قدیمی ترین بنای روستا هم به شمار می رود، در سال های گذشته بخشی از آن برای ساخت مسجدی جدید تخریب شد و امروز هم به گفته برخی اهالی روستا قرار است تخریب کلی برای آن انجام شود.

در حالی که بسیاری از کارشناسان معتقدند یکی از عوامل پویایی بنا گره زدن اثر تاریخی با زندگی مردم است، چند سالی می شود که این مسجد تاریخی به دلیل قدیمی بودن، بلا استفاده و بدون حفاظت و نگهداری مناسب به حال خود رها شده است. اما موضوع  همین جا تمام نمی شود چراکه خبرهایی مبنی بر تخریب این بنا به گوش می رسد؛ اقدامی که در صورت اجرا منجر به از بین رفتن قدیمی ترین اثر تاریخی این منطقه خواهد شد.

مسجد جامع در فهرست ثبت اضطراری قرار گیرد

درهمین رابطه یک کارشناس ارشد معماری خوستار حفظ و نگهداری مسجد تاریخی روستای بالاجاده شد و گفت: نیاز است میراث فرهنگی گلستان برای حفاظت از این اثر آن را در فهرست ثبت اضطراری قرار دهد.

محدثه میرحسینی در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان این که  مسجد جامع روستای بالاجاده متعلق به اواخر دوره قاجار است، افزود: به گفته مسئولان قرار است، با تخریب این مسجد میدان روستا وسیع تر شود.

وی با بیان این نکته که بافت روستایی گسسته بوده و بناهای قدیمی آن به صورت دانه های پراکنده از هم هستند، افزود: این پراکندگی دانه ها باعث شده که اتفاقا عرض معابر نسبتا زیاد باشد و مشکلی برای تردد خودرو وجود نداشته باشد.

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: میراث فرهنگی این امکان را دارد که بسته به ارزش های تاریخی و معماری این بنا را به عنوان قدیمی ترین مسجد روستای بالاجاده به صورت اضطراری ثبت کند و چون مسجد مالک شخصی ندارد مشکلی برای ثبت آن نخواهد بود.

وی با بیان این که مشابه این اقدام سال ۸۴ در شهر گرگان هنگام ساخت پارکینگ طبقاتی نعلبندان اتفاق افتاد، گفت: بااجرای این طرح قرار بود مقبره میر کتولی تخریب شود تا دسترسی از خیابان شهدا به نعلبندان راحتتر باشد اما با ثبت اضطراری مقبره کتولی از تخریب بنا جلوگیری شد.

میرحسینی در توضیح معماری این بنا گفت: این بنای ساده و کوچک در مقیاس قدیم روستای بالاجاده بنا شده که بر سقف آن نقوش خاصی کنده کاری شده است.

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: وقتی مسجدی که بار قداست در میان مردم دارد می تواند به راحتی برای افزایش وسعت میدان تخریب شود دیگر شرایط امنی برای سایر بناهای تاریخی وجود نخواهد داشت.

با توجه به ارزش معماری و تاریخی مسجد جامع روستای بالا جاده خبرنگار مهر برای پیگیری اینکه میراث فرهنگی در راستای جلوگیری از تخریب بنا، ثبت اضطراری انجام خواهد داد یا خیر، نظر مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان را جویا شد.

محمد ابرهیم کریمی مسجد جامع روستای بالاجاده را فاقد ارزش ثبت دانست و گفت: در گزارش قبلی پیگیر سابقه و ارزش تاریخی این بنا شدم اما کارشناسان این اداره معتقدند که سابقه این بنا برای ثبت در فهرست آثار ملی مناسب نیست.

ابزار قانونی برای منع  تخریب نداریم

وی با بیان این نکته که وقتی شرایط اینگونه باشد برای جلوگیری از هر گونه اقدام ابزاری وجود ندارد، افزود: جلوگیری از تخریب بنا تنها به میراث فرهنگی منوط نمی شود بلکه به اهالی و دهیاری روستا هم مربوط است.

این مسئول گلستانی در توضیح این نکته که برخی کارشناسان مرمت، مسجد جامع را متعلق به اواخر دوره قاجار می دانند، گفت: اینکه گفته می شود بنا معتلق به دوره قاجار است باید مستند به سوابق باشد اما ظاهرا آنچه که اکنون موجود است گواه این امر نیست.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان با بیان این نکته که بازهم این موضوع را پیگیری خواهد کرد، افزود: در صورت امکان برای جلوگیری از تخریب تلاش خواهیم کرد.

شاید علت بخش اعظمی از تخریب این بناها را در نبود انگیزه و رغبت در بین اهالی این روستا بتوان جستجو کرد چراکه همراهی مردم در تمامی عرصه ها تاثیرگذار بوده است بنابراین آگاه سازی و اطلاع رسانی در این حوزه را می توان عاملی مهم قلمداد کرد اما آنچه که اکنون موجب نگرانی و دغدغه علاقمندان به بناها و آثار تاریخی شده تخریب پی در پی خانه های قدیمی روستای بالاجاده و تصمیم به از بین بردن مسجد جامع روستا است