گزارش فراز و نشیب سرمایه گذاری و فعالیت های اقتصاد در یک سال اخیر

گروه اقتصادی -بر اساس محاسبات اوليه و مقدماتی، توليد ناخالص داخلي کشور در سال ۱۳۹۳ و به قيمتهاي ثابت به ۲۰۳۱۵۹۶ ميليارد ريال معادل 203 هزار میلیارد تومان رسيده است که در مقايسه با رقم مشابه سال قبل (۱۹۷۲۸۵۲ ميليارد ريال) گويای افزايش توليد ناخالص داخلی به ميزان ۳/۰ درصد می باشد. لازم به يادآوری است که توليد ناخالص داخلي در سال ۱۳۹۲ نسبت به رقم مشابه سال قبل، معادل ۱/۹ درصد کاهش يافته بود.

به گزارش بولتن نیوز، مقايسه نتايج حاصل از برآوردهاي سال 1393 نسبت به دوره مشابه گذشته، نشان دهنـده افـزايش تشـكيل سرمايه ثابت ناخالص به ميزان 3/5 درصد مي باشد. تشكيل سرمايه ثابت ناخالص متشكل از دو بخش سـاختمان و ماشين آلات است. تشكيل سرمايه ثابت ناخالص در بخش ساختمان در سـال 1393 از رشـدي معـادل 0/7 درصـد برخوردار بوده است كه علت اين امرعمدتاً ناشي از افزايش سرمايه گذاري بخش دولتي مي باشد.

 اقتصاد ايران پس از سال‌هاي ركودي 91 و 92 و رشد اندك و نامتوازن در سه فصل اول سال 93، در فصل چهارم وارد يك فاز انقباضي شده است.

هرچند كه هنوز براي اظهار نظر در خصوص يك روند ركودي زود است اما زنگ خطر برگشت اقتصاد به ركود به صدا درآمده است. در همين راستا ديروز بانك مركزي نخستين آمارهاي رسمي از نرخ رشد اقتصادي سال1393 را منتشر كرد.

براساس برآوردهاي اوليه اين بانك، توليد ناخالص داخلي كشور در سال93 به بيش از 203هزار و 159ميليون تومان رسيده و گوياي نرخ رشد اقتصادي 3درصدي است. اين درحالي است كه توليد ناخالص داخلي در سال1392 نسبت به رقم مشابه سال قبل، معادل 9/1درصد كاهش يافته بود.

بررسي‌ها از تازه‌ترين گزارش «تحولات اقتصادي ايران» كه توسط بانك مركزي منتشر شده است، نشان مي‌دهد اقتصاد ايران در سال1393 نسبت به سال قبل با افزايش قابل‌توجهي در نرخ رشد اقتصادي همراه بوده است. نتايج برآوردهاي بانك مركزي حاكي از اين است كه بخش صنايع و معادن با رشد اقتصادي 5درصدي از بيشترين افزايش برخوردار بوده و بعد از آن بخش نفت با 8/4درصد، بخش كشاورزي با 8/3درصد و بخش خدمات با 4/3درصد در رده‌هاي بعدي قرار داشتند. بانك مركزي در اين گزارش آمارهايي نيز از زمستان سال93 منتشر كرده كه نشان مي‌دهد در اين فصل نماگرهاي رشد اقتصادي به‌شدت كند شده و تنها 6/0درصد بوده است. بخش عمده‌يي از كندي ايجاد شده در اين فصل مربوط به كاهش ارزش افزوده 2/5درصدي بخش نفت و 5/18درصدي بخش ساختمان بوده و دليل عمده آن افت قيمت جهاني نفت و كاهش قابل‌توجه سرمايه‌گذاري‌هاي دولت در فعاليت‌هاي عمراني ذكر شده است. اما باوجود كاهش رشد اقتصادي فصل چهارم سال93، برآوردهاي حاصل از داده‌ها و اطلاعات مقدماتي در مجموع نشان‌دهنده بهبود روند فعاليت‌هاي اقتصادي طي سال93 نسبت به دوره مشابه سال قبل است.

 براساس برآوردهاي اوليه بانك مركزي، توليد ناخالص داخلي كشور به قيمت پايه و به قيمت‌هاي ثابت سال1383 از 197هزار و 285ميليارد تومان در سال1392 به 203هزار و 159ميليارد تومان در سال1393 افزايش يافته و براي اقتصاد ايران، رشد تقريبا دوبرابري را به ارمغان آورده است.

نتايج حاصل از برآوردهاي مقدماتي بانك مركزي نشان مي‌دهد، در ميان بخش‌هاي مختلف اقتصادي در سال1393 گروه صنايع و معادن با تجربه رشد 5درصدي از بيشترين ارزش افزوده برخوردار بوده است و درنتيجه 3/1واحد درصد از نرخ رشد 3درصدي اقتصاد را در دوره مورد بررسي تحقق بخشيده است. گروه نفت با رشد 8/4درصدي جايگاه دوم در ارزش افزوده را به خود اختصاص داده است و بعد از آن گروه كشاورزي با رشد 8/3درصدي قرار دارد. در بخش ساختمان، ارزش سرمايه‌گذاري بخش خصوصي در ساختمان مناطق شهري به قيمت‌هاي جاري در سال1393 نسبت به سال قبل 5/7درصد افزايش يافته است. با اعمال شاخص‌هاي قيمت متناظر و با احتساب ارقام ارزش افزوده ساختمان دولتي، نرخ رشد بخش ساختمان به قيمت‌هاي ثابت در سال93 منفي 4/0درصد برآورد شده است. همچنين ارزش افزوده گروه خدمات با بيشترين سهم از توليد ناخالص داخلي، از نرخ رشد 4/2درصدي در سال93 برخوردار بوده و سهم آن از رشد توليد ناخالص داخلي به 5/1واحد رسيده است.

گزارش بانك مركزي حاكي از اين است كه شاخص ضمني ارزش افزوده گروه‌هاي كشاورزي، صنايع و معادن و خدمات در سال1393 به ترتيب 3/15، 2/9، 1/15درصد افزايش يافته و شاخص ضمني ارزش افزوده گروه نفت به ميزان 9/0درصد كاهش يافته است كه اين امر عمدتا ناشي از كاهش قيمت جهاني نفت است. شاخص ضمني توليد ناخالص داخلي و توليد ناخالص داخلي بدون نفت نيز به ترتيب داراي رشد 3/12 و 9/14درصدي بوده‌اند. كاهش ارزش افزوده بخش‌هاي نفت و ساختمان در زمستان93 به ترتيب به ميزان 2/5 و 5/18درصد ازجمله دلايل قابل‌توجه در كاهش نرخ رشد اقتصادي محسوب مي‌شوند.

بخش ساختمان باوجود رشد مثبت ارزش افزوده در بخش خصوصي (حدود 5/5درصد) اما وجود كاهش قابل توجه در فعاليت‌هاي عمراني دولت در بخش ساختمان، موجب كاهش ارزش افزوده كل اين بخش بوده است. برآوردهاي انجام‌ شده توسط بانك مركزي نشان مي‌دهد، نرخ رشد مصرف نهايي بخش خصوصي از منفي يك‌درصد در سال92 به 1/3درصد در سال93 افزايش يافته است. همچنين نرخ رشد مخارج مصرف نهايي بخش دولت نسبت به سال قبل افزايش يافته و به 7/2درصد رسيده است. مقايسه نتايج حاصل از برآوردهاي سال93 نسبت به دوره مشابه گذشته، نشان‌دهنده افزايش تشكيل سرمايه ثابت ناخالص به ميزان 5/3درصد است.

تشكيل سرمايه ثابت ناخالص متشكل از دو بخش ساختمان و ماشين‌آلات است. تشكيل سرمايه ثابت ناخالص در بخش ساختمان در سال1393 از رشدي معادل 7/0درصد برخوردار بوده كه علت اين امر عمدتا ناشي از افزايش سرمايه‌گذاري بخش دولتي است. نرخ رشد تشكيل سرمايه ثابت ناخالص در ماشين‌آلات نيز منفي 1/16درصد ذكر شده و در حوزه تجارت خارجي نرخ رشد صادرات و واردات كالاها و خدمات به ترتيب معادل 12درصد و منفي 7/5درصد نسبت به دوره مشابه قبل تغيير يافته است.

بانك مركزي در گزارش تازه خود آمارهاي رشد اقتصادي زمستان93 را نيز اعلام كرده كه براساس آن رشد اقتصاد كشور در اين فصل نسبت به مدت مشابه سال گذشته به‌شدت كند شده و تنها 6/0درصد بوده است. رشد اقتصادي ايران در فصول بهار، تابستان و پاييز93 به‌ترتيب 8/3درصد، 8/3درصد و 7/3درصد محاسبه شده است. براساس گزارش بانك مركزي، توليد ناخالص بخش نفت در زمستان93 نسبت به زمستان92 معادل 2/5درصد كاهش يافته است. اين درحالي است كه در گروه كشاورزي رشدي 1/3درصدي، در گروه خدمات رشدي 3/2درصدي و در گروه صنايع و معادن رشدي 2/1درصدي به ثبت رسيده است.

بررسي سهم فعاليت‌هاي مختلف اقتصادي در رشد توليد ناخالص داخلي نشان مي‌دهد كه در زمستان سال گذشته ارزش افزوده بخش‌هاي صنعت، خدمات موسسات پولي و مالي، حمل‌ونقل، انبارداري و ارتباطات، بازرگاني، رستوران و هتلداري به‌ترتيب با سهمي معادل 7/1، 8/0، 6/0 و 5/0واحد درصد و بخش‌هاي ساختمان و نفت به‌ترتيب با سهمي معادل منفي5/1 و منفي6/0 واحد درصد نقش عمده‌يي در تحولات توليد ناخالص داخلي و درنتيجه برآيند نرخ رشد 6/0درصدي ايفا كرده‌اند. اين درحالي است كه در زمستان سال92 رشد توليد ناخالص داخلي منفي1/1 درصد بود.

نگاهي به ارقام اجزاي هزينه نهايي (طرف تقاضاي اقتصاد) در زمستان سال93 و به قيمت‌هاي ثابت سال1383 نيز نشان مي‌دهد كه اقلام مصرف خصوصي، مصرف دولتي، تشكيل سرمايه ثابت ناخالص، صادرات و واردات كالاها و خدمات به ترتيب از رشدي معادل منفي 1/0، 8/3، منفي7/17، 15، منفي 5/13درصد برخوردار بوده‌اند.

در اين فصل تشكيل سرمايه ثابت بخش ماشين‌آلات با 5/2درصد و تشكيل سرمايه ثابت بخش ساختمان با منفي 3/27درصد رشد مواجه بوده‌اند كه كاهش قابل‌ملاحظه تشكيل سرمايه بخش ساختمان به‌دليل كاهش هزينه‌هاي عمراني دولت در اين بخش است.

در تفسير پارامترهاي اقتصادي، تشكيل سرمايه ثابت ناخالص را سرمايه‌گذاري بر دارايي‌هاي سرمايه نيز مي‌گويند واضح است كه رشد منفي سرمايه‌گذاري در دارايي‌ها خبر خوبي براي اقتصاد ايران نيست.چراكه كاهش سرمايه‌گذاري يك پيش‌نگر براي كاهش بازدهي اقتصاد در آينده نيز محسوب مي‌شود. البته در محاسبات فصلي سال1393 تفاوت نرخ رشد توليد ناخالص داخلي به قيمت پايه و هزينه ناخالص داخلي به قيمت بازار متاثر از نوسانات خالص ماليات‌هاست.

بانك مركزي در آخرين گزارش خود آورده است، آمارهاي مرتبط با اقلام توليد و هزينه ملي به تفكيك فصل اول تا چهارم سال1393 برحسب قيمت‌هاي جاري و ثابت و برمبناي آخرين داده‌ها و اطلاعات دريافتي از منابع آماري، اصلاح و تعديل شده‌اند.

 براين اساس نرخ رشد ارزش افزوده سال1393 در چهار گروه اصلي كشاورزي، نفت، صنايع و معادن و خدمات به‌ترتيب 8/3، 8/4، 5 و 4/2درصد محاسبه شده است. نرخ رشد توليد ناخالص داخلي سال93 درحالي 3درصد اعلام شده كه اين نرخ بدون نفت برابر با 8/2درصد است. باتوجه به تمامي محاسبات انجام شده، برآوردهاي حاصل از داده‌ها و اطلاعات مقدماتي در مجموع نشان‌دهنده بهبود روند فعاليت‌هاي اقتصادي طي سال93 نسبت به دوره مشابه سال قبل است.