تشکل های دانشجویی رونق دوباره گرفتند

گروه سبک زندگی، در روزهای گذشته خبرهای مرتبط با فعال شدن تشکل های دانشجویی بیش از پیش شنیده می شود. حضور شخصیت های شناخته شده ی کشور در محیط های دانشگاهی، بازگشایی برخی تشکل های تعطیل شده، افزایش فعالیت های گوناگون از صدور بیانیه گرفته تا برگزاری برنامه هایی چون مناظره و ... از جمله نشانگان یادشده است.

به گزارش بولتن نیوز، در این میان، برخی ناظران نزدیک شدن زمان انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفندماه سال جاری را از دلیل های پویش بیش از پیش تشکل های دانشجویی می دانند. با این حال، در همسنجی با انتخابات های پیشین مجلس و ریاست جمهوری فعالیت های دانشجویی در ماه های اخیر به شکل ملموس تری رشد یافته است.

با توجه به این فضای تازه، پژوهشگر خبرگزاری جمهوری اسلامی به دانشگاه تهران به عنوان یکی از مهمترین دانشگاه های مادر کشور رفت تا با برخی از فعالان دانشجویی در مورد این فضای تازه، ویژگی ها و بایسته ها و آسیب های فعالیت تشکل های دانشجویی به گفت وگو بپردازد.

*** فعالیت تشکل ها به رغم تداوم برخی تنگناهای پیشین

گام نهادن به فضای دانشگاه پس از سال ها همراه با زنده شدن خاطره های نه چندان دوری است که در ذهن دانش آموختگان آن نقش بسته است. در دانشگاه تهران هنوز نشانه های چند رنگی و تنوع ایده ها، خواسته ها و فعالیت ها به چشم می خورد. چند متر آنسوتر از مراسم اعتکاف در مسجد دانشگاه، برنوشته ی (بنر) رونمایی از آلبوم تازه ی «شهرام ناظری» خواننده ی سنتی خودنمایی می کند. زیر چادرهایی که در خیابان روبروی دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی روی داربست ها کشیده شده مادران و کودکان در مسابقه های بچه گانه شرکت می کنند و با شربت پذیرایی می شوند.

دانشکده خلوت است و خبری از هیاهوی صبح های شلوغ اول هفته نیست. وارد انجمن اسلامی دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی که می شوی چند دانشجو دور هم نشسته اند و عصرانه یی ساده می خورند. از آن ها درباره ی حال و هوای این روزهای تشکل های دانشجویی می پرسم. یکی از آن ها می گوید: اگر درباره ی این دانشکده بپرسید، اوضاع تفاوت چندانی با قبل نداشته که دلیل اصلی آن را می توان در افزایش دشواری های کسب مجوز برای فعالیت ها و احضارهای پس از آن دانست. در ماه های گذشته حتی فعالیت هایی چون پخش فیلم های مجوزدار به دلیل مخالفت مسوولان متوقف شده و حتی تنگناها بیشتر از پیش شده است.

یکی از اعضای انجمن در پاسخ به چرایی این وضعیت گفت: ریاست دانشکده به دلیل ناهمسویی با دولت جلوی هر فعالیتی با رنگ و بوی حمایت از دولت سنگ اندازی می کند. ماه ها از روی کار آمدن دولت می گذرد و بر خلاف برخی ادعاها هنوز مسوولان ناهسمو و حتی مخالف رویکردهای دولت اداره ی محیط های دانشگاهی را برعهده دارند؛ مسوولانی که برخی از آن ها با ادراک از وضعیت مدیریت خود به عنوان وضعیت گذار حتی نسبت به گذشته مانع تراشی های بیشتری را پیش روی تشکل های دانشجویی صورت می دهند. از سوی مدیران بالادستی نیز حرکت موثری برای رفع این مانع ها انجام نمی شود گویی قرار نیز هیچ گشایشی در این فضا ایجاد شود.

یکی دیگر از اعضا با اشاره به پوسترهای فعالیت های انجمن اسلامی دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی از جمله نشست های کارشناسی در مورد مذاکره ی هسته یی، طرح امر به معروف و نهی از منکر، درگذشت «سید صادق طباطبایی» و ... از بهبود کلی فضای فعالیت ها به رغم مشکل های پیش رو سخن گفت و تصریح کرد: پس از حوادث سال 1388 به دلیل بالا رفتن هزینه های فعالیت سیاسی به خصوص در دانشگاه ها، بیشتر توجه تشکل های دانشجویی به فعالیت های فرهنگی، هنری و علمی معطوف شد.

عضو انجمن اسلامی دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران مقابله با تک قطبی شدن فضای فعالیت های دانشجویی را از مهمترین وظیفه های این تشکل دانشجویی دانست و گفت: در حال حاضر تشکل هایی مانند بسیج دانشجویی، جامعه ی اسلامی دانشجویان و انجمن اسلامی دانشجویان مستقل نیز در دانشکده ها فعالیت دارند که به دلیل همسویی، انسجام و نیز برکنار بودن از بسیاری از تنگناها موفق شده اند بخش عمده یی از فضا را در اختیار خود بگیرند. در این شرایط انجمن اسلامی وظیفه دارد چندصدایی را در محیط دانشگاه گسترش دهد.

*** تشکل های دانشجویی و نزدیک شدن به خواست دانشجویان

روبروی ضلع شمالی دانشکده ی حقوق و علوم سیاسی، دانشکده ی فنی است که خاطره های بسیاری از جنبش دانشجویی در آن به ثبت رسیده است از جمله کشتار دانشجویان استبدادستیز این دانشکده در شانزدهم آذرماه 1332 که روز دانشجو نام گرفت.

چند متر پایین تر از پله های روبروی در اصلی، جایی که شماری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در حال عکس گرفتن هستند، دانشجویانِ به اصطلاح سال پایینی با یک توپ والیبال سرگرم شده اند. در طبقه ی نخست دانشکده ی فنی، شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشکده های فنی قرار دارد.

پس از ورود، یکی 2 نفر از اعضا با خوشامدگویی به دنبال صندلی می گردند تا از مهمان خود پذیرایی کنند. فضای داخلی دفتر شورای مرکزی اتاقی ساده دارای یک رایانه و میزی قدیمی است که روی آن برخی نشریه های دانشجویی و صندوقی برای پرداخت هزینه ی خرید به صورت نامنظم گذاشته شده است.

یکی از اعضای اصلی شورای مرکزی، کار تایپ و تنظیم متنی را رها می کند و با پژوهشگر ایرنا از وضعیت و چالش های فعالیت تشکل های دانشجویی سخن می گوید.

وی تایید می کند که فضا و انگیزه ها نسبت به قبل برای این فعالیت ها گشاده تر شده است اما هنوز تا وضعیت مطلوب فاصله ی زیادی وجود دارد.

به گفته ی این فعال دانشجویی یکی از دلیل های افزایش فضای کنشگری این تشکل نسبت به تشکل های همسان در دیگر دانشکده ها به مواضع غیرسختگیرانه ی رییس دانشکده باز می گردد. با این حال به باور وی این موضع رییسان دانشکده ها و نظارت سختگیرانه ی نهادهایی چون شورای نظارت بر تشکل ها، حراست و ... نیست که سبب دوری تشکل ها از وضعیت مطلوب شده است زیرا ریشه ی سستی و رخوت سال های گذشته و اکنون را باید در میان خود دانشجویان جستجو کرد.

عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشکده ی فنی گفت: دانشجو بیش از دیگران آرمانگرا و نیز آگاه هست. با این حال تحت تاثیر خانواده و جامعه دیگر به دنبال اهداف جنبش دانشجویی به شکل سابق نیست. بسیاری از مردم در جامعه با افتخار می گویند که از مسایل سیاسی خوششان نمی آید و در خانواده ها همین ایده را به فرزندان خود القا می کنند. البته مردم حق دارند زیرا بسیاری پس از حوادث 88 هزینه دادند و از فعالیت سیاسی می ترسند. در فضای کنونی با وجود افزایش فعالیت های تشکل های دانشجویی استقبالی آنگونه که باید از آن صورت نمی گیرد. در این فضا اگر انجمن اسلامی فیلمی را اکران یا کنسرتی را برگزار کند بسیاری برای آن هجوم می آورند ولی برای برنامه های سیاسی اشتیاق چندانی وجود ندارد. همینطور نشریه هایی که در تابلوهای تشکل های دانشجویی نصب می شود از سوی بیش از 10 درصد دانشجویان مطالعه نمی شود.

وی افزود: یکی از مهمترین فعالیت های تشکل ها انتشار نشریه های دانشجویی است. این در حالی است که این نشریه ها همراه با تشکل ها همیشه در معرض برچسب و اتهام خوردن هستند و به دلیل فشارها نمی توانند به شکلی مناسب کار کنند. از معدود نشریه های مستقل دانشجویی می توان به «زنبق»، «رود» و ... اشاره کرد که سعی می کنند فضایی چند صدایی در دانشگاه ایجاد کند که البته به دلیل مشکلات گوناگون نمی توانند مانند نشریه های دیگر تشکل های دانشجویی مثل بسیج کار کنند.

عضو شورای مرکزی انجمن دانشکده ی فنی در پاسخ به نحوه ی ارتباط دیگر انجمن های دانشکده های دانشگاه تهران و نیز دانشگاه های دیگر گفت: در حال حاضر ارتباط بین این تشکل ها در سطح فردی وجود دارد و اعضای انجمن های گوناگون در برنامه های انجمن اسلامی دانشکده ها و دانشگاه های مختلف ممکن است شرکت کنند اما در مجموع انجمن های اسلامی به شکل جزیره یی کار می کنند.

وی در مورد آسیب ها یا فرصت های این نوع ارتباط بین انجمن های اسلامی اظهار کرد: ما باید در وضعیت کنونی بررسی کنیم که اینگونه جزیره یی کار کردن سودمندتر است یا همچون گذشته زیر نظر اتحادیه ی تشکل های دانشجویی. بنابر این نمی توانم به قطع بگویم کدام وضعیت بهتر است.

عضو شورای مرکزی انجمن دانشکده ی فنی درباره ی راهکارهای بهبود فضای فعالیت های تشکل های دانشجویی تصریح کرد این تشکل ها در ابتدا باید خواست دانشجویان را بشناسند، خود را با آن نزدیک و همراه سازند و سپس برنامه های خود را به آنان عرضه کنند و از حمایتشان بهره جویند.

وی در پایان سخنانش و در پاسخ به پرسشی در مورد چشم اندازهای جنبش دانشجویی گفت: ما در سال های گذشته شاهد بودیم که سیر تحولات سیاسی کشور غیرقابل پیش بینی بوده است. بسیاری در همین انجمن ها به دلیل های گوناگون پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 به جمع بندی هایی چون تحریم انتخابات رسیده بودند اما یک هفته مانده به انتخابات این جمع بندی ها به سمت مشارکت سوق یافت. در میان شماری از همفکران من خواست هایی چون تحقق کامل حق تعیین سرنوشت، انتخابات آزاد، رعایت حقوق شهروندی و آزادی بیان سبب شده تا بدون امیدواری به کسب نتیجه ی مشخص در کوتاه مدت به کار خود ادامه دهیم و از اکنون نمی توان پیش بینی خاصی را در مورد آینده انجام داد.

***تشکل های دانشجویی و مساله ی اولویت فعالیت ها

در حالی که به باور شماری، اولویت های سیاسی در سال های اخیر نزد دانشجویان کمرنگ شده است، از دید فعالان برخی تشکل های دانشجویی، یکی از مهمترین آسیب های سال های گذشته ی این تشکل ها توجه بیش از حد به مسایل سیاسی در دانشگاه ها و جدال های بیهوده بوده است.

یکی از این فعالان، عضو بسیج خواهران دانشکده ی ادبیات دانشگاه تهران بود که اظهار کرد: فضای فعالیت های دانشجویی به صورت کلی در سال های اخیر بهتر شده است اما همچنان با آسیب های گوناگونی روبرو است. یکی از این آسیب ها نبود درک درست عمل تشکیلاتی است به این معنا که برخی فعالان دانشجویی بر سر کسب مسوولیت ها دچار دودستگی و چنددستگی می شوند و به سمت مسایل حاشیه یی می روند و قدرتنمایی برای آنان به مهمترین مساله تبدیل می شود. آسیب دیگر بی توجهی به همه ی مسایل پیرامونی است. یکی از نمونه های این مسایل، تحولات اجتماعی است. به عنوان مثال پس از پخش کلیپ توهین به افغان ها در شبکه های اجتماعی، بسیج دانشکده ی ادبیات یکی از اولین تشکل هایی بود که با صدور بیانیه نسبت به این مساله اعتراض کرد.

این فعال دانشجویی در پاسخ به پرسشی در مورد دلیل رخوت سال های گذشته در فضای فعالیت های دانشجویی گفت: طی دعواهای سیاسی سال های گذشته تشکل های دانشجویی از هیجان های سیاسی و نیز انرژی خالی شدند که بسیج دانشجویی نیز از این قاعده مستثنی نبود. پس از گذشت این دوره تشکل هایی چون بسیج دانشکده ی ادبیات به جای تمرکز بر مسایل سیاسی سردمدار انتقاد از وضعیت علمی دانشگاه ها شدند و با دعوت از رییس وقت دانشگاه نظرهای خود را در این زمینه به گوش او رساندند.

عضو بسیج دانشجویی دانشکده ی ادبیات در پاسخ به پرسشی در مورد اهمیت فعالیت های سیاسی در دانشگاه ها گفت: این گونه فعالیت ها نیز مهم است ولی نباید در کانون توجه قرار گیرد. با توجه به این واقعیت که بسیج دانشگاه متفاوت از بسیج محله ها و مسجدها و ... است باید فعالیت آن با محیط دانشگاه تناسب داشته باشد از این رو موضوع های علمی باید از درجه ی نخست اولویت برخوردار باشد. البته دانشگاه نهادی جدا از جامعه نیست و باید حتی بر آن تاثیرگذار باشد. یکی از این تاثیرها افزایش فهم سیاسی جامعه است و در این قسمت است که فعالیت سیاسی تشکل ها می تواند مفید باشد.

این فعال دانشجویی افزود: متاسفانه فعالیت های سیاسی بسیاری از تشکل ها به دعواهای سیاسی و برگزاری مناظره محدود شده است و در این مناظره ها برد و باخت مطرح است و نه استفاده از تریبون برای بیان عقاید و دیدگاه های خود. بنابر این فعالیت هایی چون برگزاری مناظره چیز خاصی را نصیب دانشجویان نمی سازد.

عضو بسیج خواهران دانشکده ی ادبیات در پایان سخنانش یادآور شد تشکل های دانشجویی در هر دانشکده متناسب با علومی که در آن تدریس می شود باید فعالیت های خود را سامان داده و مهمترین محور تمرکز خود را بر مسایل علمی قرار دهند.

یکی از ویژگی های فضاهای دانشگاهی همنشینی آرا و نظرهای متنوع در محیط های آموزشی و نیز وجود تشکل های دانشجویی با خواست ها و اهداف گوناگون است. همچنان که آورده شد نظرهای گوناگونی میان فعالان تشکل های دانشجویی در مورد فعالیت این نهادها وجود دارد. با وجود این گوناگونی یکی از نکته هایی که در سخنان بسیاری از آنان به چشم می خورد تحول فضای عمومی دانشگاه است. نکته ی مهمتر بایسته هایی است که از سوی تصمیم گیرندگان آموزشی می تواند مسیر فعالیت های دانشجویی را برای دستیابی به اهدافی چون آموزش تحمل جامعه ی چند صدایی و نیز کنشگری فعالانه و مشارکت جویانه در امور سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ... مهیا سازد.

*از:اعظم حمیدپور (گروه پژوهش و تحلیل خبری)