هدف عربستان از نسبت دادن بحران یمن به ایران چیست؟

 ■ نسبت دادن جنگ یمن به ایران ترفند عربستان سعودی برای تحریک احساسات سنی‌هاست ■

نخست آنکه، مطرح کردن جنگ و درگیری‌ها در یمن به عنوان یک جنگ فرقه‌ای تا حدی اغراق و بزرگنمایی است. مدت زمان بسیاری است که یمن درگیر جنگ‌های داخلی است و احزاب و جناح‌هایی مانند مبارزان حوثی از جنگ قدرت در صنعا به نفع خود بهره‌برداری کرده‌اند. در همین حال، گروه القاعده، جدایی‌طلبان جنوب این کشور و جناح‌های مختلف قبیله‌ای نیز از دیگر طرف‌های درگیر در جنگ یمن هستند. حتی جدایی‌طلبان جنوب یمن موضوع دریافت کمک‌های مالی ایران و آموزش‌های نظامی از سوی این کشور در تابستان سال ۲۰۱۳ میلادی را تأیید کرده‌اند. بنابراین با نسبت دادن جنگ یمن به ایران و نشان دادن این جنگ به عنوان جنگی برای مبارزه با هژمونی منطقه‌ای ایران، مقامات ریاض می‌توانند از احساسات دیگر کشورها سوءاستفاده کرده و بدین‌ترتیب ائتلاف سنی‌ها را برای جنگ و مبارزه تحریک کنند.

 ■ نقش ایران در حمایت از مبارزان حوثی بسیار کوچک و ناچیز است ■

ایران تاکنون نقش بسیار کوچک و نامشخصی در حمایت از مبارزان حوثی در یمن داشته است اما در حال حاضر با محاصره یمن توسط ائتلاف سنی‌ها (به رهبری عربستان سعودی) ادامه این حمایت بسیار دشوارتر خواهد شد. ایران با اعزام ناوهای نیروی دریایی خود به سوی خلیج عدن و رسانه‌ای کردن این موضوع تلاش دارد تا قدرت نظامی خود را در منطقه به نمایش بگذارد. اما ایران قصد ندارد با نیروهای دریایی عربستان و مصر در تنگه «باب المندب» وارد جنگی بدفرجام شود. با توجه به نمایش قدرت ریاض در شبه‌جزیره عربستان، به نظر می‌رسد نیروی دریایی محدود ایران که در این منطقه مستقر شده و از پوشش و چتر دفاع هوایی ایران نیز فاصله بسیار زیادی دارد نتواند با نیروی دریایی ائتلاف سنی مقابله کند.

 ■ عربستان بر مناطق شرقی و شیعه‌نشین خود نظارت زیادی دارد ■

دوم آنکه، میزان دسترسی و گسترش نفوذ ایران در عربستان سعودی نیز بسیار کم است. در پنج آوریل درگیری مسلحانه‌ای در شهر «العوامیه»، یکی از مناطق شیعه‌نشین در شرق عربستان سعودی روی داد و بر اثر آن یک پلیس کشته و سه تن دیگر مجروح شدند. وقوع این درگیری مسلحانه باعث افزایش نگرانی‌ها از این موضوع شد که ممکن است ایران آتش زیر خاکستر این ناآرامی‌ها را دوباره شعله‌ور سازد. در طول چند سال اخیر، حملات پراکنده‌ای از این دست به ویژه کمین و حمله گروه‌های مسلح به پاسگاه‌های ایست‌وبازرسی در مناطق و استان شرقی عربستان سعودی افزایش یافته است. اما توانمندی‌ها و سازمان‌دهی این گروه‌های مخالف و فعالان شیعه پیشرفت‌های چندانی نداشته و می‌توان گفت که هیچ خطری از سوی آن‌ها متوجه حکومت عربستان سعودی نیست. عملیات‌های غافلگیرکننده نیروهای پلیس سعودی و همچنین اتکای مخالفان و جنگ‌طلبان به تسلیحات سبک حاکی از آن است که عربستان سعودی نظارت دقیقی بر مناطق و استان‌های شرقی خود دارد. علاوه بر این، ریاض در این مدت موفق شده مانع از رسیدن کمک‌های خارجی به دست شورشیان داخلی شود.

 ■ ایران صرفاً می‌تواند شبه‌نظامیان شیعه را به انجام اقدامات بیشتر تشویق نماید ■

بیشترین کاری که ایران در این میان می‌تواند انجام دهد این است که این کشور از مجاری ارتباطی و مذهبی خود در بیروت و بحرین که رابط میان سازمان‌های اطلاعاتی ایران و رهبران جامعه شیعیان عربستان هستند استفاده کرده و از این طریق فعالیت‌های شبه‌نظامیان شیعه را ترغیب و تشویق نماید. به اندازه‌ای که ایران تلاش می‌کند تا ستون پنجم خود را در داخل عربستان سعودی تقویت کند، به همان اندازه عربستان سعودی قادر است برای محافظت از ثروت نفتی خود، ناآرامی‌ها و اغتشاشات محدود در شرق این کشور را مهار کند.

 ■ ایران تلاش می‌کند تا از دستاوردهای خود در عراق و سوریه محافظت کند ■

قطعاً بهبود روابط ایران و آمریکا در بازسازی و احیاء اقتصاد ایران مؤثر خواهد بود و ایران را قادر خواهد ساخت تا نفوذ خود را در منطقه افزایش دهد. در نتیجه، قدرت‌های سنی منطقه نهایت تلاش خود را می‌کنند تا جاه‌طلبی‌های ایران در منطقه را مهار کنند. اما نباید موضوع بهبود و احیاء دوباره ایران را با گسترش سریع قدرت این کشور اشتباه گرفت. قدرت ایران با سقوط حکومت صدام حسین در عراق به اوج خود رسید اما زمانی که جنگ داخلی در سوریه شتاب بیشتری به خود گرفت از قدرت ایران نیز کاسته شد. در حال حاضر تهران تلاش می‌کند تا متحدانش در بغداد و دمشق را حفظ نماید. درحالی‌که ترکیه و عربستان سعودی تلاش می‌کنند تا خلأ بزرگی که آمریکا به بارآورده را پر کنند، ایران نیز تلاش خواهد کرد تا به جای آنکه مرزهای جدیدی را ایجاد کند، از دستاوردهای کنونی خود محافظت نماید.