افزایش قیمت ما را به سمت نشر دیجیتال می‌برد

گروه نشر و رسانه، با اعلام تعرفه قیمت زینک توسط اتحادیه لیتوگرافان،‌ بحرانی‌تر شدن اقتصاد نشر، ارائه فاکتورهای غیر واقعی‌،‌ کم شدن حجم سفارش‌ها،‌ رو آوردن ناشران به نشر دیجیتال‌، راه‌اندازی واحد لیتوگرافی در چاپخانه‌‌ و ... بخشی از مشکلات خواهد بود.

به گزارش بولتن نیوز، هیئت مدیره اتحادیه لیتوگرافان تهران طی ماه‌های گذشته کارگروهی برای تعیین قیمت پایه در این صنف تشکیل داد تا با ارائه قیمت پایه موارد تخلف قابل شناسایی باشد. این کارگروه در نهایت قیمت محصولات را به این شرح اعلام کرد: زینک جی- تی - او هر عدد 12هزار تومان‌، زینک جی- تی- او، دو ورقه‌ای 20 هزار تومان‌، زینک جی- تی – او، 4/5 ورقه‌ای 40هزار تومان. به گفته ابوالحسنی رئیس اتحادیه لیتوگرافان، بر اساس این مصوبه که از  21 دی ماه 1393 قابل اجراست، با افرادی که کمتر از این قیمت اقدام به ارائه خدمات کنند، طبق قانون تعزیرات برخورد خواهد شد. تمامی لیتوگرافان موظفند با مراجعه به اتحادیه خود، تابلو نرخ قیمت‌گذاری را دریافت کنند.

اکنون حدود دو ماه از اجرای این مصوبه می‌گذرد،‌ اما در عین اینکه اتحادیه لیتوگرافان قیمت‌گذاری مذکور را کاملا کارشناسی شده می‌داند،‌ برخی از اعضای این صنف،‌ قیمت‌ها را چندان معقول و کارشناسی شده نمی‌دانند و نسبت به قیمت تعیین شده توسط اتحادیه انتقاد داشته و آن را اگرچه به سود خود اما به زیان کتاب و کتابخوانی در کشور می‌دانند و حاضرند که خدمات خود را با قیمتی پایین‌تر از قیمت اعلامی اتحادیه عرضه کنند. اتفاقی که گفته شده در صورت انجام با برخورد اتحادیه لیتوگرافان مواجه خواهد شد.

البته علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف تهران معتقد است که اتفاقاً رقابت در بازار آزاد به این شکل معنا پیدا می‌کند و اتحادیه لیتوگرافان حق برخورد با واحدهایی که زیر قیمت تعیین شده اتحادیه محصولات خود را عرضه می‌کنند‌، نخواهد داشت.

برای بررسی این مسئله که افزایش قیمت زینک چه آسیبی برای بازار کتاب به همراه خواهد داشت و آیا موجب افزایش قیمت کتاب می‌شود‌، یا خیر برخی ناشران نظرات متفاوتی  با یکدیگر دارند که در ادامه نظرات آنان درباره این اتفاق و تأثیری که هزینه‌های لیتوگرافی بر بازار نشر می‌گذارد را مشاهده می‌کنید:

علی‌اکبر تورانیان مدیر انتشارات شهر آب در عین اینکه معتقد است که هزینه‌های تولید در کشور ما رو به افزایش رفته است‌ و صنوف باید به گردش کاری خود بیاندیشند،‌ اذعان می‌دارد که برخورد اتحادیه لیتوگرافان برخورد اجباری و دستوری است. برخوردی که بنا به گفته برخی واحدهای لیتوگرافی که انتشارات شهر آب با آن‌ها کار می‌کند‌، تند بوده و تا بسته شدن واحدهای لیتوگرافی هم پیش رفته است.

وی می‌گوید:‌ شرایط اقتصادی چاپ و نشر، شرایط سختی است‌، اینکه کسی در این شرایط بحرانی اقتصادی بخواهد خدمات خود را با تخفیف عرضه کند‌، نباید مجازات شود.

تورانیان معتقد است که افزایش قیمت زینک آن هم بدون پشتوانه منطقی در درجه نخست زیان‌هایی برای خود صنف لیتوگرافان در پی دارد،‌ چرا که برخی واحدها که از سرمایه بالا و امکانات خوبی برخوردار هستند‌، چرخه کار خود را حفظ می‌کنند،‌ اما واحدهایی که امکانات اندک‌تری دارند و حتی در این صنف نوپا به شمار می‌روند،‌ توان ادامه کار را نداشته و از بازار حذف می‌شوند. بنابراین بهتر است نسبت به سود مناسب و حتی سود حداقلی در همه بخش‌های تولید کتاب قانع بود تا از شرایط بحرانی نشر عبور کنیم،‌ اکنون فکر کردن به سود حداکثری به صلاح اقتصاد صنعت چاپ و نشر نیست.

وی ادامه می‌دهد: اکنون متأسفانه همه دست به دست هم داده‌اند، تا در بازار نشر وضعیت بی‌ثباتی را رقم بزنند،‌ افزایش قیمت لیتوگرافی طبعاً‌ افزایش قیمت چاپ و افزایش قیمت نشر و افزایش قیمت کتاب را به دنبال خواهد داشت‌، به عبارت دیگر افزایش قیمت زینک رابطه مستقیمی با افزایش قیمت کتاب دارد.

 تورانیان با بیان این مطلب که شرایط بحرانی سال‌های اخیر نشر اکنون به فاجعه تبدیل شده است،‌ گفت:‌ اکنون کتاب‌ها در شمارگان بسیار محدودی منتشرمی‌شود که زیبنده وضعیت نشر کشور ما نیست، هر چند ناشران ما بیشتر به سمت دیجیتالی شدن پیش رفته‌اند‌، اما کتاب‌های چاپی هم شمارگان بسیار محدودی دارند،‌ هر زمان شمارگان کتاب محدود شده است،‌ قیمت دوبرابر افزایش یافته است.

وی با اشاره به محاسبه قیمت زینک برای چاپ یک کتاب گفت:‌ یک زینک دو ورقه‌ای برای چاپ هشت صفحه کتاب کاربرد دارد‌، برای چاپ یک کتاب 100 صفحه‌ای با قطع وزیری  13 عدد زینک دوورقه‌ای لازم است‌، اکنون با قیمت مصوب اتحادیه هر زینک دو ورقه‌ای 5 هزار تومان افزایش قیمت پیدا کرده است،‌ قیمت 13 زینک مورد نیاز برای کتاب 100 صفحه‌ای نیز 65 هزار تومان افزایش خواهد یافت. به همین ترتیب درصد قابل توجهی به قیمت نهایی و پشت جلد کتاب افزوده می‌شود.

تورانیان با بیان این مطلب که هزینه‌های تولید کتاب شامل هزینه‌های کاغذ، چاپ، صحافی، چاپ جلد‌، طراحی، لیتوگرافی، حق مؤلف و ... است،‌ گفت:  تصور کنید اگر هر کدام از این بخش‌ها بخواهند چند هزار تومانی بر هزینه خود بیفزایند قیمت کتاب به کجا خواهد رسید؟

رضا حاجی‌آبادی مدیر انتشارات هزاره‌ققنوس نیز دیگر ناشر معترض به نرخ جدید لیتوگرافی است، که می‌گوید:‌ در ‌سال‌های‌ دور علاوه بر سهیمه کاغذ،‌ فیلم و زینک نیز به ناشران داده می‌شد‌، همین حمایت‌ها موجب کاهش نهایی قیمت کتاب بود،‌ در مقابل شمارگان کتاب‌ها زیاد بود و مخاطبان نیز بیشتر از کتاب استفاده می‌کردند.

وی ادامه می‌دهد:‌ یکی از دلایل کاهش شمارگان چاپ،‌ برداشته شدن حمایت‌های دولتی است که سبب می‌شود، قیمت کتاب تابعی از قیمت بازار، دلار و این گونه‌ چیزها باشد،‌ بنابراین با بالارفتن قیمت زینک و کاغذ، قیمت کتاب نیز افزایش پیدا می‌کند.

حاجی‌آبادی با اشاره به افزایش قیمت زینک می‌گوید: شاید برای کتاب‌های زیر 500 صفحه این افزایش قیمت چندان چشمگیر نباشد،‌ اما برای کتاب‌هایی با صفحات بیشتر قابل توجه خواهد بود‌، جایی خوانده بودم برای اینکه فرهنگ مملکتی را از بین ببرند،‌ لازم نیست کتاب‌سوزی داشته باشیم،‌ بلکه کافی است کاری کنند مردم آن کشور کتاب نخوانند، اتفاقی که متأسفانه در سال‌های اخیر برای ما رخ داده است،‌ کمتر از کتاب‌سوزی نیست.

وی ادامه می‌دهد:‌ اگر زمانی مغولان کتابخانه‌های ما را سوزاندند،‌ امروز با پایین آمدن شمارگان کتاب به زیر 500 نسخه باز هم شاهد نوعی دیگر از کتاب‌سوزی هستیم. مسئولان، ناشران، نویسندگان و مردم باید دست به دست هم دهند و فکری برای فرهنگ این کشور کنند.

حاجی‌آبادی با اشاره به این گفته رئیس جمهور در مراسم کتاب سال که شمارگان کتاب آنقدر کاهش یافته که تبدیل به تراژدی شده است‌، گفت:‌ متأسفانه تبعات این تراژدی را سال‌های آینده زمانی که فرزندانمان بزرگ خواهند شد،‌ خواهیم دید.

اعظم افراز، مدیر نشر افراز که در سال‌های اخیر بارها از وضعیت نامناسب اقتصاد نشر و افزایش قیمت کتاب انتقاد کرده بود،‌ دیگر ناشری است که از افزایش قیمت لیتوگرافی ناراضی و آن‌ را در شرایط فعلی اقتصاد نشر به صلاح نمی‌داند. او می‌گوید:‌ حوزه نشر آنقدر در وضعیت بدی قرار دارد که هر نوع افزایش قیمتی این آسیب و شرایط را بدتر می‌کند، این افزایش قیمت چه در مرحله لیتوگرافی باشد، چه در مواد اولیه هم‌چون کاغذ، مقوا، چاپ و... . به ضرر نشر کشور است.

وی ادامه می‌دهد:‌ هزینه زینک و چاپ که جزو هزینه‌های جاری تولید کتاب است، بیشتر بر قیمت نهایی تأثیر می‌گذارد، افزایش قیمت زینک و امثالهم فشار را به ناشر می‌آورد و از آن طرف ناشر هم به مخاطب فشار را وارد می‌کند، پس در درجه اول این مخاطب است که متوجه تأثیرات نامطلوب این افزایش قیمت می‌شود‌ و کتاب گران‌تر به دستش می‌رسد، در درجه دوم نیز ناشر ضرر می‌کند، چون با افزایش قیمت کتاب خود به خود فروش کمتر می‌شود.

افراز تصریح می‌کند:‌ در شرایط سخت بازار نشر که سرانه مطالعه پایین آمده و مردم کمتر اهل کتاب خواندن هستند، ما دست اندرکاران باید کمک کنیم که اوضاع کتاب بهتر شود، نباید به بحران گرانی کتاب و کتاب نخواندن دامن بزنیم.

وی با بیان این مطلب که اگر کتاب گران شود،‌ خواه‌ناخواه کلیه صنف نشر و چاپ ضرر خواهند کرد‌، می‌گوید:‌ وقتی این اتفاق بیافتد، فروش کمتر می‌شود، تولید هم کمتر می‌شود،‌ در نتیجه چرخه نشر کمتر می‌چرخد. این موارد موجب می‌شود من ناشر به سمت نشر دیجیتال پیش روم و دیگر به روش‌های سنتی چاپ فکر نکنم،‌ در نتیجه لیتوگراف‌ها و چاپخانه‌ها متضرر شده و در درازمدت از بین می‌روند.

 افراز در پایان از خرید زینک دو ورقه‌ای به قیمت 15 هزار تومان در طول ماه گذشته خبر داده و می‌گوید:‌ اکنون نمی‌دانم با وضعیت پیش رو خرید زینک به صلاح است یا خیر.

عبدالعظیم فریدون مدیر انتشارات «محراب قلم» است،‌ او با ابراز تعجب از اینکه اتحادیه لیتوگرافان اقدام به تعیین قیمت برای لیتوگراف‌ها و زینک کرده است،‌ می‌گوید:‌ مگر صنف لیتوگراف مال امروز و دیروز است که تازه عده‌ای وارد این صنف شده‌اند و خودشان نمی‌توانند برای محصولات خود قیمت تعیین کنند. چرا اتحادیه این اقدام را انجام داده است.

وی می‌گوید:‌ این استدلال خاصی را لازم ندارد،‌ طبیعی است که با افزایش قیمت زینک قیمت کتاب نیز افزایش می‌یابد و این اکنون به صلاح نیست.

نادر قدیانی که چندی است از تصدی بر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران فارغ شده و در انتشارات قدیانی به فعالیت نشر مشغول است،‌ اظهار نظری جالب توجه دارد، قدیانی می‌گوید:‌ در 30 سال بعد از انقلاب اسلامی که من با لیتوگراف‌ها همکاری دارم‌، روال کار اینگونه بوده است که قیمت‌گذاری واحد با یک بخشنامه امکان‌پذیر نیست، چرا که قیمت‌ها بسته به چاپ تک رنگ،‌ دو رنگ،‌ چهار رنگ،‌ زینک چینی،‌ اروپایی،‌ فرم‌بندی و... متفاوت است و اصلا‌ً امکان قیمت‌گذاری واحدی وجود ندارد، این بسته به تفاهمی که بین ناشر و لیتوگراف وجود دارد‌، تعیین می‌شود،‌ البته من در حوزه نشر صحبت می‌کنم.

وی ادامه می‌دهد:‌ از طرف دیگر اتحادیه‌ها نمی‌توانند، بخشنامه‌ای دال بر تعیین قیمت ارائه کنند،‌ چون خلاف قانون است. اما می‌توانند به واحدهای زیرمجموعه خود مشاوره دهند و با گران‌فروشی برخورد کنند،.

قدیانی در پایان می‌گوید:‌ طبیعتاً‌ ناشران حرفه‌ای با لیتوگراف‌های حرفه‌ای کار می‌کنند و لیتوگراف‌های حرفه‌ای نیز بدون منطق قیمت محصول خود را افزایش نمی‌دهند.

در حالی‌که عمده ناشران از افزایش قیمت زینک لیتوگرافی ناخشنود هستند،‌ رئیس دانایی مدیر انتشارات نگاه به اتفاقی که هفته گذشته در جریان سفارش کار لیتوگرافی برایش پیش آمده است،‌ اشاره و می‌گوید:‌ هفته پیش یکی از همکاران لیتوگرافی از ما پرسید شما قیمت لیتوگرافی را چند حساب می‌کنید؟ گفتم 15 هزار تومان‌، گفت ما فاکتور را 120 هزار تومان می‌نویسیم‌، اما 16 هزار تومان حساب می‌کنیم. با تعجب از او پرسیدم چرا؟ گفت،‌ چون اتحادیه به ما اعلام کرده هر کس زیر 20 هزار تومان انجام دهد‌، برخورد خواهد شد.

وی ادامه می‌دهد:‌ این اقدام اتحادیه لیتوگراف‌ها اصلا توجیه اقتصادی ندارد،‌ البته زینک با وضعی که در پیش است در حال منسوخ شدن است‌. همان قیمت 8500 تومان تمام شده که با احتساب سود، 15 هزار تومان می‌شود تا حدی برای ما قابل توجه و برای آنان مقرون به صرفه است،‌ اما اینکه بخواهند بدون دلیل قیمت زینک را افزایش دهند،‌ منصفانه نیست. اگر قیمت زینک خام گران شده باشد‌، طبیعی است که قیمت زینک کار شده نیز گران شود‌، در غیر این صورت خیر.

افزایش قیمت زینک از سوی اتحادیه لیتوگرافان هر چند به نظر می‌ر‌سد،‌ غیرقانونی و بدون پشتوانه منطقی باشد،‌ اما در نهایت علاوه بر مشکلات و مصائبی که برای صنف نشر و کتاب و کتابخوانی در کشور ایجاد می‌کند،‌ برای خود صنف لیتوگراف‌ها نیز مشکلاتی در بر خواهد داشت،‌ ارائه فاکتورهای غیر واقعی‌،‌ کم شدن حجم سفارش‌ها،‌ روی آوردن ناشران به نشر دیجیتال‌، راه‌اندازی واحد لیتوگرافی در داخل چاپخانه‌‌ها و ... همگی موجب خواهد شد که صنف لیتوگرا‌ف‌ها در آینده‌ای نزدیک از هم گسسته شوند.