اهمیت فرهنگ سازی در بحث مهارت آفرینی!

گروه سبک زندگی، سرپرست دانشگاه جامع علمی- کاربردی با بیان اینکه مهارت آفرینی نیاز به فرهنگ سازی در جامعه دارد می گوید: هدف اساسی این دانشگاه اجرای پودمان و نه ارائه مدرک بوده است.

به گزارش بولتن نیوز، محمد اخباری سرپرست جدید دانشگاه جامع علمی- کاربردی یکی از مدیرانی است که از درون این دانشگاه و برای ارتقای کیفیت آموزشی در نظام آموزش مهارتی به این عنوان از طرف محمد فرهادی وزیر علوم ، تحقیقات و فناوری منصوب شده است.

وی روز شنبه در گفت و گویی تفصیلی در باره سیاست ها و برنامه هایش برای این دانشگاه سخن گفت و بر لزوم تطبیق رشته های دانشگاه با نیازهای بازار کار تاکید کرد.

مشروح گفت وگو با سرپرست دانشگاه جامع علمی-کاربردی از نظرتان می گذرد.



** س : برخی دانشجویان گلایه دارند که قرار بود کلاس ها بعد از ساعات کاری یا در روزهای تعطیل برگزار شود ولی امروز این گونه نیست و به طور مثال کلاس ها راس ساعت 10 صبح برگزار می شود؟ چرا این اتفاق در حال رخ دادن است؟

- ما در ایران دارای 2 نظام آموزشی نظری و مهارتی هستیم. عمده دانشگاه های کشور ما از جمله دانشگاه های آموزش نظری هستند و تنها 2 دانشگاه در نظام آموزش مهارتی کشور ایجاد شده که بزرگترین آن نیز دانشگاه جامع علمی- کاربردی است.

هدف اصلی از ایجاد دانشگاه های مهارتی، ارتقا مهارت و تایید صلاحیت حرفه ای افراد بوده است. دانشگاه علمی-کاربردی برای ارتقای مهارت و تایید صلاحیت حرفه ای افراد بنیانگذاری و ساختار آن به گونه ای طراحی شد تا بتواند به این هدف دست یابد اما در طول مسیر نتوانست هدف را به طور کامل محقق کند و از هدف اولیه زاویه گرفت.

بدون تردید یکی از مسائلی که باعث شد این دانشگاه از هدف اصلی خود زاویه بگیرد، صدور مدارک مقطعی بود؛ به این معنا که به جای ملاک قراردادن مهارت، به سمت صدور مدارک مقطع دار کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد رفت.

برای اینکه توضیح بیشتری بدهم با ذکر مثالی این موضوع را توضیح می دهم. یکی از معضلات نظام آموزش نظری ما در دانشگاه ها با صنعت در این است که وقتی فرد فارغ التحصیل شده می خواهد وارد مجموعه ای شود باید دوره جداگانه ای را بگذراند زیرا در عمل نمی تواند محفوظاتی را که از گذشته داشته مهیا ساخته و وارد آن سیستم شود.

هدف اصلی دانشگاه جامع علمی- کاربردی اجرای پودمان بود و این پودمان ها در مسیر خود می توانست به صدور مدارک مقطع دار هم منجر شود و فردی که 5 یا 6 پودمان را می گذراند می توانست با مدرک از حق و حقوق خود برخوردار شود.

دانشگاه علمی-کاربردی با این رویکرد کار خود را شروع کرد ولی به دلیل نیازهایی بود و برای پاسخ به نیاز اجتماعی پشت کنکوری ها، سیاست های گذشته مسوولین به سمت آن رفت که دوره های مقطع دار برگزار شده و به دانشجویان مدارک کاردانی، کارشناسی و در برخی از رشته ها کارشناسی ارشد بدهند. حالا اینکه این سیاست تا چه اندازه منجر به مهارت آفرینی شده است، جای اما و اگر دارد.

باید تلاش کنیم تا افراد در مرحله اول مهارت یاد بگیرند و بعد مدرک بگیرند. این امر زمانی محقق می شود که به عنوان نمونه مسوول IT (فناوری اطلاعات) در یک سازمان، دوره ای 2 الی سه ماهه در یکی از مراکز علمی-کاربردی ببیند و بعد از یک یا 2 سال بار دیگر دوره دیگری را بگذراند تا نسبت به آخرین نرم افزارهای موجود آشنا شده و از این طریق بهره وری اش در محل کار افزایش یابد.

هر زمان مهارت فرد در استفاده از یک دستگاه یا نرم افزار بالا می رود، بهره وری نیز بالا می رود و این مساله بر ثروت و منافع ملی کشور افزوده می شود از این منظر دانشگاه جامع علمی-کاربردی را می توان یک دانشگاه نسل سوم تلقی کرد.

مراکز علمی-کاربردی از درون خدمات، صنعت و کشاورزی به وجود می آیند و برای پاسخ به سوال شما درباره زمان برگزاری کلاس ها باید بگویم علمی-کاربردی زمانی مهارتی می شود که سازمان یا کارخانه فرد را برای حضور در کلاس های درس از کار بیکار می کند اما متاسفانه این اتفاق رخ نداده زیرا فرد به دنبال کسب مدرک است و مجموعه ها نیز می گویند مدرک نمی خواهیم بلکه در پی مهارت هستیم.

رهبر معظم انقلاب اسلامی بر اقتصاد مقاومتی تاکید دارند و به نظر من ما می توانیم با بومی سازی مهارت ها در کشور به خودکفایی برسیم و در داخل کشور ارزش افزوده ایجاد کنیم.

دولت تدبیر و امید نیز هدف اصلی خود را آموزش مهارت به افراد قرار داده تا از این طریق توسعه در کشور رخ دهد و هر فرد دارای دست کم یک مهارت باشد.

باید بگویم توسعه متوازن و پایدار زمانی اتفاق خواهد افتاد که مهارت ها بالا رود. سطح علمی کشور امروز در مقایسه با سطح علم و سواد در منطقه بالاست اما آیا این تحصیلات عالی منجر به افزایش مهارت شده است؟ من معتقدم که نه.



** س : این مطلب که شما درباره رفتن از سمت مدرک گرایی به سمت مهارت افزایی را می گویید قبول دارم اما متاسفانه در کشور ما یک کارمند یا کارگر دستیابی به مدرک را عاملی برای افزایش حقوق خود در نظر می گیرد و سپس نسبت به افزایش مهارت خود تمایل دارد. برای این مساله چه باید کرد؟

به نظرم ما مساله را به طور مناسبت تعریف نکرده ایم. قبول دارم که در جامعه ما چنین تفکری وجود دارد و افراد بیشتر بدنبال مدرک هستند تا مهارت. معتقدم که اگر به توسعه دست نیافته ایم از همین نقطه است. در برخی از کشورهای توسعه یافته مانند سوئد یا آلمان، 80 درصد مردم علاقه مند به تحصیل در دانشگاه های مهارتی هستند زیرا در کشورهای توسعه یافته بیشتر بدنبال مهارت هستند نه مدرک.

در حال حاضر این فرهنگ در کشور ما وجود ندارد؛ مهارت آفرینی نیاز به فرهنگ سازی دارد. مهارت آفرینی باید به وجهه غالب همه کارمندان و کارگران کشور ما تبدیل شود و ملاک ارزیابی در سازمان های ما نیز باید مهارت باشد. باید از سازمان ها و ارگان های مختلف سوال کرد از کارمندی که مثلا 25 سال سابقه کار دارد چند بار آزمون مهارت گرفته شده است؟ تنها دوره های ضمن خدمت برای برخی کارمندان و کارگران برگزار شده که بعضا بخش های خصوصی عامل برگزاری آنها بوده اند.



**س : در حال حاضر یکی از مسائلی که در دانشگاه ها وجود دارد، صندلی های خالی ناشی از کمبود تعداد داوطلبان است. مراکز دانشگاه جامع چه تعداد صندلی خالی دارند؟

- ظرفیت خالی ما نسبت به برخی دانشگاه های دیگر که آمار سرسام آوری دارند، خیلی کم است. پذیرش بهمن ماه با مهرماه تفاوت چندانی نداشت.



** س : آیا تاکنون در دانشگاه علمی-کاربردی بررسی شده که چه تعداد از فارغ التحصیلان دوره های مهارتی و پودمان بیکار هستند؟

- متاسفانه آماری درباره این مساله وجود ندارد. با این حال یکی از سیاست های اصلی من در دوره ای که در دانشگاه علمی- کاربردی مسوولیت دارم آن است که به خروجی ها به جای ورودی ها توجه کنم. اگر 80 درصد خروجی های ما جذب بازار کار نشوند باید بدانیم که مسیر خود را اشتباه انتخاب کرده ایم و باید آن را 'بازمهندسی' کنیم.

البته یکی دیگر از برنامه های من تشکیل کانون دانش آموختگان است تا وضعیت فارغ التحصیلان را رصد کنیم و ببینیم تا چه اندازه مهارت هایی که آنها آموخته اند با بازار کار و شغلی که در آن فعالیت می کنند، مطابقت می کند.

یکی از سیاست هایی که حتما آن را دنبال خواهم کرد، تطبیق رشته های دانشگاه با بازار کار است زیرا این اتفاق افتاده که فرد در دانشگاه مهارتی را آموخته که بازار کاری ندارد.



** س : آیا درباره تطبیق رشته ها با روسای سازمان ها و کارخانجات وارد گفت وگو شده اید؟

- من تازه مسوولیت دانشگاه را عهده دار شده ام اما یکی از برنامه هایم آن است که هر رشته ای که به یک مرکز علمی-کاربردی می دهیم، مقطع دار بدهیم یعنی برای یک یا دو دوره این رشته برگزار شود و بعد با توجه به درخواست بازار کار این رشته بار دیگر ارائه شود.

بخش پژوهش دانشگاه می تواند در این زمینه نیاز بازار کار را رصد و رشته ها را منطبق با آن تطبیق دهد لذا به نظر من پژوهش می تواند موتور محرک دانشگاه جامع علمی-کاربردی باشد.



** س : یکی از سیاست های اصلی وزارت علوم در دولت تدبیر و امید افزایش کیفیت آموزشی است. برای افزایش کیفیت پودمان ها و دوره های دانشگاه جامع علمی-کاربردی چه برنامه هایی دارید؟

- ما 3 راهکار برای این مساله پیش بینی کرده ایم و من 2 کارگروه را برای این مساله ایجاد کرده ام. بحث اول ما نظارت است که باید اساس کار دانشگاه علمی-کاربردی باشد. نظارت در دانشگاه ما باید بر مبنای استانداردهای تنظیم شده و به صورت بخشی و تقویم دار باشد. هر معاون دانشگاه باید به طور نوبه ای از مراکز بازدید و امکانات را با استانداردها و چارچوب های تنظیم شده تطبیق دهد.

موضوع دوم ما نیز ارتقای کیفیت برگزاری دوره های پودمانی است. دوره های ما باید کیفیت لازم را از نظر سرفصل دروس داشته باشد. به عنوان نمونه درس کارورزی درسی 51 ساعتی است و باید 2 ساعت و نیم تدریس شود و نمی توان با یک ساعت در هفته آن را جمع و جور کرد.

معتقدم حتما نباید از متخصصین کلاسیک و دارای مدارک کارشناسی ارشد و دکتری برای تدریس استفاده کنیم بلکه می توانیم از افرادی که مدرک کارشناسی دارند ولی در کار خود افراد خبره ای هستند نیز برای آموزش استفاده کنیم. علت این مساله نیز آن است که ما در نظام آموزش مهارتی به دنبال مبانی نظری نیستیم. مرکز مدرسان ما می تواند برای این دسته از افراد در یک شکل خاصی معرفی نامه و تاییدیه صادر کند.

سومین مسئله اساسی ما این است که مراکز علمی-کاربردی از درون اتحادیه های صنفی، صنعت، خدمات بیرون بیایند. به این معنا که جذب دانشجو برای حل مشکل خودشان در بازار کار باشد نه فقط برای ارائه مدرک.

در آن صورت مشکل ما حل می شود ولی اینکه نظارت نداشته باشیم و سرفصل ها مطابق با نیازهای بازار کار تنظیم نشده باشد و از درون صنعت، کشاورزی و خدمات بیرون نیاید، به طور عملی شاهد آن خواهیم بود که دانشجویان با دریافت مدارک کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد در صف کسب مدرک دکتری هم قرار می گیرند ولی توانایی مشغول شدن به کاری را نخواهند داشت.



** س : آیا با سیاستی که وزارت علوم مبنی بر ادغام دو دانشگاه علمی- کاربردی و فنی و حرفه ای دنبال می کرد، موافق هستید یا نه؟ اساسا احتیاج است که نظام آموزش مهارتی ما در یک مرکز بزرگتر متمرکز بشود یا نه؟

- معتقدم که مجموعه های ما هرچه قدر بزرگتر باشند، کنترل کیفیت آنها پایین تر می آید. هر اندازه مجموعه های ما کوچک تر و با کیفیت تر باشند، قابلیت و ظرفیت اجرای برنامه ها و سیاست های ما را با توجه به اهداف از پیش تعیین شده بهتر دارند.

البته درباره ادغام این 2 دانشگاه وزارت علوم یا مجلس شورای اسلامی می توانند نظر نهایی را اعلام کنند و ما مجری قوانین و تصمیمات آنها هستیم. با این حال یک کاسه کردن نظام آموزش مهارتی چه نفعی می تواند داشته باشد؟

امروز در دنیا همه در پی کوچک سازی و تمرکززدایی هستند؛ روح حاکم بر دنیا رسیدن به 'حداقل زمان، حداقل هزینه و حداکثر بهره وری' است که این مساله در مجموعه های بزرگ جوابگو نیست. در حال حاضر نظر وزیر علوم آن است که این 2 دانشگاه از یکدیگر جدا باشند.



** س : در زمان سرپرستی محمد علی نجفی بر وزارت علوم و در مراسم بیست و دومین سالگرد دانشگاه جامع علمی- کاربردی او دستور داد که هزینه نظارت دانشگاه که الان 15 درصد است با 3 درصد کاهش به 12 درصد برسد به شرط آنکه این 3 درصد صرف افزایش کیفیت آموزشی در واحدهای علمی-کاربردی شود. آیا شما با این مساله موافق هستید؟

- بنده تابع دستور مقام عالی وزارت هستم. ایشان بگویند 10 درصد یا 5 درصد بگیریم هم بنده موافقم.



** س : یعنی در آن صورت با کسری بودجه مواجه نمی شوید؟

- به طور حتم مواجه می شویم ولی سهم کسر شده را از وزارت علوم خواهیم گرفت. موضوع این است که باید مشخص شود 3 درصد کسر شده در کجا و چگونه هزینه خواهد شد. تاکید آقای دکتر نجفی بر صرف این 3 درصد برای افزایش کیفیت بود اما افزایش کیفیت تنها یک کلمه است و باید این کلمه تبدیل به شاخص شود.

در صورتی که این موضوع تبدیل به شاخص شود، ناظر دانشگاه می تواند مقایسه کند که قبل از کسر این سهم چه میزان امکانات موجود بود و بعد از کسر آن کیفیت آموزشی تا چه اندازه بالاتر رفته است.

ما نیز به دنبال افزایش کیفیت هستیم و پول اضافه تر بگیریم که چه کنیم؟ موضوع این است که اگر مراکز این 3 درصد را بگیرند ولی افزایش کیفیت رخ نداد هم دانشگاه و هم دانشجو متضرر شده اند.

در مورد بحث های فرهنگی- ورزشی نیز قرار بود ما مبلغی را از دانشجو بگیریم و آنها از امکانات فرهنگی- ورزشی استفاده کنند ولی امروز کدام مرکز ما ساز و کار تربیت بدنی را ایجاد کرده است که ما این بحث را عملیاتی کنیم؟



** س : بودجه سال آینده دانشگاه جامع علمی- کاربردی را چگونه می بینید؟ زیرا زمانی که به عنوان سرپرست دانشگاه منصوب شدید، این بودجه بسته شده بود؟

- من وارث یکسری تصمیماتی هستم که در همان آخرین روزها اتخاذ شده است. با این حال این تصمیمات گرفته شده و بنده نیز تابع قوانین هستم.

تلاش من این است که بتوانم با ساز و کارهای مناسب، این بودجه را عملیاتی کرده و بتوانم در سال آینده ان شاء الله این دانشگاه را از این روندی که وجود دارد بهتر و شایسته تر اداره کنم.

تلاش می کنم سال آینده مهارت یابی و کارآفرینی را که به ثروت آفرینی منتهی خواهد شد در جامعه خودمان بیشتر رواج دهم.