ملک سلمان نه تنها با رژیم سابق عربستان فرقی ندارد، حتی بدتر از آن است

گروه بین الملل، پایگاه اینترنتی نشنال اینترست در گزارشی به قلم دیوید اندرو وینبرگ نوشت:
«شما استحقاق بیش از این را دارید.» این مطلبی بود که ملک سلمان، پادشاه جدید عربستان پنجشنبه اندکی پس از صدور احکام سلطنتی به منظور تقویت رژیم آل سعود، در صفحه خود در توییتر خطاب به مردم کشورش نوشت. و این دقیقاً همان چیزی بود که وی به مردم داد و ارکان دیرینه حکومت خاندانش را -که تعصب، انحصار طلبی، سیاسی کردن مسئله نفت، و اتخاذ تدابیر کوته بینانه برای سرکوب نارضایتی از ویژگی های بارز آن است- تقویت کرد.

به گزارش بولتن نیوز، ملک سلمان با ابراز پایبندی دوباره به این ویژگی های دیرینه سیاست عربستان، چیز بیشتری برای کسانی که مایل بودند تصویر یک اصلاح طلب یا میانه رو را از وی ترسیم کنند، نداد. بلکه وی بیشتر روی همان راهبردهای ناپایداری سرمایه گذاری کرده است که عربستان را بستر بی ثباتی های بیشتر می کند.
بنابراین رژیم ملک سلمان نه تنها با رژیم سابق عربستان فرقی ندارد، حتی بدتر از آن است. نخست به این دلیل که ملک سلمان برخی از روحانیون متعصب و مرتجع را ارتقاء مقام بخشید؛ اقدامی که نشان می دهد بعید است وی عصر جدیدی از تسامح را که برای عربستان بسیار ضروری است، در این کشور رقم زند.
ملک سلمان، صالح بن عبدالعزیز الشیخ را به سمت وزیر امور مذهبی منصوب کرده است. این در حالی است که صالح بن عبدالعزیز الشیخ ماه دسامبر پس از سال ها تصدی این سمت ( از سال 1996) ، از آن برکنار شده بود. آوریل پارسال، الشیخ هشدار داد :« اسلام و مسلمانان از سوی یهودیان، مسیحیان و مشرکان هدف حمله قرار دارند.»
الشیخ در یک مسابقه حفظ قرآن کریم که با نام سلمان برگزار شد و خود وی ریاست آن را بر عهده داشت،‌ نیز اظهارات مشابهی بیان کرد. پس از برگزاری این مسابقه، سلمان که در آن زمان به پادشاهی نرسیده بود، با ارسال پیامی به الشیخ، حمایت خود را از این مراسم اعلام و از الشیخ به خاطر «حسن نیت و احساسات نیک وی» قدردانی کرد. الشیخ همچنین اطلاعات نادرستی درباره شیعیان ترویج می کند. وی مدعی شده است شیعیان، حضرت علی (ع)، امام اول شیعیان را خدای خود می دانند و «عبادت مردگان به جای الله» از مراسم عبادی آنهاست.


ملک عبدالله همچنین یک خطیب معروف به نام سعد بن ناصر الشثری را به عنوان مشاور خود انتخاب کرده است. این واعظ یکی از اعضای عالی ترین نهاد مذهبی عربستان یعنی شورای علما بود تا اینکه سال 2009 پس از محکوم کردن اختلاط دختران و پسران در دانشگاه علوم و فناوری عربستان و درخواست نظارت گروهی از رهبران مذهبی بر برنامه آموزشی دانشگاه از سمتش برکنار شد. برخی ناظران برکناری الشثری را از این سمت، از ویژگی های بارز و مهم میراث ملک عبدالله قلمداد کرده اند.
با وجود این، الشثری از سال 2009 تاکنون چه کارهایی انجام داده است که باعث شده ملک سلمان وی را به عنوان مشاور خود انتخاب کند؟ تنها کاری که وی انجام داده، محکوم کردن دولت اسلامی عراق و شام(داعش) بوده است. اما حتی روش محکوم کردن وی نیز باعث تعجب همگان شد. وی داعش را « ملحد» و «کافرتر از یهودیان و مسیحیان» توصیف کرد. مفتی اعظم عربستان هم که خواستار تخریب همه کلیساها در شبه جزیره عربستان شده است، هنوز بر سر قدرت است.
سلمان همچنین یکی از اعضای شورای علما را، -نه هیچ یک از شخصیت های بلندپایه مرتجع و متعصب این شورا- را از سمتش برکنار کرد. این فرد کسی نبود جز محمد العیسی، روحانی که وزیر دادگستری عربستان نیز بود، و ارتباط نزدیکی با ملک عبدالله داشت.
در عین حال، ملک سلمان، رئیس پلیس مذهبی عربستان موسوم به «کمیسیون ترویج تقوا و پیشگیری از گناه» را از سمتش برکنار کرد. کارکنان افراطی این کمیسیون به قدری از رئیس خود به علت جلوگیری از توسل بیش از حد آنها به زور بیزار بودند که پس از برکناری وی از سمتش جشن گرفتند و شادمانی کردند.
در عوض، کسی که ملک سلمان به جای رئیس پلیس اخلاقی کشور برگزیده است، هشدار داد وسوسه گناه از دشمنان اسلام در خارج نشات می گیرد، بنابراین شهروندان عربستان باید از حاکم خود صادقانه تبعیت، و از «دستورالعمل های درست» وی دنباله روی کنند. این فرد با تمجید از مقررات جدید ضدتروریستی عربستان، این مقررات را الگویی مناسب برای جهان دانست. این در حالی است که به موجب این مقررات سختگیرانه برگزاری تظاهرات و هر اقدامی که وحدت عمومی را بر هم زند و اقدامی تروریستی محسوب شود، ممنوع است.
دومین دلیلی که رژیم ملک سلمان از رژیم سابق عربستان نیز بدتر است، این است که سلسله احکام سلطنتی ملک سلمان که روز پنجشنبه صادر شد، به تهیه نقشه راهی برای وی برای اعمال قدرت در چارچوب رژیم جدید کمک کرد. در حال حاضر بعید به نظر می رسد آنگونه که برخی از تحلیلگران پیش بینی کرده بودند، عربستان با گروهی از رقبا اداره شود یا از نظر سیاسی با بن بست رو به رو شود.
در عوض، به نظر می رسد قدرت در دستان گروهی از بستگان نزدیک ملک سلمان خواهد بود که به گفته تئودور کاراساک، تحلیلگر مسائل خلیج فارس شامل ملک سلمان، برداران تنی وی و فرزندان ونوادگانشان خواهند بود.
همچنین باید به خاطر داشت که یکی از بدترین دوره های بی ثباتی داخلی در عربستان در اواخر دهه 50 و اوایل دهه 60 بود، یعنی زمانی که دو جناح از خاندان سلطنتی این کشور به امید تضمین حفظ قدرت برای خود با یکدیگر درگیر شدند.
از روز پنجشنبه، بسیاری از افرادی را که ملک عبدالله به سمت های مختلف منصوب کرده بود، از سمت هایشان برکنار شده اند. پسران ملک عبدالله که فرماندار دو استان مهم عربستان، یعنی ریاض، پایتخت سیاسی و مکه، پایتخت مذهبی کشور بودند، از سمت هایشان برکنار شدند. ولیعهد مقرن که- ملک عبدالله سلمان را ودار کرده بود پس از تصدی پادشاهی او را ولیعهد خود قرار دهد- روز پنجشنبه با احکامی که ملک سلمان صادر کرد، به حاشیه رانده شد. شاهزاده بندر که مسئولیت بسیاری از مهم ترین فعالیت های خارجی عربستان را بر عهده داشت، از همه سمت هایش از جمله دبیر کل شورای امنیت ملی کشور برکنار شد.
ملک سلمان حتی پا را فراتر نهاد و شورای امنیت ملی و 11 شورای عالی سیاست گذاری دیگر را به منظور قرار دادن قدرت تصمیم گیری در انحصار دو نهاد جدید، منحل کرد. این دو نهاد جدید عبارتند از شورای امور امنیتی و سیاسی، و شورای امور اقتصادی و توسعه. کنترل هر دو نهاد به افراد وفادار به ملک سلمان سپرده شد.
اداره امور شورای اقتصادی جدید عربستان به محمد، پسر ملک سلمان واگذار شد. این در حالی است که وی رئیس کارکنان دفتر ملک سلمان نیز هست و جمعه هفته پیش به سمت وزیر دفاع جدید عربستان منصوب شد. به سختی می توان باور کرد که محمد بن سلمان به خاطر سباقه دیرینه فعالیت های خود در دولت به این سمت ها منصوب شده باشد، در حالی که فقط 35 سال دارد.


در عین حال، رئیس شورای جدید امنیتی و سیاسی عربستان محمد بن نایف، برادرزاده تنی ملک سلمان است. وی از سال 2012 وزیر کشور عربستان است و مسئولیت نظارت بر تلاش های سازمان یافته علیه افراط گرایان و فعالان حامی حقوق بشری را دارد که تلاش می کنند این کشور را در مسیر میانه روتری قرار دهند. سلمان همچنین اندکی پس از به قدرت رسیدن محمد بن نایف را به عنوان معاون دوم نخست وزیر منصوب کرد تا بتواند نشست های دولت را اداره کند و به عنوان معاون ولیعهد در نهایت بتواند جانشین وی شود.
ملک سلمان همچنین پسرش عبدالعزیز را از سمت مشاور وزیر نفت و امور معادن به معاون وزیر ارتقاء بخشید. با در نظر گرفتن این موضوع و با توجه به اینکه وظایف شورای عالی نفت و امور معادن با وظایف شورای اقتصادی که هم اکنون به دولت و محمد بن سلمان، پسر ملک سلمان گزارش می دهد، ارتباط تنگاتنگی دارد، این اقدامات در واقع حاکی از سلب اختیارات علی النعیمی، وزیر نفت عربستان است.
در نهایت باید گفت ملک سلمان از برخی از پس اندازهای حاصل از درآمدهای نفتی برای رشوه دادن به شهروندان خود استفاده کرده است، به این امید که آنها با وجود رویکردهای مستبدانه وی همچنان ساکت بمانند.
همانگونه که ملک عبدالله برای جلوگیری از بروز بهار عربی در کشور خود قول داد هزینه هایی را به اجرای برنامه های اجتماعی و خدمات عمومی اختصاص دهد، ملک سلمان نیز 30 میلیارد دلار به گروههای مختلف اجتماعی از جمله افسران نظامی، کارکنان دولت، دانشجویان، بازنشستگان، نیازمندان و معلولان اختصاص داده است. وی حتی مبالغی به تیم های ورزشی، کتابخانه ها، و جوامع تخصصی اختصاص داده است که بخشی از کنترل آنها را دولت در اختیار دارد.
بنابراین، پس از آنکه عربستان بازی کاهش قیمت نفت را به پایان برد، مصرف کنندگان خارجی ممکن است حتی با افزایش قیمت بنزین نسبت به قبل رو به رو شوند. سعودی ها مجبور خواهند بود در حالی هزینه های بودجه ای خود را تامین کنند که این هزینه ها حتی ممکن است بسیار بیشتر از قبل باشد که باعث می شود بهای هر بشکه نفت عربستان بسیار بیشتر شود.
باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا سه شنبه در مسیر سفر به عربستان اعلام کرد سعودی ها و رژیم های مشابه رژیم عربستان برای ادامه حیات خود در عصر مدرن، « مجبور به تغییر رویکرد خود در تجارت خواهند شد». اما اقدامات کوته بینانه ملک سلمان نشان می دهد وی برای برداشتن گام های دشواری که برای تثبیت بیشتر جایگاه عربستان آمادگی ندارد.