سند چشم انداز 1404 به اهداف مهمی از جمله دستیابی به اشتغال کامل، ایران توسعه یافته، تعامل سازنده و موثر با اقتصاد جهانی، امنیت اقتصادی پایدار، امنیت غذایی، رفاه و تامین اجتماعی، توزیع مناسب درآمد، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه و کاهش فاصله طبقات بالا و پایین جامعه می پردازد در کنار آن برخی دیگر از اهداف مانند جامعه فارغ از فقر و فساد و تبعیض و رشد پُرشتاب و مستمر اقتصادی نیز وجود دارد.
در عین حال، نرخ بیکاری و تورم تک رقمی و برخورداری از زیربناها و ساختارهای لازم برای تداوم رشد اقتصادی نیز از دیگر اهداف پیش بینی شده در سند چشم انداز 1404 است. در زیر، عملکردهای فعلی، جایگاه بازار کار، نرخ بیکاری، وضعیت اشتغال و بیکاری جوانان مقایسه ایران با سایر کشورها در مشارکت اقتصادی و بیکاری ارائه شده است.
گزارش وزارت کار از بازار کار
* بیکاری از سال 84 تا 87 در ایران رو به بهبود داشته اما پس از آن تا سال 91، کشور شاهد افزایش جمعیت بیکار بوده است؛ در عین حال این امیدواری وجود دارد که نرخ بیکاری ایران تا سال 1404 تک رقمی شود.
* تحقیقات نشان می دهد عرضه نیروی کار در ایران به دلایلی مانند عدم تمایل و یا عدم وجود پتانسیل لازم در بازار کار به ویژه در مورد زنان کاهش یافته و از سویی خروج زودهنگام از بازار کار در سنین بالا نیز بر منفی شدن نرخ مشارکت اقتصادی تاثیر داشته است.
* طبق اعلام وزارت کار نرخ بیکاری جوانان در حال حاضر 2 برابر نرخ بیکاری کل است به نحوی که در فاصله سال های 84 تا 92، به استثنای سال 86 در تمامی دوره ها نرخ بیکاری جوانان روندی افزایشی را در ایران طی کرده است. این مسئله می تواند زنگ خطری برای مسئولان کشور در خصوص رسیدگی به وضعیت مهارت انجام کار و اتخاذ سیاست های اثربخش در این زمینه باشد.
* به دلایل اقتصادی سهم شاغلانی که در ایران تمایل به انجام اضافه کاری دارند از 7.4 درصد سال 84 به 9.2 درصد در سال 92 افزایش یافته است. در این بین سهم مردان در جستجوی اضافه کاری، 3 برابر زنان است.
* نرخ بیکاری در ایران نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس و برخی دیگر از همسایگان بالا است و کشورهایی مانند آذربایجان، قزاقستان، سوریه، ترکیه و قزاقستان دارای نرخ بیکاری تک رقمی بوده و در این میان ایران در رتبه 21 کشورهای منطقه از لحاظ بیکاری قرار دارد. در عین حال، در بخش بیکاری جوانان ایران دارای رتبه 19 است.
* بررسی ها نشان می دهد نرخ بیکاری برخی کشورها مانند قطر 9.4 درصد، قزاقستان 5.9 درصد و ارمنستان 5.7 درصد در فاصله 2005 تا 2012 میلادی کاهش داشته و در این دوره زمانی نرخ بیکاری در ایران 1.1 درصد هم افزایش یافته است.
* نرخ مشارکت اقتصادی به عنوان یک نشانه از میزان رونق اقتصادی کشورها و همچنین مقیاس برای حضور افراد جامعه در بازارهای کسب و کار در ایران نسبت به برخی از کشورها تفاوت فاحشی دارد. تنها در یک مورد اختلاف نرخ مشارکت اقتصادی در ایران و قطر 41.9 درصد است.
* بار تکفل به عنوان شاخصی نشان دهنده فشار وارده بر جمعیت شاغل برای تامین معاش افراد تحت تکفل در ایران وضعیت مناسبی ندارد و هر شاغل ایرانی هزینه های بیش از 3 نفر را تامین می کند که این وضعیت در برخی کشورها مانند قطر و امارات بهتر است.
* به صورت کلی نگاهی به شاخص های بازار کار در 25 کشور نشان می دهد که ایران بعد ار 5 کشور فلسطین، ارمنستان، یمن، عراق و گرجستان؛ دارای بالاترین نرخ بیکاری در بین کشورهای حوزه سند چشم انداز است.
جدول وضعیت ایران در 6 شاخص منتخب بازار کار
