عباس کیمنش معروف به مشفق کاشانی سال 1304 شمسی در شهر کاشان دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در کاشان و تحصیلات عالی را تا درجه فوق لیسانس در تهران به پایان برد. او سالها در آموزش و پرورش بهکار مشغول بود.
افشین علاء درباره چگونگی درگذشت مشفق کاشانی میگوید: یکشنبه شب (28 دیماه) جمعی از شاعران به همراه سیدمحمد خاتمی، رییسجمهور اسبق کشورمان، جشنی به مناسبت تولد سهیل محمودی در انجمن شاعران ایران برگزار کردیم که طی آن شاعران به شعرخوانی پرداختند. از جمله این شاعران مشفق کاشانی بود که متاسفانه هنگام خواندن شعر ناگهان دچار عارضه ایست قلبی شد و بلافاصله به بیمارستان ایرانمهر تهران منتقل شد، اما تلاش پزشکان بینتیجه بود و این شاعر گرانقدر از دنیا رفت.
برخی آثار بهجامانده از مشفق کاشانی این عنوانها هستند: «صلای غم» تضمین ۱۲ بند محتشم کاشانی، «خاطرات» (سال ۱۳۲۴)، «سرود زندگی» (سال ۱۳۴۲)، «شراب آفتاب» (سال ۱۳۴۲)، «آذرخش» (گزینه اشعار)، «آینه خیال» (سال ۱۳۷۲)، «بهار سرخ سرود» (سال ۱۳۷۳)، «هفت بند التهاب» (سال ۱۳۷۵)، «نقشبندان غزل» (سال ۱۳۶۵)، «انوار ۱۵خرداد» (سال ۱۳۶۵)، «خلوت انس» (سال ۱۳۶۸)، تصحیح «دیوان حاج سلیمان صباحی بیدگلی» با همکاری پرتو بیضایی (سال ۱۳۴۰)، «مجموعه شعر جنگ»، «تذکره شاعران معاصر» و «راز مستان».
ریاست شورای شعر و ترانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ریاست هیأت مدیره انجمن شاعران ایران نیز از جمله فعالیتهای مشفق کاشانی در دوران زندگیاش بود.
سازمان هنری رسانهای اوج که چندی پیش مراسم بزرگداشتی را برای مشفق کاشانی برگزار کرد در معرفی این شاعر اینگونه نوشته است: «عباس کیمنش (مشفق کاشانی) مرداد 1304 در کاشان به دنیا آمد. او در دوره دبیرستان و بعدها نیز در اداره فرهنگ کاشان با برخی شاعران آن زمان از جمله سهراب سپهری دوست و همکار بود. شعرهای این افراد در روزنامههای آن زمان کاشان به چاپ میرسید و محتوای آنها بیشتر انتقاد از سرمایهدارانی بود که کارگران فرش را استثمار میکردند. مشفق با اتمام تحصیلات به استخدام اداره فرهنگ کاشان درامد و همزمان به تحصیل نیز پرداخت. مشفق در سال 1333 برای ادامه تحصیل در رشته بودجه و حسابداری راهی تهران شد. حضور در پایتخت در آن سالها موجب توجه مشفق به مباحث سیاسی و اجتماعی شد. مشفق کاشانی موفق شد در سال 1340 از دانشکده علوم اداری دانشکده حقوق در مقطع کارشناسی ارشد فارغالتحصیل شود و در نهایت در سال 1358 نیز بازنشسته شد.
مشفق به همراه برخی شاعران دیگر از جمله مرحوم مهرداد اوستا، مرحوم طاهره صفارزاده و سیدعلی گرماررودی از جمله چهرههای برجسته شعر بودند که با حرکت مردم به رهبری امام خمینی (ره) همراهی و ان را تایید کردند و به همین جهت از سوی بسیاری از مجامع روشنفکری بایکوت شدند. مشفق کاشانی با شروع جنگ تحمیلی بارها و بارها همراه تعداد دیگری از شاعران در جبههها حاضر شد و برای رزمندگان شعرخوانی کرد. او از آن زمان در شورای عالی شعر وزارت ارشاد به فعالیت مشغول شد. مشفق همچنین در دومین مراسم همایش چهرههای ماندگار در سال 1382 به عنوان چهره ماندگار رشته ادبیات مورد تقدیر قرار گرفت.
رهبر معظم انقلاب در خصوص مشفق و شعرهایش عقیده دارند: علاوه بر جنبه شعری محض، دو خصوصیّت دیگر هم در آقای مشفق هست که قابل توجّه است: یکی اینکه شعر ایشان در خدمت هدفهای دینی و هدفهای انقلابی است. از اوّل انقلاب شعر ایشان، چه شعر مذهبی و به اصطلاح شعر آیینی و چه شعرهایی که درباره مسائل انقلاب گفتند، همه مفید و اثرگذار است. وقتی که دشمن و بعضی از دوستهای نادان سعی میکنند فضاها را تیره و تار جلوه بدهند، میگوید اگر هوش و گوشی وجود دارد، اینجا پنجرهها باز است. نکته دوّم شخصیّت ایشان است. انسان محترم و آراسته به اخلاق خوب محسوب میشوند. ما در طول این حدود سی و چند سال که با ایشان آشنا هستیم، همیشه این رفتار را از ایشان ملاحظه کردیم. ایشان را، آقای حمید را - این پیشکسوتهای شعر معاصر را - بایستی ارجمند داشت و عزیز داشت.»
وی همچنین گفت: پدرم بارها تاکید کرده بود که در قطعه هنرمندان در کنار مرحومه سپیده کاشانی، محمود شاهرخی یا مهرداد اوستا به خاک سپرده شود.
«آغاز حرکت انقلاب اسلامی بهزعامت امام عزیز باعث گردید که راه و مسیر حرکت مشخص و آنان که عشق به آزادی وطن داشتند، سر به فرمانش نهند و در کوتاهزمانی همچون سیلی خروشان بنیان حکومت طاغوتیان براندازند و این شروع دوران تابناکی در کشور بود، که با همت همه اقشار به وقوع پیوست. در این برهه از تاریخ کشور بود که هر که عاشقتر، مسئولانهتر به میدان آمد و شاعران که احساسی چون آب پاک و زلال دارند، هرچه را داشتند در طبق اخلاص گذاشتند.
شاعر عزیز و فرهیخته جناب آقای مشفق کاشانی از میدانداران بهحق این مقطع از تاریخ انقلاب اسلامی تاکنون بود. اشعار ناب و زیبا و حرکتآفرین مشفق، الحق که تأثیر بسزایی در لحظه لحظه تاریخ انقلاب اسلامی داشته و شور و شوقی که در جوانان ایجاد میکرد چه در زمان پیروزی انقلاب و تثبیت حاکمیت انقلابی و چه در دوران هشتساله دفاع مقدس در جبهههای حق علیه باطل همیشه مایه دلگرمی و حرکتآفرینی رزمندگان جان بر کف بوده است.
اینجانب هیچگاه خاطرات خوش دوران جوانی را که مصادف با آشنایی و همکاری با جناب استاد مشفق کاشانی و مرحوم اوستا و مرحوم گلشن کردستانی بود و نیز ایام پس از انقلاب اسلامی را که دیگر عزیزان همچون مرحوم شاهرخی، سپیده کاشانی و استاد براتیپور و دیگرانی که به جمعمان پیوستند، از یاد نمیبرم و خدای را بر این نعمت بزرگ شاکرم و برای رفتگان رحمت و مغفرت واسعه خداوندی و برای زندگان سلامت و طول عمر با عزت و افتخار آرزو مینماییم».
حمید سبزواری، شاعر پیشکسوت و یار دیرین استاد مشفق کاشانی در پی درگذشت وی، پیام تسلیتی بهشرح زیر صادر کرد:
انا لله و انا الیه راجعون
ارتحال استاد بزرگوار و یار و همراه دیرین و عزیزم مشفق کاشانی افتخار شعر و ادب ایران را با ناباوری شنیدم.
پشتم شکست.
این حادثه مولمه بر همگان تسلیت باد!
حمید سبزواری
استاد مشفق پدر معنوی شاعران بود
ساعد باقری با بیان اینکه مشفق کاشانی استاد عشق و غزل بود، گفت: او پدر معنوی همه شاعران بعد از خود بود.
این شاعر در پی درگذشت مشفق کاشانی در گفتوگویی اظهار کرد: با استاد مشفق از اول انقلاب آشنا بودم و در کنگرهها و داوریهای شعر با او همراه بودم. ایشان فردی سلیمالنفس، متواضع و استاد بودند.
او در ادامه گفت: ایشان از کسانی بود که درباره دوران انقلاب و دفاع مقدس شعرهای زیاد و خوبی سرودهاند، همچنین در حوزه شعرهای عرفانی و مذهبی کارهای بسیار زیادی دارند. تا جایی که در حد توانشان بود در مناسبتهای مختلفی که برگزار میشد شرکت میکردند. استاد مشفق فردی بود که خودش را در راه انقلاب و دفاع مقدس قرار داده بود.
باقری درباره ویژگیهای شعری مشفق کاشانی گفت: ایشان در غزل استاد بود و اگرچه در سایر قالبهای شعری هم ویژگیهایی داشت، اما از نظر من ایشان استاد عشق و غزل است.
او افزود: ضمن اینکه ایشان در غزل استاد بودند از سجایای اخلاقی خوبی هم برخوردار بودند. او پدر معنوی همه شاعران بعد از خود از جمله خود من بود. استاد مشفق فردی دلسوز و مهربان بودند و من این ضایعه را به جامعه ادبی تسلیت میگویم.
این شاعر و مدیرعامل انجمن شاعران ایران در پی درگذشت مشفق کاشانی در گفتوگویی اظهار کرد: استاد مشفق از بنیانگذاران انجمن شاعران ایران بودند. در تمام مدت آشنایی با تفکرات و تواناییهای شعری ایشان رفتار بزرگمنشانه و انسانی از ایشان دیده بودیم، به طوری که دوست و دشمن با هر گرایش و سلیقه شعری به او ارادت داشتند. این موضوع به خاطر رفتار بزرگمنشانه او بود.
راکعی در ادامه گفت: هرگاه شاعران جوانتر مشکلی داشتند استاد هیچگاه دریغ نمیکرد و گاه با نوشتن نامهای سعی در حل مشکلات آنان داشت. فکر میکنم بخشی از شاعران خاطراتی از این دست از ایشان داشته باشند.
او افزود: استاد مشفق سالها رییس هیأت مدیره انجمن شاعران بود و بنده مدیرعامل انجمن بودم. ایشان به لحاظ هوش و ذکاوت اداری و مالی بسیار دقیق بود و به مسائل اشراف داشت و در امور اداری و تصمیمگیریها فعالانه شرکت میکرد. با وجود اینکه به علت کهولت سن کسالتهایی داشت اما هیچگاه احساس خستگی نمیکرد.
این شاعر در ادامه گفت: مرحوم قیصر امینپور، مرحوم منوچهر آتشی و استاد مشفق سه شخصیت شعر ایران بودند که من هرگز ندیدم از ضعف جسمی و فیزیکی خود سخنی بگویند. این سه شخصیت از این نظر دارای ویژگی بودند. همیشه خیلی زنده و بانشاط و سرحال در جلسات حضور پیدا میکردند و تا آخرین لحظه هوش و ذکاوت شاعرانه خود را حفظ کرده بودند و کوچکترین نشانی از ضعف ذهنی در این بزرگواران وجود نداشت.
راکعی همچنین گفت: استاد مشفق کاشانی شب گذشته (دوشنبه، 28 دیماه) نیز با حال ضعیف به انجمن آمده و در حال خواندن شعر جدیدی بود که برای سهیل محمودی گفته بود، اما در حال شعرخوانی نفسشان از ادامه شعرخوانی بازماند. به عنوان همکار ایشان کوچکترین رفتاری غیر از تواضع و مهربانی، انسانیت و دستگیری از او ندیده بودم. او دستگیر و مددکار شاعران از هر فکر و سلیقه شعری بود. شاعران بویژه شاعران انقلاب خود را قدردان وجود این بزرگمرد و رادمرد میدانند.
مدیرعامل انجمن شاعران ایران سپس درباره مراسم تشییع و خاکسپاری مرحوم مشفق کاشانی گفت: ایشان زمانی که به انجمن شاعران آمده بود و در حال شعرخوانی بود در یک محیط بسیار شاعرانه از دنیا رفت. ما ایشان را به بیمارستان رساندیم و پس از خبر درگذشتشان به منزل ایشان رفتیم. در آنجا با خانواده ایشان به خاطر تألمات صحبتهای جدی درباره زمان و محل تشییع و خاکسپاری صورت نگرفت، اما ظرف امروز و فردا مشخص خواهد شد که مراسم تشییع از خانه شاعران صورت بگیرد یا از تالار وحدت، ولی خاکسپاری ایشان قطعا در تهران خواهد بود که جزییات آن متعاقبا اعلام خواهد شد.
این شاعر درباره مشفق کاشانی که به تازگی از دنیا رفته است میگوید: مشفق کاشانی جزو غزلسرایان نئوکلاسیک و در زمره شاعرانی چون عماد خراسانی، نوذر پرنگ، یدالله بهزاد کرمانشانی و دیگران است.
او اظهار میکند: از آغاز تا امروز به لحاظ مضمون و محتوا غزل دارای مراتبی بوده و هفت و هشت جامه دربر کرده است؛ غزل عاشقانه، غزل عارفانه، غزل قلندرانه، غزل اجتماعی و... ، و غزل نئوکلاسیک که استاد مشفق یکی از استادان همین نوع اخیر است. استاد مشفق با گامی استوار از پیوندگان این راه است. در شعر او نه در قافیه، ایطاء و شایگانی به چشم میخورد، نه در وزن انحرافی است. زبان او در کمال استواری و سبک او عراقی است با گوشهچشمی گاه گاه به هندی.
گرمارودی با جوان خواندن مشفق کاشانی گفته است: این شاعر در آغاز دهه نهم خود عمر خود غزلهایی میگوید که خون جوان در آن جاری است.
قزوه: تشییع پیکر استاد مشفق، فردا صبح از رو به روی تالار وحدتشما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
بزم یاران بی وجودش در اشوب شد
این رسم بود بر کبوتر عاشقی چون او
ازبام دنیا پر کشیدوسوی معبود شد