پالایشگاه آناهیتا، قربانی بی انگیزگی سهامداران

گروه اقتصادی - طی سال های ابتدایی دهه ۸۰، موضوع نیاز روز افزون کشور به فرآورده های نفتی در بدنه وزارت نفت مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به اهمیت و ابعاد این موضوع، مطالعات اولیه برای احداث هفت پالایشگاه جدید در دستور کار شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران قرار گرفت. در اسناد پشتیبان و اهداف کمی برنامه پنجم توسعه نیز الزاماتی برای افزایش ظرفیت پالایشی کشور در نظر گرفته شد و بر اساس آن، باید توان پالایشی کشور با توسعه پالایشگاه های ستاره خلیج فارس، آناهیتا و پارس شیراز تا ۲٫۵ میلیون بشکه در روز افزایش می یافت که حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز بیشتر از شرایط کنونی است.

به گزارش بولتن به نقل از عیار، یکی از این طرح ها، پالایشگاه نفت آناهیتا در استان کرمانشاه بود که مطالعات آن در سالهای قبل از برنامه چهارم توسعه انجام شد و احداث آن با ظرفیت ۱۵۰ هزار بشكه در روز در دی ماه سال ۱۳۸۵ به تصویب هیئت دولت رسید. سپس شرکت ملی مهندسی ساختمان نفت به نمایندگی از وزارت نفت، کار طراحی پایه و تخصیص زمین به این پروژه را انجام داد و از سال ۱۳۸۶ عملیات ساخت این مجموعه آغاز شد. بعد از تصویب و اجرایی شدن قانون سیاست های اصل ۴۴ قانون اساسی (خصوصی سازی) و منع دولت از ساخت پالایشگاه، ۸۰% سهام این پالایشگاه به بخش خصوصی واگذار شد و در حال حاضر تنها ۲۰% از سهام آن در اختیار شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران باقی ماند. ترکیب سهامداران این پروژه به صورت زیر است:

همانطور که در جدول بالا دیده می شود، عمده سهظام این پروژه در اختیار نهادها و سازمان های عمومی و شبه دولتی بزرگی مثل سازمان تامین اجتماعی و سازمان بازنشستگی کشوری است. البته این وضعیت در بعضی از طرح‌های پالایشی و پتروشیمیایی مهم کشور (مانند پالایشگاه ستاره خلیج فارس، پتروشیمی فناوران و…) نیز دیده می‌شود.

از سویی با گذشت نزدیک به هفت سال از شروع این پروژه تنها یک سری اقدامات اولیه مثل خرید زمین، تسطیح اراضی، فنس کشی، خاکبرداری و…انجام شده است و طبق گزارشات موجود، این طرح فقط حدود ۳ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. این در حالی است که مطابق با برنامه ریزی اولیه این پروژه باید تا سال ۱۳۹۱ به بهره برداری می رسید.

دلیل اصلی این عقب ماندگی شدید، عدم تمایل سهامداران به تامین سرمایه لازم برای اجرای این طرح است در حالی که وزارت نفت هم به عنوان نهاد حاکمیتی و سیاست گذار اقدام موثری در این راستا انجام نمی دهد و حتی پیگیری جدی برای ساخت این پالایشگاه از سوی مدیریت و بدنه این وزارتخانه صورت نمی گیرد.

امتیازات ویژه طرح پالایشگاه آناهیتا

همانطور که اشاره شد، بعد از گذشت ۷ سال هنوز طرح احداث پالایشگاه آناهیتا تقریبا عملیاتی نشده است و این در حالی است که این پروژه، یک سری امتیازات و الزامات ویژه اختصاص دارد که کمتر طرحی در کشور این شرایط را به خود دیده است. در زیر به تعدادی از این امتیازات اشاره می کنیم:

۱٫ اجرای این طرح، مورد تاکید ویژه مقام معظم رهبری در سفر ایشان به استان کرمانشاه در مهرماه ۱۳۹۰ بوده است.

۲٫ احداث این پالایشگاه، مصوبه هیئت دولت در سفرهای دور اول، دوم و سوم ریاست محترم جمهوری در دولت های نهم و دهم است.

۳٫ این طرح دارای امتیاز دریافت تسهیلات صندوق توسعه ملی تا میزان ۷۰ درصد میزان هزینه سرمایه گذاری است و می تواند میزان جذب این تسهیلات را تا ۸۵ درصد افزایش دهد.

۴٫ امکان تخفیف ۱۰درصدی در بهای نفت خام تخصیصی (خوراک ورودی) برای این پالایشگاه وجود دارد و این در حالی است که تخفیف خوراک برای تمامی پالایشگاه های موجود کشور تنها ۵ درصد می باشد، لذا این امتیاز ویژه تاثیر بسزایی بر سودآوری پروژه خواهد داشت که اهمیت این نکته برای متخصصان این عرصه کاملا واضح است.

۵٫ اجرای این طرح نقش اساسی در حل بخش اعظم مشکل اشتغال منطقه خواهد داشت.

۶٫ در صورت احداث این طرح، خوراک مرغوب (نفت خام سبک) اختصاص یافته به پالایشگاه قدیمی کرمانشاه که بازدهی بسیار پایینی داشته و محصولات بی کیفیت زیادی تولید می کند؛ به پروژه آناهیتا منتقل شده و فرآورده های استاندارد یورو ۵ تولید خواهد شد و پالایشگاه قدیمی کرمانشاه از مدار خارج می شود.

البته مزایای فراوان دیگری مثل عدم وابستگی کشور به واردات فرآورده های نفتی، تکمیل زنجیره ارزش نفت، اشتغالزایی و… که در احداث پالایشگاه برای منطقه و کشور مترتب است در این پروژه نیز وجود خواهند داشت.

سوالاتی همچنان بی پاسخ

حال سوال این است که آیا تاکیدات خاص رهبر معظم انقلاب مبنی بر ساخت این پروژه ملی برای مسئولین و سهامداران به اندازه کافی الزام آور نیست که شانه از زیر مسئولیت های خودشان خالی می کنند؟ آیا مردم کشور بازیچه رفتار متناقض بعضی مسئولین و سهامداران هستند که در ابتدای شروع پروژه قول مساعد سرمایه گذاری و اجرا می دهند و پس از گذشت چندین سال، در راستای عمل به وعده هایشان هیچ تحرکی نمی کنند؟ از سوی دیگر، آیا احداث این پالایشگاه در استان محروم کرمانشاه با توجه به نقش آن در رشد اقتصاد و اشتغالزایی منطقه برای مردمی غیور و ایثارگر، عاملی برای پیگیری جدی و جهادی مسئولین نیست؟

از منظر اقتصادی نیز سوال هایی مطرح است مانند اینکه آیا عدم ساخت و احداث اینگونه طرحهای پالایشی با اصل جلوگیری از خام فروشی نفت که از اصول اقتصاد مقاومتی است، سازگاری دارد؟ یا اگر به هر دلیلی سهامداران نمی خواهند و یا نمی توانند این پروژه را انجام دهند، چرا سهام خودشان را واگذار نمی کنند؟ و مهمتر اینکه آیا گذشت زمان موجب ارزانتر شدن پروژه خواهد شد؟ و در نهایت اینکه پاسخ مسئولین و سهامداران این پروژه به عدم انجام این طرح پس ازمدت ۷ سال چیست؟

این ها، بخشی از سوالاتی است که افکار عمومی انتظار دریافت پاسخ آنها از سوی سهامداران پالایشگاه آناهیتا و مسئولین وزارت نفت دارند.