وحدت اقوام ایرانی

گروه اجتماعی - علیرضا سعیدآبادی*، سه تحلیل نظری درباره اقوام ایرانی می توان ارایه داد.یک رویکرد مبتنی بر این است ؛ آنچه هویت ایرانی را می سازد بیشتر برگرفته از ملیت است.باستان گرایی و نگاه یک سویه به ایران عزیز ، از آثار مترتب بر این رویکرد است.اقوام ایرانی از این منظر ، در عنصر هویت بخش ملیت محو شده و کمتر در محاسبات و برنامه ریزی های ملی دیده می شوند.این رویکرد ، سلبی است.رویکرد دوم به قومیت به عنوان زیرساخت هویت افراد در جامعه ایرانی می نگرد و سایر جنبه های هویت آفرین را در حاشیه قرار می دهد.برتری جویی قومی و نادیده انگاری مولفه های وحدت ملی و امنیت ملی از تبعات این رویکرد است.
به گزارش بولتن نیوز، این رویکرد ، اثباتی و به بیان بهتر افراطی است.در رویکرد سوم ، اقوام ایرانی نه به تنهایی متن هستند و نه در حاشیه بلکه پیوندهای قومی بخش مهمی از شناسنامه اقوام ایرانی محسوب می شوند.دولت ها همواره از شناسنامه ملت ها در روابط خود با سایر کشورها استفاده می کنند.دولت به نمایندگی از مردم است که در روابط بین الملل به ایفای نقش می پردازد و از خود چیزی مستقل ندارد.در ایران این رابطه بسیار ظریف تر است.در سلسله مراتب اهداف ملی جمهوری اسلامی ایران ، دولت ها موظف به پیگیری منافع دینی و ملی هستند.من معتقدم هویت ایرانی در یک رویکرد ترکیبی بر پایه پیوندهای قومی ، ملی و اسلامی یک کل لایتجزی را پدید می آورد.سه دایره متداخل را درنظر بگیرید که از داخل به سمت بیرون آن دوایر متحدالمرکز اقوام ایرانی ، ملیت و اسلامیت در درون هم قرار گرفته اند.
قوم به گروهی از انسان ها گفته می شود که در جامعه ای بزرگ تر زندگی می کنند و ویژگی های مشترکی آنها را به یکدیگر پیوند می دهد.مهم ترین این وجوه اشتراک ؛ دین ، زبان و فرهنگ است که هویت قومی آنها را پدید می آورد.اقوام در ایران برخلاف سایر مناطق جهان نه تنها تزاحم و دردسری برای هم نداشته اند بلکه در تمامی مقاطع حساس و بویژه هنگام یورش های بیگانه به این سرزمین آسمانی همیشه پشت یکدیگر و مدافع ارزش های جامعه و منافع ملی بوده اند.اگر در گذشته و البته بیشتر در دویست سال اخیر از بخش های شمالی ، شمال شرقی ، شرقی ، جنوبی و غربی یعنی تقریباً از همه طرف قسمت هایی از تمامیت ارضی خود را از دست داده ایم ناشی از ضعف حکومت های شاهان بوده وگرنه اقوام ایرانی در هشت سال دفاع مقدس توانستند با وحدت مثال زدنی خود و در سایه رهبری دینی جامعه ، شگفتی ساز بزرگ ترین جنگ منطقه ای در قرن بیستم باشند و نظام سلطه را در برابر عظمت مردم ایران به زانو درآورند.ملیت و اسلامیت دو عامل درون زا و وحدت آفرین برای اقوام ایرانی بوده اند.ملیت به معنای مردمانی که در یک سرزمین مشخص با مدیریت سیاسی واحد و باورهای فراگیر و مشترک زندگی می کنند و برای رسیدن به اهداف ملی بایکدیگر همکاری سازمان یافته و روبه رشدی دارند.ملت ایران با وجود تنوع قومی که در تمامی بخش های شمالی ، جنوبی ، شرقی ، غربی و مرکزی این سرزمین پهناور گسترده شده اند کمترین فاصله اجتماعی را دارند و بحمدالله به بالاترین سطح آگاهی سیاسی و هم افزایی در زمان معاصر رسیده اند.فراوانی ازدواج ها بین مردان و زنان از گروهای قومی مختلف در ایران و اختلاط بین اقوام ایرانی مصداق بارز ، نبود فاصله اجتماعی در کشور است و مشارکت در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بالاترین سطح مشارکت پذیری سیاسی و هم افزایی بین اقوام ایرانی است.در مسئله هویت ایرانی ، رابطه بزرگی و کوچکی عناصر هویت آفرین موردبحث در این نوشتار ، مشهود و قابل بررسی است.


قومیت ، ملیت و اسلامیت یک مرزبندی درونی از جزء به کل در حیطه های هویتی جامعه ایرانی است.درست مثل کوچکی و بزرگی رابطه فرد و خانواده که در سطح فردی ، این پیوندهای نسبی بخش مهمی از هویت افراد را تشکیل می دهند.شهروندان برای معرفی خود به یکدیگر ، نسبت های خانوادگی و قومی را ذکر می کنند ولی همین افراد در برابر سایر ملت ها از عناوین ایرانی ، مسلمان و فارسی زبان برای اثبات هویت خود استفاده می کنند.این مثال ، به درک جایگاه اقوام ایرانی در سلسله مراتب هویتی که یک کل یکپارچه را باهم می سازند کمک شایان توجهی می کند.اقوام ایرانی بین خود مرزهای جامعه شناختی دارند اما در مواجهه با دنیای خارج ، از مرزبندی های جغرافیایی ، ملی و اسلامی پیروی می کنند.زندگی گروه های قومی در ایران به چهار دوره کلی تقسیم می شود.پیش از پذیرش اسلام ، پس از اسلام ، دوره معاصر و بویژه دوره پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی.به نظر من ، شرایط پیش رو ، دوره جدیدی برای ملت مسلمان و انقلابی ایران رقم خواهد زد.زخم های دردناکی بر پیکر اسلام عزیز از سوی دشمنان وارد آمده و جنگ های به ظاهر مذهبی و در باطن استعماری و استکباری ، ترفند آنها برای مقابله با پیشرفت ها و نقش آفرینی های فزاینده جمهوری اسلامی ایران و متحدان آن در منطقه است که آثار ثانوی آن به تدریج ، سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می دهد.غرب از تمامی ابزارهای موجود در عرصه های نفتی ، اقتصادی ، رسانه ای و هسته ای بطور همزمان دارد استفاده می کند.این شرایط حاکم بر نظام بین الملل با محوریت اسلام ، یک نقطه عطف و پیچ تاریخی است.

سابقه تاریخی موید این است که اقوام ایرانی در حفظ و حراست از کیان ایران و اسلام همواره کوشیده اند و نسبت به یکدیگر مناسبات حسنه و پیوندهای مستحکمی داشته اند.هیچ گاه در جامعه ایرانی شاهد چیزی به نام برخورد قومیت ها نبوده ایم و وحدت اقوام ایرانی همواره باعث یاس دشمنان بوده است.با افتخار بار دیگر تاکید می کنم دفاع مقدس مردم ایران در برابر استکبار جهانی باشکوه ترین جلوه های وحدت اقوام ایرانی است که می توان آن را حاصل جمهوریت و اسلامیت برآمده از انقلاب اسلامی سال 1357 دانست که با وجود بی سابقه بودن حجم و بزرگی تهدیدات خارجی ، نه تنها در اثر آن یک وجب از خاک این سرزمین آسمانی از دست نرفته است بلکه برای ده ها سال دیگر ، اگر درست از نعمات و نتایج آن بهره برداری شود همچنان برای دشمنان بازدارنده ، هراس آور و درصورت وقوع هرگونه درگیری احتمالی باعث شکست آنها خواهد بود.من معتقدم مردم ایران از همه اقوام و ساکنان آن به این سفارش قرآنی"واعتصموا بحبل الله جمیعا و لاتفرقوا"به خوبی عمل کرده اند.
وحدت اقوام ایرانی حاصل پیروی از اسلام ناب محمدی(ص) ، ارزش های ملی و فرهنگ ایرانی است.اجازه می خواهم به این عوامل وحدت آفرین در نواحی و مناطق مختلف کشور صرف نظر از سایر عوامل مهم که درجای دیگر باید به آن پرداخته شود ، باتوجه به یافته های کم نظیر خود که حاصل سال ها ممارست در دستگاه های مختلف دولت ، رسانه های محلی و مرکز و مطالعات پژوهشی است و در نزد برنامه ریزان ارشد جامعه تاحدودی مغفول مانده به اهمیت بسیار زیاد استفاده از ظرفیت های انباشته شده در رسانه بویژه در رسانه های محلی اشاره کنم که به نظر من این رسانه ها ، به عنوان نمایندگان اقوام و حوزه های محلی و پیشگامان عرصه های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در صورت برنامه ریزی های کلان و بسترسازی های مناسب می توانند بسیار فراتر از این ، نقش های راهبردی و گسترده تری در شرایط پیش گفته ایفا کنند و من این شناخت را بارها به صورت رسانه ای اعلام کرده ام که آماده هستم به برنامه ریزان ارشد کشور البته به شرط اجرا منتقل کنم.

*کارشناس ارشد روابط بین الملل و کارشناس اقتصادی