"سلامت اداری" آرزوی دست نیافتنی!!

گروه اجتماعی،محمد قادر مرزی: کلمه "فساد"به معنی "شکستن"  و "فساد اداری" یعنی شکسته  و نقض شدن تمامی راههای مشروع اداری و بهره گیری قشری خاص از راههای نامشروع و مبارزه ای تمام عیار با "سلامت اداری"و رسیدن عده ایخاص به  ثروتهای نامشروع ،امروزه "فساد اداری "به یک آسیب جدی در سیستم اداری ما تبدیل شده است ، که صدای مسئولین را نیز درآورده ،و دربسیاری از  همایشها و جلسات با "تیتر"کردن سخنرانیها و گلایه از فساد اداری موجود،چنان می اندیشسند که را حل این درد لاعلاج ،تنها سخن گفتن و گلایه کردن پشت تریبونها میباشد.

به گزارش بولتن نیوز، لازم است در ابتدای سخن گریزی بزنیم ،به سخنی از سخنان شهید رجایی که فرمودند: "مردم ما از کمبودها و کسریها گله ندارند،آنچه مردم را آزار میدهد و صدایشان را در می آورد وجود تبعیضهای ناروا و سوءاستفاده از بیت المال میباشد".

براستی نظام اداری کشور با همه تلاشها در جهت اصلاح آن هنوز در پیچ و خم ناکامیها مانده و در این عرصه دست و پا میزند.در حقیقت "فساد اداری"یک عفونت مزمنی میباشد، که کالبد سیستم اداری را از کار انداخته و کاملا فلج مینماید و اگر این بیماری خطرناک درمان نشود،ویروسش  همه جامعه را دربرخواهد گرفت.حکومتها و دولتها همواره با معضل فساد اداری روبرو بوده و همیشه از این بابت نگران هستند، که صاحبان منصب و کارگزاران از موقعیت و جایگاه شغلی خویش سوءاستفاده نمایند .افلاطون "اخلاق "و "فضیلت" را بنیان دولت خوب و ارسطو "قانون" و "خرد" را بنیان دولت خوب میداند.اما اگر "اخلاق" و" فضیلت" با "قانون" و "خرد" کنار هم قرار گیرند و کارگزاران و صاحبان منصب این چهار ویژگی را در کنار عمل به دستورات الهی و قرانی با هم داشته باشند ،بدون شک سیستم اداری ما روزی به آن مدینه فاضله که آرزوی هر انسانی هست خواهد رسید.آیارسیدن به  چنین "مدینه فاضله ای" قابل تحقق خواهد بود؟فساد اداری در واقع امری بسیار مذموم ولی در واقع اجتناب ناپذیر میباشد،که بطور قطع از به صفررسیدن آن نمیتوان صحبت کرد،اما در هر برهه ای فساد اداری در یک سازمان به حداقل ها برسد،شاید بتوان اذعان داشت،که آن سازمان در مقابله با فساد اداری به موفقیتهای رسیده است.

تنها صحبت کردن و مکدر شدن احوال مسولین از فساد اداری مشکلی را حل نخواهد کرد،و یا در همایشها و  مراسم خاصی از پیامدهای ناروای آن اظهار عجز و ناله کردن دردی را دوا نمیکند.همه ما بر این امر واقف هستیم که مهمترین مصادیق فساد اداری در سیستم اداری امروزی "ارتشاء،اختلاس،کلاهبرداری،بیعدالتی اداری،باج خواهی،قوم و تبارگماری،باند بازی و دسته گرایی،کم کاری،ایجاد نارضایتی در ارباب رجوع،و........ که همه این مصادیق زشت و ناپسند چنان بر پیکره اداری کشور ضربه میزند که هیچ بودجه جهشی مانع از عدم توسعگی آن جامعه نخواهد شد.وقتیکه که بازیهای سیاسی و قدرت طلبی عده ای ،راه شایستگان را در مناصب مدیریتی مسدود کرده است،وقتیکه داسهای قدرت علفهای زیبایی باغچه مدیریتی را درو و علفهای هرز بجای آن رشد میدهند،پس با چنین رویکردی رسیدن به یک سیستم اداری سالم ره هزار ساله را میخواهد.

بسیار عواملی در رشد قارچ گونه فساد اداری دخیل میباشند از جمله عوامل فرهنگی میتوان به ضعف وجدان کاری و انضباط اجتماعی،نا آگاهی مردم از قوانین و مقررات،و مهمترین عامل فرهنگی رواج مادیگری در جامعه میباشد.اما باید واقعا از مسئولین پرسید که برای مقابله با این آسیبهای فرهنگی چه راهکارههای را اندیشیده اند؟ آیا اجرای چند کنسرت موسیقی و رقص و استفاده ابزاری از آسیب دیدگان اجتماعی در مراسمها و جشنها را باید از مصادیق بارز یک فرهنگ سازی صحیح در مبارزه با معضلات اجتماعی دانست؟ از عوامل اقتصادی در زمینه بوجود آمدن فساد اداری میتوان به عواملی نظیر درآمد ناکافی کارکنان،بیعدالتی دردرآمدها،کم بودن درآمد کارکنان بخش عمومی نسبت به بخش خصوصی،تفاوت فاحش فیشهای حقوقی کارکنان نسبت به همدیگر،اگر چهاحوال مسئولین در این زمینه ها شاید مقداری مکدر شده باشد، اما هرگز روی این عوامل اقتصادی مطالعه خاصی صورت نگرفته وهیچگاه راهکارهای از بین بردن این تبعیضهای کمرشکن اداری ارائه نشده است.


وقتیکه که ثروت بسیاری از مدیران قارچ گونه چنان در عرض چند سال رشد میکند، که اگر از پیشرفته ترین فرمولهای ریاضی نیز استفاده شود هرگز به راز این معما نخواهیم رسید.اما اگر روزی در مدیران تغییر نگرش صورت پذیرد و از" حاکم بودن "به "خدمتگزار شدن "برسند ،ودر کنار این تغییر نگرش به اررزشهای اسلامی و دینی و نقش بنیادین آن در تحول و سلامت اداری باور داشته باشند، قطعا دیگر شاهد نخواهیم بود، که یک "پوست گوسفند فروش" به یکباره به یک غول بزرگ نفتی تبدیل شود (بابک زنجانی).اگر چنین فاجعه های رخ میدهد و هر روز شاهد بروز تخلف و اختلاسهای ریز و درشت هستیم،و تیتر رسانه های نوشتاری روی این معضل مانور "تیتر" میزنند،و شاید هم گاهی بسیاری از این تخلفها از دید نهادهای نظارتی دور بماند و" مجازات به قیامت"شوند، بزرگترین علتش عدم توجه به عزت نفس نیروی انسانی درون سازمانی میباشد.هر زمان کارکنان در محیط اداری احساس تبعیض کنند، قطعا با کم کاری و بیتفاوتی عکس العمل نشان داده و این خود ریشه بساری از بیماریهای اداریست.

رهبری معظم انقلاب سالهاست که خطر فساد اداری را به مسئولین گوشزد میکند ،ودر فرمان هشت ماده ای خویش نیز این مهم را یادآورشده است،ایشان در نماز جمعه آذر ماه  سال هشتاد میفرمایند:"هیچ چیز مردم را به قدر این خوشحال نمیکند که نظام جمهوری اسلامی در راه احقاق حق عامه مردم با زورگوها و مفسدها و زیاده خواه ها و مفت خوارها مقابله کند".

متاسفانه در کشور ما نبود ثبات شغلی و روزمره زده گی از زمینه های بروز فساد اداری بوجود می آورند،و اکثر مدیران ما چنان دچار این دو درد بی درمان شده اند، که شاید ماندن و نماندن خود را در یک منصب گره خورده شده با نوع صحبت کردن ونوع تواضع با مدیریت ارشد خود میدانند، در بسیاری از کشورها برنامه های سازمانی ده ساله تدوین میگردد،که با تغییر حتی عالی ترین مسئول سازمانی آن برنامه ها نیز تداوم پیدا میکند.اما رویه بسیار ناپسندی که در سیستم اداری ما حاکم است ،با تغییر یک مسئول کلیه سیاستهای قبلی به بوته فراموشی سپرده میشود،و همین امر باعث بلاتکلیفی اداری و وارد آمدن هزینه های زیادی به کشور میشود. تسویه حسابهای سیاسی و نبود شایسته سالاری در سپردن مدیریتها به افراد توانمند همواره یکی از زمینه های پیدایش فساد اداری خواهد بود.

نظام اداری در واقع یک ابزار توزیع عادلانه خدمت به کلیه آحاد جامعه میباشد،زمانی که مردم در توزیع عادلانه خدمت احساس بیعدالتی نمایند قطعا باعث نابسامانی اقتصادی میشود، و حاکمیت از پشتوانه مردمی برخوردار نخواهد بود.وقتی که "فساد"در جامعه به یک فرهنگ تبدیل شود،دیگر هیچکس به قبح و زشتی آن فکر نمیکند،زیرا میبیند که همه به آن صورت رفتار میکنند.در چنین جامعه ای ریسک سرمایه گذاری بسیار پایین آمده ،ودیگر کسی جرات آوردن سرمایه خود به عرصه اقتصادی را نخواهد داشت.به هر صورت فساد اداری باعث انحطاط میشود و سیاست های دولت را در تضاد با منافع اکثریت قرار میدهد، و به کاهش اثربخشی دولت ها در هدایت اموررا به دنبال دارد.فساد اداری موجب فراهم شدن تورم افسار گیسخته و کاهش درآمدها وکاهش قدرت خرید مردم و توزیع ناعادلانه درآمدها میشود.اگر بجای اینهمه شعار در ارتباط با سلامت اداری و جلوگیری از فساد اداری ،ذره ای در دادن مناصب اداری به اشخاص" دین باوری و اسلام گرایی" افراد را مد نظر قرار میدادند و به ثروتهای قارچ گونه عده ای از این مدیران توجه میگردید،و حداقل مورد بازخواست قرار میگرفتند امروز شاهد اینهمه تخلف و فساد اداری نبودیم.وقتی عینا مشاهده میکنیم که مدیر فلان .......... اگر ماهی دویست میلیون تومان حقوق هم به حسابش واریز میگردید،قطعا چنین ثروت کلانی را هرگزنمی توانست به دست آورد،و اگر همین مدیر و نحوه به دست آوردن آن ثروت بادآورده اش مورد مواخذه قرار میگرفتو برخورد قاطعی با متخلفان انجام میشد، شاید کمتر چنین بحرانهای خانمانسوزی را در سیستمهای اداری و مالی شاهد بودیم.

اگر مدیران و صاحبان منصب بجای توجه ویژه به کسب درامد خود ذره ای به وضعیت درامدی کارکنان هم نظری داشتند،بدون شک هیچ یک از کارکنان به دنبال گریز از قانون و باج خواهی از ارباب رجوع نبودند!! اگر مدیران  واقعیتهای زندکی کارکنان خود را در میافتند،و بسیاری را قربانی زیاده خواهی ،سلاخی انتقام و بازیهای باندی خویش  نمیکردند،و عزت نفس آنان را قربانی نمیکردند، قطعا درصد قابل توجهی از این فساد خانمانسوز اداری قابل درمان بود.اما دور شدن از ارزشهایی اخلاقی ،حرکت بسوی زندگی تشریفاتی،و فاصله گرفتن از ساده زیستی و تغییر و تحولات بیمورد و بعضا سلیقه ای ،عدم نظارت کافی و کامل در سیستمهای اداری، راه بر فساد اداری هموار میکند،و از آنجا که از دیدگاه اسلام و بسیاری از صاحب نظران رفتارهای افراد تحت تاثیر باورها و ارزشهای آنها شکل میگیرد،پس برای اصلاح رفتار افراد جامعه وسلامت نظام اداری در ضروریست نگرش و باور دینی ،خدامحوری،آخرت گرایی،مسئولیت پذیری ،صداقت و امانتداری را در آحاد مردم جامعه باید تقویت کرد.