ظهور یک شاعر برای نفی بومی‌گرایی

گروه ادبیات، نشر و رسانه: مراسم نکوداشت علی باباچاهی نویسنده و شاعر کشورمان روز گذشته در سالن فریدون ناصری خانه هنرمندان ایران با حضور تعدادی از هنرمندان و مخاطبان برگزار شد.
 
به گزارش بولتن نیوز، هفتادمین برنامه سینماتک خانه هنرمندان ایران به پخش مستند پرتره‌ای از علی باباچاهی به اسم «این هم یک شوخی بود» به کارگردانی مهدی خنافره و محسن موسوی میرکلایی اختصاص داشت.
 
در ابتدای این برنامه که به مناسبت بزرگداشت علی باباچاهی شاعر معاصر برگزار شده بود، جمعی از مهمانان به سخنرانی پرداختند و در ادامه این فیلم مستند برای حضار به نمایش درآمد.
 
 
شعر پست مدرن بسیاری از قواعد شعر کلاسیک را به چالش می‌کشد
 
نخستین سخنران این مراسم حسینعلی نوذری بود که به تبیین ابعاد مختلف شعر پست مدرن پرداخت و گفت: از منظر پست مدرنیسم، شعر تقدیر یا شانسی است که از جایی بر دریافت‌کننده‌ آن نازل می‌شود و شاعر در مقام گیرنده‌ این واژه‌ها می‌کوشد آنها را کنار هم بچیند. نوع تدوین و چینش کلمات به نبوغ و مهارت و ذوق و سلیقه شاعر بستگی دارد و این یک امر ذاتی و درون‌بود است.
 
وی ادامه داد: شعر پست مدرن بسیاری از قواعد شعر کلاسیک را برنمی‌تابد، آن‌را به چالش می‌کشد و در معرض شالوده‌شکنی قرار می‌دهد؛ در واقع می‌توان گفت شعر پست مدرن تمام میراثی که بشر به آن بالیده است را به چالش می‌کشد.
 
 نوذری در پایان اظهار امیدواری کرد که برگزاری چنین مراسمی در دوران حیات نویسندگان، شاعران و هنرمندان تداوم داشته باشد.

 
شعرهای باباچاهی محدود به یک بومی‌گرایی تنگ‌نظرانه نیست
 
قطب‌الدین صادقی نویسنده و کارگردان تئاتر نیز در این مراسم با اشاره به این نکته که  بیانِ متفاوت شعرهای باباچاهی محدود به یک بومی‌گرایی تنگ‌نظرانه نیست، گفت: شعر باباچاهی بی آنکه بومی بنماید، تمام حال و هوای جنوب را با خود دارد و این یکی از نشانه‌های اصالت شعری اوست. او یکی از معدود شاعرانی است که آثارش سرشار از مرجع‌ها، نام‌ها، تاریخ، اسطوره‌هاست و از این منظر یک شعر فرهنگی و غنی به شمار می‌رود. این امر شعر او را غنی و چندلایه و گاهی دشوار می‌کند و برای فهم شعرهای او لازم است بر تمام این مسائل احاطه داشته باشیم.
 
 وی با بیان اینکه باباچاهی انتقال حس و اندیشه را به یاری این تصاویر، وقایع و اسطوره‌ها به شکلی نرم، سیال و شاعرانه انجام می‌دهد ادامه داد: یکی دیگر از ویژگی‌های شعر او جسارت آوانگاردی است که در دو سطح خود را نشان می‌دهد، یکی در گزارش‌های تندی که در شعر او می‌بینیم و دیگری در ترکیباتی غنی که در شعر او وجود دارد  و این موضوع قابل احترام و اعتنایی است.
 
این کارگردان تئاتر در بخش پایانی صحبت‌های خود تاکید کرد: یاس و اندوه شاعرانه‌ بن‌مایه و پس‌زمینه‌ تمامی اشعار باباچاهی است و  این یکی از مهم‌ترین وجوه شاعرانگی اوست؛ وجهی که بیان جهانیِ همه‌ شاعران بزرگ جهان است و در اشعار کوتاه باباچاهی حضور بسیار قوی‌تری نسبت به اشعار بلند او دارد.
 
شاعری که هنوز درگیر تجربه گرایی در شعر است
 
علی قنبری شاعر و مترجم نیز از باباچاهی به‌ عنوان یکی از معدود شاعرانی نام برد که در دوران بعد از میانسالی هم درگیر تجربه‌گرایی در شعر بوده و رویکرد آوانگارد خود را همواره حفظ کرده است.
 
 وی ادامه داد: بسیاری از شاعران پس از سپری کردن دوران میانسالی محافظه‌کار می‌شوند ولی باباچاهی تجربه‌گرا باقی مانده است و تاریخ ادبیات نیز نشان داده است همه کسانی که در ادبیات ماندگار شده‌اند، آوانگارد بوده‌اند. رویکرد باباچاهی به شعر غیرشناخت‌ شناسانه است، جهان متن را در اختیار خواننده قرار می‌دهد و از این رو دموکراتیک‌ترین نوع شعر به شمار می‌آید.
 
این مترجم با اشاره به اینکه در شعر پست مدرن هویت معینی وجود ندارد، گفت: در شعر باباچاهی ارجاع به خودِ زبان اتفاق می‌افتد و نه به جهان بیرون. پست مدرنیسم به دنبال پر کردن شکاف بین هنر و زندگی است و از این رو در شعر پست مدرن شاهد حضور عوام‌گرایی در کنار نخبه گرایی هستیم. البته مهم‌ترین ویژگی پست مدرنیسم، عدم قطعیت است که در شعر باباچاهی نیز به وضوح قابل مشاهده است.
 
تقدیر شاعر از مستندسازان و دوستانش
 
پیش از آغاز پخش فیلم که به‌طور همزمان برای حاضران در سالن استاد شهناز خانه هنرمندان نیز به نمایش درآمده بود، کارگردانان فیلم روی صحنه آمدند و برای حضار سخن گفتند.
 
 محسن موسوی میرکلایی با تشکر از علی باباچاهی که فرصت ساخت این فیلم را در اختیار آنها قرار داد، گفت: شعر علی باباچاهی ابعاد مختلفی دارد و ما در این مستند سعی کرده‌ایم به بخشی از شعر او بپردازیم.
 
مهدی خنافره نیز ضمن قدردانی از باباچاهی گفت: در این فیلم همچون هر فیلم دیگری ناچار به گزینش شده‌ایم و این گزینش‌ها ما را محدود کرده است. از این‌رو نتوانسته‌ایم تمام زندگی این شاعر را آنگونه که می‌خواستیم به نمایش بگذاریم،به همین تنها بخش کوچکی از زندگی و اندیشه او در این فیلم قابل مشاهده است.
 
پس از پخش فیلم و در بخش پایانی مراسم علی باباچاهی نیز دقایقی برای حضار به سخنرانی پرداخت.
 
باباچاهی در ابتدا ضمن قدردانی از حضار در سالن، روزنامه‌نگاران، ناشران و کسانی که در این فیلم مستند حضور یافته‌اند، گفت: کارگردانان این فیلم، ساخت آن‌ را اگرچه به کندی اما با زحمت فراوان و به‌طور جدی دنبال کردند که من از همه آنها تشکر می‌کنم. یاد سیمین بهبهانی را که در این فیلم حضور داشت گرامی می‌دارم. او از شاعرانی بود که در عمر خود کمتر به مانند او را دیده‌ام.
 
 وی با تشکر از برگزارکنندگان و با آرزوی روزهایی بهتر و افق‌هایی روشن‌تر برای شعر و ادبیات ایران، با تقدیم شعری به حاضران در سالن به سخنان خود پایان داد.