بلافاصله پس از ابلاغ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، رئیس جمهوری نیز طی نامه ای به معاون اول خود در 11 ماده تکلیف هر یک از دستگاه ها و وزارتخانه ها را در اجرای این سیاست ها صادر کرد تا از این پس سیاست های اقتصاد مقاومتی که جزو اسناد بالادستی نظام محسوب می شود در تدوین و طراحی تمام سیاست های اقتصادی کشور اعم از بودجه های سنواتی و برنامه های توسعه لحاظ شود. در این زمینه معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهوری نیز اعلام کرد سیاست های اقتصاد مقاومتی در تمام برنامه ریزی های کشور رویکرد اصلی دولت خواهد بود. حال که حدود هفت ماه از ابلاغ این سیاست ها می گذرد نظر چند تن از کارشناسان و صاحبنظران را درباره ابعاد و ضرورت های اجرایی شدن اقتصاد مقاومتی جویا شدیم.

*اقتصاد مقاومتی یعنی استقلال اقتصادی نه مقابله اقتصادی

دکتر عباسعلی ابونوری استاد دانشگاه در خصوص اقتصاد مقاومتی به ایران گفت: وقتی سخن از اقتصاد مقاومتی می شود بسیاری یا آن را با اقتصاد ریاضتی مقایسه می کنند یا فکر می کنند این برنامه ای است که فقط قرار است در ایران اجرا شود و کشورهای دیگر چنین برنامه ای برای استقلال اقتصادی خود ندارند. 

وی با بیان اینکه در بسیاری از کشورهای دنیا که به هر دلیلی انقلاب کرده اند برای استقلال اقتصادی استراتژی و چارچوب های مشخصی را تعیین می کند که به عنوان نمونه می توان به کشور هند و اروگوئه اشاره کرد.

ابونوری گفت: بعد از انقلاب اروگوئه که تقریباً همزمان با انقلاب اسلامی ایران بود بلافاصله دستورالعمل اجرای اقتصاد مقاومتی به منظور دستیابی به استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به اجرا در آمد.

وی با بیان اینکه حتماً موضوع اقتصاد مقاومتی ریاضت و قناعت نیست، گفت: این نوع اقتصاد 2 هدف اصلی را برای کاهش وابستگی دنبال می کند که یک هدف جایگزینی واردات و هدف دیگر افزایش صادرات است. 

این استاد دانشگاه افزود: کشورهایی که اقتصاد ضعیف تری دارند و می خواهند استقلال اقتصادی خود را حفظ کنند برنامه جایگزینی واردات را در پیش می گیرند مانند هند که با برنامه ای تحت عنوان تولید نمک سیاست جایگزینی واردات را انتخاب کرد و تا به امروز هم توانسته به این حرکت ادامه دهد و این کشور اکنون جزو کشورهای قدرتمند اقتصادی است.

ابونوری با بیان اینکه در کشور ما برای جایگزینی واردات و افزایش صادرات تاکنون استراتژی محکم و مشخصی اجرا نشده است، گفت: وابستگی به نفت ما را از اجرای این برنامه عقب انداخته است.

وی با بیان اینکه وابستگی به درآمدهای نفتی ما را به خود مغرور کرده است، گفت: ما همیشه کمبودهای اقتصادی را با درآمد های نفتی ترمیم کرده ایم و الان هم که موضوع اقتصاد مقاومتی مطرح می شود آن را با ریاضت اقتصادی و مقابله با غرب مقایسه می کنند.

ابونوری با تأکید بر اینکه اقتصاد مقاومتی مقابله با هیچ کشوری نیست، خاطرنشان کرد: درست است که بعد از تحریم ها اجرای این نوع برنامه اقتصادی در کشور مطرح شد ولی هدف نهایی از آن استقلال اقتصادی است نه مقابله با کشورهای دیگر.

وی تصریح کرد: اجرای اقتصاد مقاومتی یعنی جلوگیری از واردات کالاهای لوکس، یعنی تولید کالاهای مورد نیاز به جای واردات مثلاً اگر تا دیروز چادر مشکی را از ژاپن وارد می کردیم امروز خودمان باید چادر مشکی تولید کنیم. وی گفت: با اجرای اقتصاد مقاومتی خودمان در بلند مدت تولید کننده کالاهای مورد نیاز می شویم و وابستگی به درآمدهای نفتی را تعدیل می کنیم. 

ابونوری افزود: با اجرای اقتصاد مقاومتی درآمدهای نفتی را می توانیم برای بهبود زیرساخت های اقتصادی خرج کنیم. وی افزود: برای اجرای اقتصاد مقاومتی باید از تجربه کشورهای دیگر که به استقلال اقتصادی رسیده اند استفاده کنیم.

*اقتصاد مقاومتی فقط برای شرایط تحریم نیست

یوسفیان ملا عضو کمیسیون برنامه و بودجه در گفت وگو با ایران گفت: اقتصاد مقاومتی یعنی کاهش وابستگی به خارج و این نوع اقتصاد باید همیشه در کشور حاکم باشد و مختص شرایط تحریم نیست. 

عزت الله یوسفیان ملا افزود: در اجرای اقتصاد مقاومتی باید طوری برنامه ریزی کنیم که اتکا و نیاز ما به کشورهای دیگر کم شود یا از بین برود. وی خاطرنشان کرد: شرایط اقتصادی را باید طوری پیش ببریم که اگر بازهم تحت تحریم قرار گرفتیم آنقدر قدرت و امکانات داشته باشیم که این تحریم ها اثر گذار نباشد.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه با بیان اینکه برای تحقق اقتصاد مقاومتی، نیروهای حاکمیتی باید بستر سالم را فراهم کنند گفت: در اقتصاد مقاومتی باید سهم مردم در اقتصاد و تولید افزایش یابد.

یوسفیان ملا تأکید کرد: دولت و دیگر دستگاه ها باید برای تحقق اقتصاد مقاومتی فضای اقتصادی را برای تولید سالم و اشتغالزایی فراهم کنند. 

وی گفت: بسیاری تصور می کنند که اقتصاد مقاومتی به معنای نخوردن و نپوشیدن است در حالی که اقتصاد مقاومتی به معنای این است که اگر روزی تحریم شویم یا به هر دلیلی نتوانستیم کالایی را خریداری کنیم بتوانیم به توان داخلی اتکا کنیم.

یوسفیان تصریح کرد: اهمیت اقتصاد مقاومتی به این دلیل است که درمقابل تهدیدات و تحریم ها اشتغال، تولید و صادرات را افزایش داده و همچنین زیرساخت های اقتصادی را محکم کنیم. وی گفت: اجرایی شدن اصول اقتصاد مقاومتی به طورناگهانی شکل نمی گیرد و باید دراین زمینه فرهنگ سازی شود و این موضوع نیاز به زمان دارد. 

وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری درباره اقتصاد مقاومتی اظهار داشت: براساس توصیه مقام معظم رهبری زمان سمینار، همایش به پایان رسیده و مسئولان باید وارد صحنه شوند. 

یوسفیان تصریح کرد: مسئولان باید دربحث فساد اقتصادی نیز قاطعیت به خرج دهند، زیرا درصورت وجود فساد دراقتصاد نمی توان شاهد پیشرفت و مقاوم سازی آن بود.



*سه چالش اقتصاد مقاومتی

در همین زمینه محمد خوش چهره استاد دانشگاه و نماینده دوره هفتم مجلس شورای اسلامی درباره اقتصاد مقاومتی و اینکه چرا هنوز اجرایی نشده است به خبرنگار ایران گفت: اقتصاد مقاومتی سه چالش عمده دارد که اگر به آنها پرداخته نشود اقتصاد مقاومتی به عنوان یک نگرش جدید را نمی توان اجرا کرد. نخستین چالش در این بخش، درک نکردن صحیح مفهومی است. در سطوح مختلف مدیریتی و نظام تصمیم گیری همه نتوانستند بیانات مقام معظم رهبری را طبق آنچه که ایشان می خواستند، درک کنند.

وی با بیان اینکه در نظام سیاستگذاری در تمام سطوح از اقتصاد مقاومتی درک صحیحی وجود ندارد ، اذعان داشت: دومین نکته پیرامون این امر، باور نداشتن اقتصاد مقاومتی از سوی سیاستگذاران است. از این رو دیده شده است برخی مسئولان به دلیل باور نداشتن اثر گذاری اقتصاد مقاومتی سکوت پیشه کردند.

وی افزود: اگر نمایندگان مجلس و دولتمردان درباره اقتصاد مقاومتی دیدگاه یا انتقادی دارند به صورت شفاف اعلام کنند تا بتوان اقتصاد مقاومتی که زمینه ساز مکتب اقتصادی است را عملیاتی کنیم. سال های گذشته نداشتن باور به برخی از بیانات مقام معظم رهبری و تمکین نکردن به آن خسارت های سنگینی به بدنه اقتصاد کشور وارد کرد.

خوش چهره تأکید کرد: سومین چالش برای اقتصاد مقاومتی، نداشتن توان و ظرفیت است. برای تحقق اقتصاد مقاومتی باید نهادهای ذیربط در مقام عمل بر بیایند، اما به دلیل نداشتن توانایی این مهم به مرحله اجرا نمی رسد. برای اجرای اقتصاد مقاومتی باید افرادی وارد شوند که توان اجرا داشته باشند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت و گویی خود خاطرنشان کرد: اقتصاد مقاومتی تبیین نظام جمهوری اسلامی با فضای تخاصم و تقابلی است که برخی از کشورها چون امریکا و انگلیس علیه ایران دارند. این کشورها تضاد ایدئولوژیک و اعتقادی با نظام جمهوری اسلامی ایران دارند، لذا برای عبور از این شرایط، اقتصاد مقاومتی می تواند اثرگذار باشد. 

وی با بیان اینکه کشورهای متخاصم به دلیل قطع شدن تسلط شان بر منابع ایران می خواهند به اقتصاد کشورمان ضربه وارد کنند، افزود: طی 10 سال گذشته فشار ها و تحریم ها بر اقتصاد ایران اثر گذاشت اما معتقدم دلیل اصلی این اثر گرفتن، نبود برنامه صحیح بود. اگر تصمیم ها درست گرفته می شد و تحریم ها را کاغذ پاره نمی دانستیم اکنون با آمارهای منفی اقتصاد مواجه نمی شدیم. نماینده دوره هفتم مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: اگر دولت گذشته اقدامات عملی برای جلوگیری از تحریم ها انجام داده بود مردم با شرایط سخت و تورم روبه رو نمی شدند. کشورهایی مانند امریکا تصور می کنند که تحریم های آنها اثر گذار بوده است اما در حقیقت اینچنین نیست چرا که برنامه های ما برای مقابله درست و دقیق نبوده است.

خوش چهره خاطرنشان کرد: معنای اقتصاد مقاومتی این است که ما در حوزه های مختلف و بخصوص تولید حضور پررنگ، فعال و همه جانبه داخلی و خارجی داشته باشیم. ما به کشورهای مختلف نیاز داریم اما سایر کشورها خیلی بیشتر به ما نیاز دارند. 

وی با بیان اینکه اقتصاد مقاومتی با تعارف، شعار و نداشتن تدارک پیش نمی رود، افزود: اقتصاد مقاومتی در حقیقت تشخیص نقاط ضعف و آسیب رسان به اقتصاد ملی است اگر در این حوزه موفق عمل کنیم به مرور زمان از خام فروشی نفت فاصله خواهیم گرفت.

*شناسایی مزیت های نسبی اقتصاد ایران

مهدی تقوی استاد دانشگاه نیز درباره اقتصاد مقاومتی به خبرنگار ایران گفت: برای آنکه اقتصاد مقاومتی عملیاتی شود باید ابتدا مزیت های نسبی شناسایی شود. مزیت هایی که می تواند ما را به سمت پیشرفت برساند. ایران از مقطع خودکفایی عبور کرده است و اکنون می داند که در چه بخش های بیش از گذشته فعالیت کند. وی افزود: با سرمایه گذاری در بخش هایی که مزیت نسبی داریم می توان به سمت اقتصاد بهبود یافته حرکت کرد. یکی از دلایل مطرح شدن اقتصاد مقاومتی چالش و ضعف هایی بود که کشور با آن مواجه شده است، بخصوص کاهش نرخ اشتغال و تولید که اگر ادامه پیدا می کرد مطمئناً ما را به کشور مصرف کننده تبدیل می کرد.

تقوی با بیان اینکه ایران نیازمند سرمایه گذاری در بخش های تولیدی است تصریح کرد: تصمیم های اشتباه دوره قبل باعث شد که اقتصاد ایران با رکود تورمی روبه رو شود به همین جهت قبل از هر چیز باید خروج از رکود تورمی مدنظر قرار گیرد و سپس برای اقتصاد مقاومتی برنامه ریزی کرد. این استاد دانشگاه اذعان داشت: خام فروشی ها بخصوص در بخش نفت باید متوقف شود تا بتوان توسعه اقتصادی را فراهم کرد، تا زمانی که اقتصاد ایران به درآمد نفتی متکی باشد هیچ برنامه ای با موفقیت به پایان نمی رسد.