اوج‌گیری لابی ایرانی در شانگهای

به گزارش خبرنگار حوزه دولت خبرگزاری فارس،‌ حسن روحانی رئیس‌جمهور اسلامی ایران سه‌شنبه این هفته 18 شهریور ماه برای شرکت در اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای عازم شهر دوشنبه پایتحت کشور تاجیکستان می‌شود.

شرکت در اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای همواره جزو یکی از اولویت‌های اصلی رؤسای جمهور ایران طی چند سال گذشته بوده است و چه در زمان ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی و چه در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد سران ارشد دولت و یا نمایندگان آنها در اجلاس‌های دوره‌ای سازمان حضور پیدا می‌کردند.

روحانی نیز به دلیل اولویت‌هایی که نظام جمهوری اسلامی ایران برای همکاری با این پیمان به عنوان یک وزنه مهم منطقه‌ای و جهانی قائل است امسال برای بار دوم در این اجلاس شرکت می‌کند.

*آسیای میانه هدف جدید رقابت قدرت‌های بزرگ

سازمان همکاری شانگهای در حقیقت یک بلوک جدید جهانی است که برای گسترش همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و حتی فرهنگی در شرق تشکیل شده است، این سازمان برای اولین بار از دل رقابت قدرت‌های بزرگ بر سر منطقه ژئوپلتیک آسیای میانه ظهور کرد که هدف اولیه آن غیرنظامی کردن مرز چین و شوروی بود که در دوران جنگ سرد نزدیک به یک میلیون نظامی به صورت آماده‌باش در آن مستقر بودند.

سنگ بنای تشکیل این سازمان در سال 1375 با امضای تفاهم‌نامه‌ای به منظور تعمیق اعتماد نظامی در مناطق مرزی توسط رهبران وقت کشورهای جمهوری خلق چین، قرقیزستان و روسیه و تاجیکستان به وجود آمد و سپس با ادامه یافتن نشست‌های کشورهای عضو در سال 2001 نام این گروه به نام سازمان همکاری‌های شانگهای تغییر یافت و به صورت رسمی به عنوان یک سازمان بین‌المللی منطقه‌ای تغییر نام پیدا کرد.

همکاری در زمینه مبارزه با تروریست، قاچاق مواد مخدر و افراطی‌گری مهمترین دستور کار امنیتی این سازمان بوده است و تاکنون چندین مانور نظامی با حضور کشورهای عضو سازمان در کشورهای عضو برگزار شده است.

*از نظامی‌گری به سوی اقتصاد و فرهنگ

این سازمان تنها ماهیت نظامی و امنیتی ندارد بلکه افزایش سطح بازرگانی گسترش همکاری‌های بانکی و فرهنگی جزو اهداف کاری این سازمان بوده است؛ تاکنون چندین تفاهم‌نامه در سال‌های 2003، 2004 و 2005 به منظور گسترش همکاری‌های اقتصادی و همکاری‌های تجاری بین اعضا به امضا رسیده است همچنین در سال 2006 نخستین گردهمایی شورای مشترک بانکی در پکن پایتخت چین برگزار شده است.

همچنین اعضای این سازمان تشکیلاتی بین‌المللی با نام باشگاه انرژی را به وجود آوردند تا همکاری‌های خود را در زمینه انرژی تعمیق بخشند. همکاری‌های فرهنگی با امضای یک سند مشترک همکاری در سال 2002 در کشور پکن به فهرست اهداف این سازمان اضافه شده است.

*ایران و شانگهای؛‌ از خاتمی تا روحانی

کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای با داشتن یک چهارم سطح خشکی‌های زمین و داشتن بزرگترین توان نظامی، اقتصادی و هسته‌ای یکی از قطب‌های تاثیرگذار در جهان در مقابل یکجانبه‌گری غرب و به خصوص ایالات متحده غرب محسوب می‌شود از این رو ایران به عنوان کشوری که یکجانبه‌گرایی را در سطح جهان محکوم می‌کند همواره با این سازمان را به عنوان یکی از اولویت‌های خود قرار داده است.

ایران در سال 2004 و در زمان ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی به عنوان عضو ناظر در این سازمان انتخاب شد و سپس در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد همکاری‌های خود را با اعضای سازمان شانگهای تعمیق داده و درخواست عضویت رسمی خود را ارائه کرده است. در طول 10 سال گذشته تنها یک بار و در سال 2011 ایران در سطح رئیس‌جمهور در ای اجلاس حضور نداشته و در سایر اجلاس‌ها همواره هیأت عالیرتبه‌ای به ریاست شخص ریاست جمهوری وقت در این اجلاس حضور یافته است.

*لابی پوتین و روحانی

شاید به همین دلیل باشد که روحانی در اولین سفر خارجی خود عازم شهر بیشکک پایتخت کشور قرقیزستان برای حضور در اجلاس شانگهای شد، این اجلاس در روزهای 21 و 22 شهریور ماه برگزار شد و روحانی در آن در کسوت رئیس‌جمهور با رؤسای جمهور کشورهای عضو دیدار کرد. شاید دیدار با رؤسای جمهور چین و روسیه مهمترین دیدارهای روحانی بود.

در دیدار روحانی و پوتین سنگ بنای جدیدی در روابط دو کشور گذاشته شد که امضای تفاهم‌نامه خرید روزانه 500 هزار بشکه نفت روسیه از ایران با وجود مخالفت آمریکا، ساخت نیروگاه‌های جدید هسته‌ای و همچنین همکاری‌های جدید نظامی از نتایج آن محسوب می‌شد.

در این سفر نیز روحانی بار دیگر با پوتین دیدار خواهد کرد که به گفته ابوطالبی معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور می‌تواند باز هم زمینه‌ساز همکاری‌های گسترده‌تری بین دو کشور شود.

دیدار با رؤسای‌جمهور سایر کشورهای حاضر در اجلاس و همچنین حضور در مذاکرات چند جانبه این سازمان از جمله برنامه‌های دیگر روحانی در این سفر خواهد.

*ایران و روسیه به هم وصل می‌شوند

اما سفر به تاجیکستان تنها بخشی از سفر خارجی روحانی در هفته جاری محسوب می‌شود و رئیس‌جمهور کشورمان پس از پایان اجلاس راهی قزاقستان خواهد شد.

روحانی در سفر به قزاقستان میزبان نظربایف رئیس‌جمهور این کشور خواهد شد تا به طور رسمی راه‌آهن بین‌المللی ایران، قزاقستان و ترکمنستان به بهر‌ه‌برداری برسد. با بهره‌برداری رسیدن این پروژه که براساس توافقنامه سه جانبه ایران، ترکمنستان و قزاقستان در سال 86 ساخته شده است امکان حمل و نقل 12 میلیون تن کالا به وجود خواهد آمد.

*آروزی پطر کبیر برآورده می‌شود

این طرح شامل 900 کیلومتر خط‌آهن ریلی می‌شود که از این میزان 700 کیلومتر در خاک ترکمنستان، 80 کیلومتر از آن در خاک ایران و 120 کیلومتر در خاک قزاقستان است و خط‌آهن 700 کیلومتری ترکمنستان نیز به شرکت ایرانی پارس‌انرژی واگذار شده است.

همچنین قسمت ایرانی این خط انرژی نیز در سال 91 با حضور محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور اسلامی ایران به بهره‌برداری رسید. با راه‌اندازی این خط امکان اتصال خط‌آهن ریلی ایران به روسیه فراهم شده و بخشی از صادرات نفت ایران به روسیه نیز از طریق این خط آهن صورت می‌گیرد.

به این ترتیب بخشی از آرزوی قدیمی روسیه برای اتصال به آب‌های گرم که از دوران پطر کبیر در ذهن دولتمردان روسیه بوده است، اجرایی خواهد شد.