7 نکتۀ اساسی در مذاکرات هسته ای ایران

گروه بين الملل - خبرگزاري رويترز، در تاريخ 3 جولاي 2014 در مقاله اي به 7 نكته اساسي در روند مذاكرات هسته اي ايران و 5+1 اشاره كرده و 7 نكته مورد ادعاي كشورهاي غربي را مطرح كرده كه تكرار همان ادعاهاي قبلي آمريكا و متحدان آن در 5+1 است. اين در حالي است كه ايران بارها به اين ادعاها پاسخ گفته و بر حقوق خود بر اساس قوانين و مقررات بين المللي، شامل آژانس، ان پي تي، و... تاكيد كرده است و از جمله حق داشتن انرژي هسته اي و چرخه سوخت را مطرح ساخته است. 

همچنين ايران بارها بر اين نكته تاكيد كرده كه در مذاكرات فقط به موضوع پرونده هسته اي بايد پرداخته شود و نبايد ساير ادعاهاي مداخله جويانه و مسائل دفاعي و نظامي ايران مطرح شود.

به گزارش بولتن نيوز، براي آگاهي از اين ادعاها و نكات مطرح شده توسط مراكز غربي، گزارش رويترز از نظر مخاطبان گرامي مي گذرد:

 در اين مقاله آمده است: ایران و شش قدرت جهانی با هدف رسیدن به توافق در ماه جاری مذاکرات نفس گیری را برای پایان دادن به مناقشه طولانی مدت بر سر برنامه هسته ای تهران و برطرف کردن نگرانی ها از بروز جنگی جدید  در شرق میانه آغاز کرده اند .

اکنون که مهلت تعیین شده رو به پایان است، شکاف گسترده بین مواضع مذاکره کنندگان هنوز به قوت خود باقیست و دیپلمات ها به صورت غیر علنی اذعان میکنند که ممکن است مذاکرات به بعد از زمان تعیین شده یعنی 20 ژوئیه موکول شود، البته در صورتی که پیشرفتی حاصل شود و توافقی مطلوب در چشم انداز آن مشاهد شود .

خلاصه ای از آنچه که ایران و ایالات متحده، روسیه، فرانسه، آلمان، بریتانیا و چین باید بر سر آن به توافق برسند و سرانجام بتوانند پس از ماه ها چانه زنی دیپلماتیک وارد مرحله امضای توافق و یا تنفسی معقول شوند به شرح زیر است: 

غنی سازی اورانیوم 

این موضوع در مرکز بن بست موجود قرار دارد و سخت ترین مسئله ای است که باید حل و فصل شود. ایران اصرار دارد که باید ظرفیت غنی سازی اورانیوم خود را برای تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه برق هسته ای بوشهر افزایش دهد. در حالی که قدرت ها می گویند تهران باید این ظرفیت را به شدت کاهش دهد تا خطر هر گونه دسترسی سریع به توان تولید سلاح هسته ای  برطرف شود.

ایران در حال حاضر برای غنی سازی بیش از 19 هزار سانتریفیوژ نصب کرده که عمدتا از نوع دستگاه های نسل قدیمی IR- 1  است، و حدود 10 هزار  مورد از آنها برای افزایش غلظت ایزوتوپ اورانیوم شکاف پذیر U-235  فعال است.

قدرت هاي غربي می گویند این تعداد نباید بیشتر از چند هزار باشد، اما ایران به دنبال رسیدن به تعداد چند ده ها هزار است و برای این خواسته لابیگری می کند.

 اسرائیل، دشمن ایران و تنها قدرت هسته ای خاور میانه می گوید ایران اصولا نباید ظرفیت غنی سازی داشته باشد.

 البته اورانیوم با غلظت پایین هم، می تواند سوخت نیروگاه های برق - هدف اعلام شدۀ ایران از غنی سازی -را تامین کند ، اما همین اورانیوم کمترغنی شده نیزدر صورتی که با درجه بالاتری تصفیه شود می تواند مواد لازم برای ساخت سلاح  را فراهم سازد، و غرب مدام نگران است که مبادا هدف نهایی ایران از غنی سازی همین باشد.  

  کارشناسان غربی  ادعا كرده اند كه ایران هم اکنون هم می تواند ظرف مدت دو یا سه ماه مواد لازم برای انفجار یک بمب را تولید کند مدت زمانی که به گفتۀ آنها باید دستکم به یکسال برسد. اما  ایران می گوید حتی اگر چنین قصد و نیتی هم داشته باشد اینکار به زمانی بسیار طولانی تر نیاز خواهد داشت. 

تحقیق و توسعه سانتریفیوژ

ایران می گوید " حق "  نصب ماشین آلات پیشرفته برای تصفیه اورانیوم را دارد و این حق را به هیچ وجه واگذار نمی کند. غرب اما می خواهد بخش توسعه سانتریفیوژهای نسل جدید این کشور محدود شود زیرا ایران با اینکار می تواند مواد شکاف پذیر را برای تولید بمب اتمی با سرعت بیشتری جمع آوری کند و زمان رسیدن به "برک اوت" یا انفجار هسته ای را کوتاه تر سازد.

ایران سالهاست با موانع فنی و مشکلاتی در خرید قطعات از خارج از کشور روبروست، اما همواره سعی داشته تا سانتریفیوژهای مدل IR- 1   خود، که محصول دهه 1970 بوده و در حال حاضر در تاسیسات غنی سازی نطنز و فردو فعالند را به تدریج با مدل های پیشرفته ترعوض کند  

ایران در سال 2013، حدود یک هزار سانتریفیوژ IR- 2M  را در تاسیسات نطنز نصب کرده، اما هنوز آنها را بکار نگرفته است، ضمن اینکه در بخش تحقیق و توسعه خود بر روی توسعۀ مدل های جدیدتر سانتریفیوژها کار می کند.

رآکتور اراک 

 این راکتور با توانایی تولید پس آب حاوی پلوتونیوم - که مانند اورانیوم غنی شده می تواند برای سوخت سلاح های هسته ای مورد استفاده قرار گیرد – موجبات نگرانی غرب را فراهم ساخته و غرب با آرمانگرایی فراوان خواستار آن است که راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک یا بکلی اوراق شود و یا به راکتور آب سبک با ظرفیت گسترش تسلیحات هسته ای کمتر تبدیل شود، ایران اما می گوید این راکتور تنها برای رادیو ایزوتوپ های پزشکی و کشاورزی احداث شده، و زیر بار تعطیل کردن آن نمی رود .

دیپلمات ها و تحلیلگران می گویند، هرگونه سازش با ایران باید شامل کاهش قابل توجهی از پتانسیل ظرفیت تولید پلوتونیوم این راکتور به کمتر از حدود 5  کیلوگرم در سال باشد یعنی میزانی که برای ساخت یک بمب لازم است. با این حال، برخی از کارشناسان غربی نگران هستند که مبادا هر گونه راه حل از این دست به ایران اجازه دهد تا هر وقت اراده کند به میزان تولید پلوتونیوم سابق خود باز گردد.   

بازرسی های هسته ای سازمان ملل 

- مقامات غربی می گویند ایران باید به عنوان بخشی از هر گونه توافق هسته ای گسترده تر با قدرت های جهانی، نسبت به سوء ظن دیرینۀ آژانس تحقیقات سلاح هسته ای سازمان ملل متحد كه مربوط به طراحی یک کلاهک هسته ای است پاسخگو باشد . ایران اما همواره این اتهام را رد و اعلام کرده که برای رفع این قبیل نگرانی ها با آژانس همکاری می کند اما تاکنون پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است.

از آنجا که پرس و جوی IAEA گاهی ماه ها و یا شاید سال ها به طول می انجامد، مقامات و کارشناسان غربی پیشنهاد کرده اند که کاهش برخی تحریم ها ، منوط به همکاری ایران با دیده بان سازمان ملل متحد مستقر در وین باشد. هنوز معلوم نیست که آیا ایران باید از اتهام فعالیت های تحقیقاتی مورد ادعای آژانس در گذشته به طور کامل مبرا شود – که با توجه به انکارهای مکرر ایران کاری مشکل به نظر می رسد - یا اینکه تمرکز قدرت ها بیشتر بر حصول اطمینان است از توقف این فعالیت هاست.

تحریم ها 

  جدول زمانی و گستره و میزان کاهش تحریم های سازمان ملل و تحریم های جداگانۀ غرب که طی هشت سال گذشته علیه ایران اعمال شده یکی از پیچیده ترین وبحث برانگیزترین مسائل پیش روی مذاکره کنندگان است.

ایران می خواهد اقدامات تنبیهی غربی که به شدت آسیب بر پیکرۀ اقتصاد وابسته به نفت این کشور لطمه زده – و از زمان تصویب اولین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال 2006 تاکنون به تدریج سخت تر هم شده - در اسرع وقت برداشته شود، هر چند گویا دیگر پذیرفته که هر گونه کاهش فشار تحریم ها، تنها منوط به ادای سهم خود در تامین الزامات هر گونه توافق هسته ای است .

در حالی که باراک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده می تواند برخی از تحریم ها را بدون موافقت کنگره آمریکا به حال تعلیق درآورد، اما شک و تردید قانونگذاران نسبت به دیپلماسی اوباما در قبال جمهوری اسلامی، ممکن است موجب پیچیدگی لغو باقی تحریم ها و اخلال در اجرایی شدن هرگونه توافق با ایران شود.

مقامات ایالات متحده می گویند که اوباما مصمم است همسو با کنگره قدم بردارد .

اسرائیل، متحد اصلی آمریکا در خاور میانه، هم نگران آن است که مبادا برداشتن تحریم ها قبل از موعد مقرر، موجب شود تا تهران بدون نیاز به توقف کامل برنامه هسته ای خود از فشار تحریم ها خلاص شود.

موشک های بالستیک 

- ایالات متحده، با اشاره به قطعنامه 2010  شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر ممنوعیت فعالیت های مربوط به موشک های بالستیک که قادر به حمل سلاح های هسته ای هستند، می گوید این موضوع باید در توافق جامع لحاظ شود.

و ایران می گوید در صورت وقوع جنگ يا تهديد توسط دشمنان،  این سلاح ها، عاملی بازدارنده و نیروی تلافی جویانه ای مهم علیه دشمنان خواهد بود و اينها جزو تجهیزات نظامی قانونی و متعارف ایران است و حاضر به بحث پیرامون محدود کردن برنامه این قبیل سلاح ها درمذاکرات نيست و ايران معتقد است كه تنها مسائل پرونده هسته اي بايد محور مذاكرات باشد.

این موشک ها هرچند یکی از موانع متعدد احتمالی در پیشبرد روند مذاکرات بوده و هست، اما تحلیلگران و دیپلمات ها تصور نمی کنند که این موضوع  توافق را بهم بزند و مانعی برای  دستیابی به توافق جامع ایجاد کند.

طول مدت  توافق

  مسئله دیگری که موجب دور ماندن مواضع طرفین در این مذاکرات شده همین مدت زمان توافق نهایی است. یکی از مقامات شش قدرت جهانی گفته که طرف غربی می خواهد مدت زمان توافق 20 سال باشد. تهران اما گفته، که مایل است این مدت تنها محدود به 5 سال باشد و در عین حال با این کشور هم مانند تمام کشورهایی برخورد شود که به معاهده 189 منع گسترش هسته ای (NPT)، ملحق شده اند و لذا ايران حق دارد مانند هر کشور غیر هسته ای دیگری برنامه انرژی هسته ای خود را دنبال کند.