راهکارهای جذب نوجوانان و جوانان به مطالعه

درباره گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی به نظرم بیشتر از اینکه بخواهیم راهکارهای جدیدی را «اختراع» کنیم قاعدتا باید به اتفاقات مثبت و موفقیت‌هایی که در گذشته حاصل شده بود توجه و سعی کنیم؛ از‌‌ همان مسیر‌ها حرکت کرده و به طور مستمر آن را پیگیری کنیم تا به نتیجه مطلوب برسیم.

اهتمام اولیای کودکان به کتابخوانی بسیار مهم بوده و هست. فرزند، از پدر و مادرش الگو می‌گیرد، در مدارس نیز از مربیان الگوبرداری خواهد کرد. اگر این افراد را به صورت دائم در حال مطالعه ببیند او هم به این سمت حرکت خواهد کرد. البته طبیعی است منظور از مطالعه این نیست که باعث مختل شدن سایر امور زندگی شود اما اگر کودک در دست پدر و مادرش کتاب نبیند او هم به این سمت گرایشی پیدا نخواهد کرد. علاوه بر این اگر مربیان، دانش آموزان را به سمتی هدایت کنند که نتیجه پرسش‌های خودشان را در کتاب جستجو کنند و پاسخ‌ها را به دست آوردند طبیعتا آن‌ها به سمت مطالعه و خواندن کتاب گرایش پیدا خواهند کرد. این نکته مهمی است که باید به آن توجه داشته باشیم.

در دسترس بودن کتاب امری مهم و حائز اهمیت است. در بعضی موارد در دسترس بودن کتاب مشوقی است برای کودکان که به سمت کتابخوانی بروند. در حالی که اگر کتاب در دسترس نباشد افراد نیز به آن مراجعه نخواهند کرد. همانطور که خود شما هم به این موضوع اشاره کردید گران بودن کتاب یکی از مواردی است که باعث می‌شود والدین و حتی نوجوان‌ها تمایلی به خرید کتاب نداشته باشند و به سراغ وسایل سرگرم کننده‌ای خواهند رفت که می‌توانند آن‌ها را با قیمتی کمتر تهیه کنند و وقت خود را به جای اینکه با کتاب بگذرانند با وسایل سرگرم کننده‌ای خواهند گذراند که نتیجه‌اش تنها گذراندن زمان است؛ بدون آنکه بهره‌ای از آن سرگرمی برده و چیزی به اندوخته‌های خود اضافه کرده باشند.

کتاب را باید در دسترس قرار داد که البته این در دسترس بودن تمهیداتی می‌خواهد مثل اینکه لازم است در مدرسه کتابخانه‌ای مناسب وجود داشته باشد. منظور از کتابخانه مناسب، کتابخانه‌ای است که کتاب‌هایش به روز شوند. همچنین کتاب‌ها هر چند وقت یک بار پاکسازی شوند. کتاب‌هایی که دیگر کیفیت خود را از دست داده‌اند باید جای خود را به کتاب‌های به روز‌تر، جدیدتر و بهتر بدهند. در زمینه ایجاد کتابخانه مناسب، مدارس و آموزش و پرورش نقش موثری خواهند داشت و باید هر ساله هزینه‌ای برای به روز کردن کتاب‌ها درنظر گرفته شود.

علاوه بر یک کتابخانه به سامان، لازم است افرادی برای راهنمای انتخاب کتاب وجود داشته باشند. این فرد باید کسی باشد که در بخش‌های مختلف انتخاب کتاب، کودک و نوجوان را راهنمایی کند. کتابداری که مسئول کتابخانه است انباردار کتاب نیست. کتاب‌شناسی است که باید مراجعه کننده‌ها را راهنمایی کند و با توجه به نیازشان کتاب مناسب را در اختیار آن‌ها قرار بدهند تا کودک و نوجوان باز هم علاقمند به خواندن کتاب شوند و به کتابخانه سر بزنند.

نکته دیگر این است که کتابخانه باید به صورتی ساخته شود که محیطی آرام و شاد را برای مراجعه کننده ایجاد کند، تا دانش آموز کتابخانه مدرسه‌اش را جایی برای کسب اطلاعات، سرگرمی و... بداند.

لازم است کودکان و نوجوانان برای انجام کارهای خوب تشویق شوند، یکی از این کارهای خوب می‌تواند ایجاد حس تمایل به کتابخوانی باشد. تشویق نکته مهمی است که باید به آن توجه شود. راهکارهای متعددی برای تشویق کودکان و نوجوانان به سمت کتاب و کتابخوانی وجود دارد. در کشورهای مختلف چندین راهکار پیاده سازی شده که موفق عمل کرده است. در کشور ایران نیز تجربیاتی در این زمینه‌ها وجود دارد منتهی مهم این است بتوانیم برای تحقق آن برنامه ریزی کنیم.

نکته مهم در این زمینه این است که متاسفانه برنامه‌های ریخته شده تداوم پیدا نمی‌کند. اگر قرار باشد برنامه‌ای ریخته و برای مدت کوتاهی اجرا شود اما پیگیری نشود تاثیرگذار نخواهد بود. برنامه‌ای که به مرحله اجرایی شدن می‌رسد باید برای طولانی مدت در نظر گرفته شود تا بتواند تاثیرات مثبت خود را بر روی افراد و در زمان طولانی‌تر بر روی جامعه بگذارد و در ‌‌نهایت نتیجه بخش و مطلوب باشد. در این صورت است که کشور عزیزمان یک گام به جلو برخواهد داشت و آینده‌ای درخشان برای کشورمان رقم خواهد خورد.

در کشور ما سالانه کتاب‌های با تیراژ بالا و عناوین بسیار منتشر می‌شود، به طور حتم در میان آن‌ها، کتاب‌های خوب و مناسب برای مطالعه وجود دارد، اگر دیگر مشکلات برای یافتن و تهیه یک کتاب خوب را نادیده بگیریم یکی از ضعف‌های اساسی ما عدم معرفی کتاب به مخاطب است. از سوی دیگر مدنظر قراردادن سلیقه مخاطب نیز جزو اصول بسیار مهم است، هرچند جهت بخشی به سلیقه مخاطب نیز در اینجا مطرح می‌شود.

منبع: روزنامه دریا استان هرمزگان