حضور اجتماعی زنان و درس خواندن و کارکردن آن ها در ادارات و مراکز گوناگون صنعتی و علمی تا پیش از زمان رضا شاه و بهتر است بگوییم تا قبل از اجرا شدن قانون کشف حجاب توسط وی، در ایران امری غیر عادی و غیر مرسوم بود. در آن زمان تنها برخی از روشنفکران و برخی از روحانیون تحصیل را برای دخترانشان الزامی می دانستند و زمینه ی تحصیل را برایشان فراهم می کردند.
نکته ای که دانستن آن بسیار مهم و ضروری است آن است که حجاب و پوشش در ایران یک امر تاریخی و فرهنگی است. بانوان ایرانی از زمان زرتشت لباس هایی به تن می کردند که کاملا بلند و پوشیده بوده است. در حالی که در فرهنگ های دیگر (مثلا در سرزمین حجازِ پیش از اسلام) پوشش به این معنا وجود نداشته و بسیاری از زنان با پوشش های نامناسب در جامعه حضور داشته اند. در واقع بانوان ایرانی از ابتدا با حجاب بوده اند، حال به فراخور فرهنگ منطقه ای و اقلیمی، شکل و ظاهر و رنگ این حجاب متفاوت بوده است.
در ۱۴ دی ماه ۱۳۱۴ و در جریان قانون کشف حجاب، برای اولین بار بی حجابی در ایران به یک قانون تبدیل شد. پس از سفر رضاشاه به ترکیه و دیدن اینکه مردم آنجا به فرمان آتاتورک، لباس های یک شکل به تن می کنند، رضاخان را نیز مصمم به اجرای این قانون در کشور کرد. البته سفر وی به ترکیه و فکر کردن به وضع چنین قانونی تحت تاثیر غرب و به ویژه انگلیسِ خبیث بود.
بعد از اجباری شدن کشف حجاب، این پدیده ی فرهنگی اسلامی (حجاب) تاحدودی در جامعه ی ایران کمرنگ شد و به جای آن فرهنگ غربیِ بی حجابی و مصرف زدگی قرار گرفت. حال دیگر بخشی از ایران تبدیل شده بود به مرکزی برای ترویج فرهنگ غربی با نظارت مستقیم مستشاران و عمالان غرب که نزد سیاست مدارانِ ایرانی آن دوره بسیار محبوب و دلخواه بودند. ورود مشروبات الکلی، انواع لباس های زنانه، انواع کالاهای لوکس و تزئینی و... از آن زمان، آغاز و در دوران محمدرضا شاه پهلوی اوج گرفت.
این روند تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ ادامه داشت و بی حجابی برای برخی از مردم ایران، به صورت فرهنگ (فرهنگی با قدمت حدود چهار دهه) در آمده بود.
نکته ای که بعد از انقلاب بزرگ اسلامی در سخنرانی ها و جمع های مختلف مورد تأکید امام خمینی (رحمه الله علیه) قرار داشت، حضور درست، سالم و مطابق با موازین شرعی بانوان در جامعه بود. نکته ای که شاید در ابتدای پیروزی انقلاب باعث نگرانی عده ای شده بود که آیا حال که رژیم عوض شده است خانم ها امکان فعالیت در جامعه را نخواهند داشت؟ که امام در مصاحبه ها و سخنرانی های گوناگون به شرح و توضیح این نکته پرداختند.
«در این نیم قرن سیاه اسارت بارِ عصرِ ننگین پهلوی، زن را به منزله کالایی خواستند درآورند و آنان را که آسیب پذیر بودند به مراکزی کشیدند که قلم را یارای ذکر آن نیست. هر کس بخواهد شمه ای از آن جنایات مطلع شود، به روزنامه ها و مجله ها و شعرهای اوباش و اراذل زمان رضاخان از روزگار تباه کشف حجاب به بعد مراجعه کند و از مجالس و محافل و مراکز فساد آن زمان سراغ بگیرد. رویشان سیاه و شکسته باد قلمهای روشنفکرانه آنان. و گمان نشود که آن جنایات با اسم "آزاد زنان و آزاد مردان" بدون نقشه جهان خواران و جنایتکاران بین المللی بود. یکی از نقشه های آنان، کشیدن جوانان به مراکز فحشا بود که موفق شدند و کشور ما را از جوانانی که عضو فعال جامعه اند، تهی کردند و مغزهای آنان را از قوه تفکر، خلع.» ۱
چیزی که علی الظاهر و با شواهدی از سخنان امام، می توان گفت این است که امام خمینی (رحمه الله علیه) به کیفیت حضور اجتماعی بانوان در جامعه ی زمان محمدرضا شاه و قبل تر از آن در زمان رضا شاه نقد های جدی ای داشته اند؛ و نه به نفس حضور زن در جامعه. نکته ای که امام بر آن تاکید می کنند این است که زنان به خلاف چیزی که حکام ادعا می کنند آزاد نیستند و در جامعه تبدیل به عروسک هایی شده اند که نه تنها خودشان نمی توانند به فعالیت سالم و بدون حاشیه بپردازند، بلکه مانع از فعالیت مفید و سازنده ی مردهای جامعه نیز می شوند.
«چنان موضوع آزادی زن را برای مردم مشتبه کرده اند که خیال می کنند فقط اسلام آمده است که زن را خانه نشین کند. چرا با درس خواندن زن مخالف باشیم؟ چرا با کار کردن زن مخالف باشیم؟ چرا زن نتواند کارهای دولتی انجام دهد؟ چرا با مسافرت کردن زن مخالفت کنیم؟ زن، چون مرد درتمام اینها آزاد است. زن هرگز با مرد فرقی ندارد. آری در اسلام زن باید حجاب داشته باشد، ولی لازم نیست که چادر باشد. بلکه زن می تواند هر لباسی را که حجابش را به وجود آورد اختیار کند. ما نمی توانیم و اسلام نمی خواهد که زن به عنوان یک شی و یک عروسک در دست ما باشد. اسلام می خواهد شخصیت زن را حفظ کند و از او انسانی جدی و کارآمد بسازد. ما هرگز اجازه نمی دهیم تا زنان فقط شیئی برای مردان و آلت هوسرانی باشند. احترام و آزادی ای که اسلام به زن داده است، هیچ قانونی و مکتبی نداده است.» ۲
«البته شغل برای زن، شغلِ صحیح برای زن، هیچ مانعی ندارد؛ لکن نه آنطوری که آنها می خواستند. آنها نظرشان به این نبود که زن یک اشتغالی پیدا بکند. نظرشان به این بود که زن را مثل مردها هم، زن ها را و مردها را، از آن مقامی که دارند منحط کنند، نگذارند یک رشد طبیعی از برای قشر زن پیدا بشود؛ یا یک رشد طبیعی ازبرای قشر مرد. نگذارند بچه های ما تربیت صحیح بشوند. و لهذا از آن اول جلویش راگرفتند.»3
در حقیقت در تفکر مترقی و تیزبینانه ی امام خمینی (رحمه الله علیه)، حکومت های غربی و به خصوص انگلیس با تمام قوا بی حجابی را وارد فرهنگ مردم مسلمان و شیعه ی ایران کردند تا بازاری مناسب و پر سود برای مطامع مادی و معنوی خود داشته باشند. در دوران حکومت پهلوی ایران به یکی از بزرگ ترین و مهم ترین مصرف کنندگان کالاهای غربی تبدیل شده بود. و مضحک تر آن که غربی ها این خیانت ها را به نام آزادی و تساوی حقوق زن و مرد انجام دادند. آزادیِ شعاری و دروغینی که در حقیقت اسارتی بیشتر و عمیق تر را به همراه داشت؛ اسارت در بند فرهنگ غرب.
فرهنگی که ما همچنان از آن متأثریم، هرچند بعد از پیروزی انقلاب و با وارد کردن گفتمان نو و جدید و اسلامیِ امام در گفتمان سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران، این تأثیرات کم رنگ تر شده لکن از بین نرفته است.
به عقیده ی امام خمینی زنان آزادند تا پوشش خود را بر اساس موازین انتخاب کنند. یعنی به هیچ وجه حکومت آنها را وادار به پوشیدن چادر نمی کند. و اینکه آیا قانون حجاب از شئون حکومت اسلامی هست یا خیر، در این مجال نمی گنجد و نیاز به تحقیق و مداقه ی بیشتری دارد.
«زنان در انتخاب فعالیت و سرنوشت و همچنین پوشش خود با رعایت موازین آزادند. و تجربه کنونی فعالیتهای ضد رژیم شاه نشان داده است که زنان بیش از پیش آزادی خود را در پوششی که اسلام می گوید، یافته اند.» ۴
بد حجابی ها و بی حجابی هایی که در جامعه ی امروز ایران همچنان وجود دارد، پسماند های همان حرکت در سال ۱۳۱۴ است، که در دوره ی پهلوی دوم و توسط رضا شاه، شدت و قوت گرفت. در حقیقت عمر پدیده ی بی حجابی به کمتر از ۸۰ سال قبل می رسد (قدمتی که در مقابل قدمت حجاب به عنوان یک پدیده ی فرهنگی ناچیز است)؛ و این تنها یک نمونه از خروار ها جنایت و خیانت فرهنگی و اقتصادی ای است که دوَل غربی و به خصوص انگلیسِ خبیث در حق ملت شریف و مومن ایران و زنان با حیا و نجیب این مرز و بوم کرده است.
۱. جلد دوازدهم صحیفه امام خمینی- صفحه ۲۷۴/ پیام به ملت ایران «تجلیل از مقام حضرت فاطمه (علیها سلام) و جایگاه زن» ۱۵ اردیبهشت ۱۳۵۹
۲. جلد پنجم صحیفه امام خمینی- صفحه ۲۹۴/ مصاحبه با کرک کروفت درباره اسلام
۳. جلد هـفتم صحیفه امام خمینی- صفحه ۳۳۲
۴. جلد چهارم صحیفه امام خمینی- صفحه ۲۴۷/ مصاحبه با خانم الیزابت تارگود درباره وضع سلطنت
منبع: دوهفته نامه ندای عاشورا/ یزد
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
کاش دولت بودجه ای صرف تبلیغ حجاب در رسانه ها می کرد