هر يك دلار كاهش در فروش نفت چند دلار توليد ناخالص داخلي را كاهش مي دهد

گروه انرژي- بر پایه گزارش اخیر صندوق بين المللي پول، میزان تولید ناخالص داخلی ایران در سال 2012، 548 میلیارد دلار اعلام شده است. در حالی که کمتر از سه ماه به پایان سال جاری میلادی باقی مانده است، این گزارش نشان می دهد میزان تولید ناخالص داخلی ایران در سال 2013 با 160 ميليارد دلار كاهش به 388 میلیارد دلار رسيده است.

به گزارش بولتن نيوز، افت شدید تولید ناخالص داخلی ایران که دلیل عمده آن کاهش شدید صادرات در صنعت نفت و گاز اعلام شده است، باعث سقوط 9 پله‌ای ایران در رده بندی اقتصادی در جهان شده است.

نكته حائز اهميت در كاهش توليد ناخالص داخلي ايران توجه به اين موضوع است كه بر اساس گزارشهاي اوپك، درآمدهاي نفتي ايران در سال در سال ۲۰۱۲ تنها ۱۳ میلیارد دلار کاهش یافته و از ۱۱۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۱ به ۱۰۱ میلیارد دلار در این سال رسیده است.

البته لازم به توجه است كه اداره اطلاعات انرژی آمریکا که به وزارت انرژی این کشور وابسته است کل درآمد نفتی ایران در سال 2012 را 69 میلیارد دلار اعلام کرده و مدعی کاهش 26 میلیارد دلاری این رقم نسبت به سال 2011 شده است.

به هر حال در اقتصاد ايران، چه ملاك عمل را درآمد 111 ميليارد دلاري حاصل از فروش مواد نفتي اعلامي از سوي اوپك در نظر بگيريم و چه درآمد اعلامي 69 ميليارد دلاري از سوي اداره اطلاعات انرژي آمريكا، يك نكته هايز اهميت است و آن اينكه در هر دو حالت با عدد كسري 160 ميليارد دلاري در توليد ناخالص داخلي فاصله بسياري مشاهده مي كنيم.

در واقع اگر توليد ناخالص داخلي ايران در سال 2012 را 548 ميليارد دلار در نظر بگيريم، همچنين به فرض اينكه ايران در سال 2013 تنها 69 ميليارد دلار مواد نفتي بفروشد ( يعني كمترين مقدار ممكن و ثابت نسبت به سال 2012)، در اين صورت توليد ناخالص داخلي ايران بدون تاثير پذيري از نفت بايد رقمي حدود 479 ميليارد دلار باشد كه اين رقم با رقم اعلامي از سوي صندوق بين المللي پول براي سال 2013، داراي اختلاف 69 ميليارد دلاري است!

حال سوال اينجا است كه اين 69 ميليارد دلار اختلاف حساب در كاهش توليد ناخالص داخلي ايران در سال 2013 با صندوق بين المللي پول ناشي از چيست ( در نظر داشته باشيد كه عدد فروش مواد نفتي ايران در سال 2013 را هر چقدر افزايش دهيم اختلاف حساب بيشتر مي شود و اين رقم را هر چقدر از 69 ميليارد دلار كمتر در نظر بگيريم به عدد صندوق بين المللي پول نزديك تر مي شويم، اما رقم فروش نفت مواد نفتي ايران همانطور كه آمريكاييها هم در گزارشهاي قبلي خود اعلام كرده اند، قطعا كمتر از 40 ميليارد دلار نخواهد بود و قاعدتا 69 ميليارد دلار عدد خوش بينانه اي است! ).

به نظر مي رسد كه كاهش درآمدهاي ارزي كشور از محل فروش مواد نفتي در سال 2013، علاوه بر اينكه خود يكي از عوامل اصلي در كاهش توليد ناخالص داخلي كشور است، بلكه با توجه به وابستگي شديي كارخانه هاي داخلي به كالاهاي مصرفي واسطه اي كه از ارزبري بالايي برخوردارند، اين امر منجر به افت شديد توليدات كارخانجات مونتاژ كار داخلي شده است و از اين رو اختلاف حساب 69 ميليارد دلاري در كاهش توليد ناخالص داخلي را بايد در اين بخش از اقتصاد ايران جستجو كرد.

بر اين اساس، مي توان اينطور فرض كرد كه هر 42 ميليارد دلار كاهش در درآمدهاي نفتي ايران احتمالا توان آن را دارد كه مجموع توليد ناخالص داخلي كشور ( با نفت) را حدود 160 ميليارد دلار كاهش بدهد !.

به تعبير ديگر، با در نظر گرفتن توليد ناخالص داخلي حدود 548 ميليارد دلاري در سال 2012 و به فرض كاهش حدود 42 ميليارد دلاري در درآمدهاي نفتي در سال 2013، اگر اقتصاد ايران ( آنگونه كه صندوق بين المللي پول گزارش داده است) شاهد افت حدود 160 ميليارد دلاري در توليد ناخالص داخلي باشد ( يعني در مقابل هر دلار كاهش در درآمدهاي دلاري نفتي شاهد 4 دلار كاهش در توليد ناخالص داخلي خواهيم بود)؛ در اين صورت مي توان گفت: به ازاي هر 42 ميليارد دلار كاهش در فروش نفت و دسترسي به دلارهاي نفتي، اقتصاد ايران با افت حدود 30 درصدي در توليد ناخالص داخلي (با نفت) روبرو مي شود كه شامل افت در ارزش افزوده حاصل از فروش مواد نفتي و همچنين ارزش افزوده حاصل از توليدات داخلي وابسته به دلارهاي نفتي مي شود!.

تذكر: هر چند آنچه در فوق نگارش شد مي تواند مبنايي براي محاسبات دقيق تر باشد اما لازم به ذكر است كه براي به اثبات رساندن اين فرضيات به آمارهاي دقيق از فروش نفت ايران در سال 2013 و توليد ناخالص داخلي نهايي مربوط به سال 2013 نياز است و نمي توان روي قطعيت گزارش صندوق بين المللي پول و اين گزارش كه پيش روي شما است تاكيد كرد.

ضمنا وابستگي شديد اقتصاد ايران به نفت چيزي نيست كه بر كسي پوشيده باشد و اين نكته اي است كه به هيچ وجه قابل چشم پوشي نيست و به راحتي مي تواند اقتصاد ايران را دستخوش تحولات اساسي قرار دهد!.