اخيرا شهر فرانکفورت آلمان شاهد رفت و آمد خودروهاي تشريفاتي معاونان وزراي امور خارجه کشورهاي عضو گروه 5+1 در خيابانهاي خود بود. قرار بود سياستمداران آمريکا، انگليس، فرانسه، چين، روسيه و آلمان دستور کار جلسه وزراي خارجه 6 کشور عضو در مقر سازمان ملل را تدوين کنند.
به گزارش ايرنا، معاونان وزراي امور خارجه کشورهاي عضو گروه 5+1 در حالي در نشست فرانکفورت دور هم گرد آمدند که تا پيش از آن، گمانهزنيهاي متعددي درباره موضوع اين نشست و نتايج آن عنوان شده بود. با اين حال، يکي از اهداف اصلي از اين نشست رسيدن به نگاهي مشترک بين اعضاي 5+1 پس از دهمين دوره انتخابات رياست جمهوري ايران و اثرات انتخاب مجدد محمود احمدينژاد بر روند پرونده هستهاي بود. همچنين آخرين گزارش ششم شهريورماه البرادعي، دبيرکل.3
آژانس بينالمللي انرژي هستهاي درباره فعاليتهاي ايران که به عنوان برگه نهايي پرونده کاري وي پس از 12 سال محسوب ميشد، لزوم هماهنگي اين کشورها را در اتخاذ سياستهاي بعدي براي نشست ماه سپتامبر و در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل ضروري مينمود.
**موضعگيريها تا زمان انتشار آخرين گزارش آژانس
موضوع هستهاي ايران محور ديدارها و رايزنيهايي بازيگران اصلي گروه 5+1 با يکديگر و حتي سران کشورهاي منطقه شده بود. بيست و ششم مردادماه يک منبع خبري روسيه اعلام کرد برنامه هستهاي ايران موضوع اصلي ديدار فرداي شيمون پرز، رييس رژيم صهيونيستي با دميتري مدوديف، رييس جمهوري روسيه است. آويگدور ليبرمن، وزير امور خارجه رژيم صهيونيستي نيز ياردهم مردادماه به مسکو سفر کرد و در ديدارهاي خود با مدوديف، ولاديمير پوتين، نخست وزير و سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه براي منصرف کردن اين کشور از ادامه همکاري با جمهوري اسلامي ايران تلاش کرد که بي نتيجه بود و مقامهاي مسکو اعلام کردند برنامه هستهاي ايران را تهديد نميدانند. سامح شکري، سفير مصر در آمريکا بيست و چهارم مردادماه خبر داد که مذاکرات حسني مبارک، رييس جمهوري مصر با باراک اوباما همتاي آمريکايياش در واشنگتن طي روزهاي نخست شهريورماه، با محور اصلي فعاليت هستهاي ايران صورت ميگيرد.
اختلاف نظر بين اعضاي اين گروه پيش از اعلام گزارش نهايي البرادعي عيان شده بود؛ چنانکه مقامات روسيه همچون سرهنگ آناتولي تسيگانوک، رييس مرکز پيش بينيهاي نظامي انستيتو مطالعات سياسي و نظامي روسيه با رد ادعاهاي امريکا و متحدانش اعلام کرد: "برنامه هستهاي ايران تهديدآميز نيست و ماهيت نظامي ندارد". وي حضور نظامي امريکا و ناتو در افغانستان را بزرگترين تهديد براي منطقه دانست (چهارم شهريورماه).
ايان کلي، سخنگوي وزارت خارجه آمريکا چهارم شهريورماه در موضعي ديگر ايستاد و گفت: واشنگتن عميقا از ادامه فعاليتهاي غنيسازي در ايران نگران است و يکي از اولويتهاي دولت اوباما توقف اين فعاليتهاست.
تا پيش از انتشار گزارش البرادعي، برخي رسانههاي غربي نيز در تحليلهاي خود بر ناکارآمدي تصميمات قبلي آژانس درباره ايران تاکيد داشتند. مجله تايم نوزدهم مردادماه با اشاره به مصاحبه تلويزيوني دو هفته پيشتر هيلاري کلينتون، وزير خارجه آمريکا که طي آن گفته بود "ايران حق پيگيري استفاده صلح آميز از انرژي هسته اي را دارد اما حق به دست آوردن بمب هسته اي و غني سازي کامل و باز فرآوري اورانيوم را ندارد"، تصريح کرد: حتي اگر تحريمهاي فلج کننده ايالات متحده عملي شود ايران عقب نمي نشيند.
دنيس بلير، مدير اطلاعات ملي آمريکا اخيرا به کنگره اعلام کرد که احتمال ندارد که ايران قابليت تکنيکي براي توليد اورانيوم قابل استفاده براي تسليحات را تاسال 2013 داشته باشد. وي افزود که اطلاعات ايالات متحده عقيده دارد که ايران هنوز تصميم نگرفته است که مواد با قابليت تسليحاتي را توليد کند و تا هنگامي که فعاليت هاي ايران تحت نظارت بين المللي باشد، به نظر نمي رسد اين کار را انجام دهد. مجله تايم نيز به اين اظهارات اشاره کرد و نوشت: مقامهاي آمريکايي ميگويند که اثربخشي تحريمها به همکاري شرکاي عمده تجاري ايران نيازمند است. مشکل اين جاست که روسيه و چين متقاعد نشدهاند که تهديد ايران براي توليد تسليحات اتمي جدي باشد. به نظر نميرسد تحريمها چندان موثر واقع شود زيرا کشورهاي همسايه ايران يعني ترکيه و عراق آن را اجرا نمي کنند.
نيويورک تايمز نيز طي گزارشي از فشارهاي آمريکا و متحدانش براي ايجاد فشار بر البرادعي در راستاي انتشار مدارک و اسناد ادعايي عليه ايران سخن گفت و نوشت که البرادعي با توجه به طرح موضوع "تحريمهاي فلج کننده" در سخنان کلينتون با انتشار کل مدارک و پرونده مخالف است تا شائبه جانبداري آژانس از غرب ايجاد نشود. نيويورک تايمز در ادامه نوشت: البرادعي که خواسته به ايران اجازه داده شود تا تحت نظارت و بازرسي آژانس، توان توليد اورانيوم را حفظ کند، گفته است که اين ادله و شواهد، مدرک قطعي عليه ايران ايجاد نمي کند.
**واکنشها به گزارش البرادعي
ششم شهريورماه گزارش نهايي البرادعي منتشر شد. وي طي اين گزارش براي بيستمين بار صلح آميز بودن فعاليتهاي هسته اي ايران را تاييد کرد و از اقدامات ايران در پاسخگويي به برخي مطالبات نظارتي آژانس خبر داد. وي همچنين با اشاره به ناکافي و مبهم بودن اسناد ادعايي در اختيار آژانس از کشورهاي مدعي خواست تا مدارک خود را ارائه کنند.
با اين حال، رسانهها به تحليلهاي گوناگوني درباره اين گزارش روي آوردند. روزنامه انگليسي گاردين طي گزارشي سعي کرد شرايط ايران براي دستيابي به انرژي اتمي را وضع مناسبي براي استفاده نظامي از اين انرژي تلقي کند. اين ادعا در حالي از سوي اين روزنامه طرح شد که يک هفته پيش از آن، کشورهاي عضو جنبش عدم تعهد "نم" در حمايت از پيشنهاد ايران مبني بر ممنوعيت تهديد و حمله به تاسيسات هستهاي در حال کار و ساخت نامهاي را تسليم مديرکل آژانس بينالمللي انرژي اتمي کرده بودند تا به گفته علي اصغر سلطانيه، نماينده دائم ايران در آژانس بينالمللي انرژي اتمي در دستور کار کنفرانس سالانه آژانس در چهاردهم سپتامبر قرار گيرد. نوشته گاردين مبني بر اينکه "اگر نشانهاي از عقبنشيني از دولت ايران مشاهده نشود آمريکا، فرانسه و انگليس تلاش جديدي را براي اعمال تحريمهاي جديد ضد ايران که احتمالا شامل بخش انرژي آن کشور خواهد بود، آغاز ميکنند"، به طور غيرمستقيم صحه گذاشتن بر وجود اختلاف نظر چين و روسيه با اين طرح بود.
نشريه فرانسوي لوموند نيز با اعتراف به اطلاعات نادرست آمريکا درباره فعاليتهاي هستهاي عراق، به طرح برخي نگرانيها پرداخت. با اين وجود تصريح کرد: چين و روسيه بر نکات مثبت گزارش تاکيد دارند و با ترديد به تحريم ها نگاه مي کنند.
روزنامه اسپانيايي ال پاييس، با اشاره به گفتههاي داريل کيمبال، مدير انجمن کنترل سلاح در واشنگتن توسعه تاسيسات هستهاي را دليلي بر انحراف فعاليتهاي هستهاي ايران از صلحآميز بودن دانست.
وزارت امور خارجه رژيم صهيونيستي نيز طي بيانيهاي اعلام کرد: اين گزارش همه اطلاعاتي را که آژانس بينالمللي انرژي اتمي در خصوص پيشرفتهاي ايران در برنامه هسته اي نظامي خود دارد، ارائه نمي دهد.
در عين حال، خبرگزاري فرانسه خبر داد البرادعي، تهديد هستهاي ايران را "اغراق آميز" دانست و اعلام کرد که هيچ مدرکي در مورد دستيابي جمهوري اسلامي به سلاحهاي هستهاي در آينده نزديک وجود ندارد. وي گفت: از بسياري جهات، من فکر ميکنم که در مورد تهديد ايران گزافهگويي شده است (يازدهم شهريورماه). وي شانزدهم شهريورماه نيز طي بيانيه مقدماتي خود که در نخستين روز نشست کاري شوراي حکام قرائت شد، گفت: موضعگيري برخي کشورها درباره ايران داراي انگيزههاي سياسي و کاملا بياساس است.
**نشست فرانکفورت و بسته اي که بازي را به هم زد
رسانههاي روسيه از برگزاري نشست مديران کل سياسي وزارتخانههاي گروه 1+5 شامل روسيه، آمريکا، چين،انگليس، آلمان و فرانسه در روز يازدهم شهريور ماه درباره برنامه هستهاي ايران خبردادند. با اين حال، ينتس پلويتنر، سخنگوي وزارت خارجه آلمان اين خبر را تا نهم شهريورماه تاييد نکرده بود.
بررسي پرونده هستهاي ايران با توجه به نتايج دهمين دوره انتخابات رياست جمهوري و همچنين گزارش اخير آژانس در دستور اين نشست قرار داشت. در همان زمان سعيد جليلي، دبير شورايعالي امنيت ملي ايران خبر به روزرساني بسته پيشنهادي براي ارائه به 1+5 را اعلام کرد. اين امر سبب شد تا به گفته روزنامه آمريکايي نيويورک تايمز اردوگاه غرب در قبال موضوع هستهاي ايران دچار شکاف شود.
نشست فرانکفورت در حالي پايان يافت که ديپلمات هاي پنج قدرت داراي حق وتو به اضافه آلمان در نشست روز چهارشنبه خود حتي به توافقي در زمينه تعيين يک جدول زماني براي مذاکرات جديد در مورد پرونده هسته اي ايران دست نيافتند. خبرها حاکي از خواست آمريکا مبني بر پايان هر گونه بحث درباره تحريم ايران در شوراي امنيت تا هنگام دريافت بسته پيشنهادي ايران بود تا آن را براي گفت و گو با ايران مبنا قرار دهند (گفتههاي بيل برنز، نماينده آمريکا).
فرانکو فراتيني، وزير امور خارجه ايتاليا چهاردهم شهريورماه طي اجلاس غيررسمي دو روزه وزيران خارجه اتحاديه اروپا در استکلهم با اعلام اعتراف اتحاديه اروپا به ناکارآمدي تحريم ايران گفت: وزيران امورخارجه 27 کشور اتحاديه اروپا تحريم هاي جديد عليه تهران را نابههنگام و ناکارآمد ميدانند و به نظر مشترک کشورهاي اروپايي، ادامه گفت وگو تا آخرين لحظه ممکن است. فراتيني با تاکيد بر اينکه "روسيه و چين علاقهاي به تحريم ندارند"، تنها راه حل ممکن را تشکيل يک "ائتلاف مشتاقان" خارج از شوراي امنيت دانست. وي همچنين از انتظارها براي ارائه بسته پيشنهادي ايران تا پايان سپتامبر خبر داد که همزمان با مجمع عمومي سازمان ملل است.
گفتههاي آندره نستيرينکو، سخنگوي وزارت خارجه روسيه درباره مخالفت روسيه با تحريم عليه ايران و مخالفت با تلاشهاي موجود براي تشديد تحريمها، در حالي رخ داد که روزنامه آلماني هامبورگر چهاردهم شهريورماه نوشت که فرانک والتر اشتاين ماير، وزير خارجه آلمان جمهوري اسلامي ايران را به تشديد تحريم ها و فشارها تهديد کرد.
جيانگ يو" سخنگوي وزارت خارجه چين نيز هفدهم شهريورماه به خبرنگاران گفت: معتقديم که در شرايط کنوني، تلاش هاي ديپلماتيک را بايد افزايش دهيم و ازسرگيري مذاکرات با ايران را هر چه سريع تر تحقق بخشيم. اين سخنگو تاکيد کرد که تحريم ها به تلاش هاي ديپلماتيک براي ازسرگيري مذاکرات کمک نخواهد کرد.
هفته نامه آلماني اشپيگل از خودداري چين و روسيه از شرکت در مذاکرات کشورهاي غربي درمورد وضع تحريم هاي جديد عليه ايران خبر داد و آن را "در دستانداز افتادن تحريم ايران" دانست (پانزدهم شهريورماه). اين نشريه نوشت: ظاهرا آمريکا، فرانسه، انگليس و آلمان پيشنهاد کرده بودند که در حاشيه برگزاري جلسه مجمع عمومي سازمان ملل در تاريخ 23 سپتامبر (اول مهر ماه)، مذاکراتي درمورد اعمال دور جديدي از تحريم ها عليه ايران انجام شود که اين مساله با مخالفت چين و روسيه مواجه شد.
طي نشست فصلي شوراي حکام آژانس بين المللي در شانزدهم شهريورماه نيز موضوع جديدي مطرح نشد. به اين ترتيب خبر ارائه بسته پيشنهادي جديد ايران از سوي جليلي فضاي نشستي که از چند هفته قبل برروي آن و تصميمات احتمالي اش مانور تبليغاتي داده مي شد، را تغيير داد و اين نشست را بيهوده کرد.