افزایش بهره‌وری در راه‌آهن کلید باز شدن قفل ترانزیت کشور

بررسی آمار ترانزیتی کشور نشان می‌دهد دستیابی به هدف ۵۰ میلیون تن ترانزیت، معادل رشد ۴۰۰ درصدی در ترانزیت ایران است. این اختلاف قابل توجه بین پتانسیل ترانزیتی کشور و میزان بار ترانزیت شده از مسیر ایران نشان‌دهنده‌ی وجود گلوگاه‌های حیاتی در این مسیر است. بررسی عملکرد ناوگان حمل و نقل جاده‌ای و ریلی در موضوع ترانزیت و روند کاهشی میزان بار ترانزیتی راه‌اهن علیرغم وجود مزایای متعدد اقتصادی در حمل و نقل ریلی مشخص می‌کند که ضعف حمل­ و ­نقل ریلی عامل اصلی ایجاد این فاصله‌ی قابل توجه در ترانزیت است.

عملکرد ضعیف راه‌آهن در جابجایی بار در حالی اتفاق افتاده است که در بخش زیر ساخت­های ریلی، کشور از وضعیت مناسبی برخوردار است. این موضوع در مقایسه‌ی عملکرد راه‌آهن ایران با کشورهایی که شاخص‌های زیرساختی مشابه ایران دارند، مشهود است. در جدول زیر به صورت خلاصه چند شاخص زیرساختی و عملکردی مقایسه شده است. لازم به ذکر است علی­رغم افزایش طول خطوط ریلی در ایران در سال­های گذشته، عملکرد راه‌آهن افزایش محسوسی نداشته است.

جدول- مقایسه چند شاخص زیرساختی و عملکردی شبکه ریلی در ایران و چند کشور منتخب(۲)

بررسی چگونگی جابجایی بار و مسافر در شبکه‌ی ریلی کشور نشان می‌دهد که با وجود معرفی فناوری­های مختلف ریلی در در دنیا در سال­های گذشته و استفاده آن­ها در کشورهای مختلف، شیوه­های بهره‌برداری از راه‌آهن در ایران از ۴۰ سال پیش تاکنون تغییری نکرده و وضعیت نا­به­سامان کنونی را رقم زده است. به عبارت دیگر ضعف سامانه­های بهره­برداری اساسی­ترین عامل در پایین بودن کارایی شبکه حمل­ونقل ریلی کشور است. در نتیجه ضروری است تا با ارتقای سامانه‌ی بهره‌برداری از خطوط ریلی و ارتقای بهره‌وری شبکه راه‌آهن کشور گامی اساسی در جهت افزایش ترانزیت بار از مسیر ایران برداشته شود. ارتقای سامانه‌های بهره‌برداری خطوط ریلی کشور کلید دستیابی به اهداف بیان شده توسط وزیر محترم راه و شهرسازی در حوزه‌ی ترانزیت است و توجه به آن در شرایط کنونی کشور بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است.

منابع:

۱- امار انجمن بین المللی کشتیرانی : World Shipping Council

2-  بررسی وضعیت حمل و نقل ریلی کشور، مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل : ۱۰۲۳۹، خرداد ۱۳۸۹٫