کاش مهرجویی، همان مهرجویی سابق بود/ تولید پادگانی هنری ندارد
1- مهمان مامان
2- طهران، تهران
3- نارنجی پوش
4- چه خوبه که برگشتی
به گزارش بولتن نیوز، در یکی از بخش های ابتدایی برنامۀ دیشب هفت، به مناسبت سالروز تولد عزت سینمای ایران، استاد عزت الله انتظامی، حمید فرخ نژاد به همراه دوربین برنامۀ هفت به دیدار این بازیگر کهنه کار سینما و تئاتر کشور رفتند و با او گپی دوستانه و گفتگوی کوتاهی داشتند. همچنین چنانچه در بخش رویدادهای هفتۀ دیشب برنامه هفت به تصویر کشیده شد، وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه گروهی از همراهان برای عیادت محمّدعلی کشاورز، دیگر بازیگر بزرگ و کهنه کار سینمای کشورمان رفتند که این روزها متاسفانه در بستر بیماری است.
در قسمت "نقدفیلم" برنامۀ هفت با حضور رضادرستکار و خسرونقیبی آخرین ساختۀ داریوش مهرجویی، "چه خوبه که برگشتی" نقد و بررسی شد. رضا درستکار که به عنوان منتقدمخالف به برنامه دعوت شده بود، در ابتدای این نشست با اشاره به جایگاه خدشه ناپذیر داریوش مهرجویی که پیش از انقلاب با فیلم هایی چون "گاو" و "پستچی" و پس از انقلاب اسلامی نیز با فیلم های بزرگی چون "اجاره نشین ها"، "هامون"، "بانو" و ... دین بزرگ به سینمای ایران داشته و بسیار به سینمای ایران افزوده، گفت: با تمام احترامی که به سینمای مهرجویی قائلیم، "چه خوبه که برگشتی"را می بایست به عنوان مرحلۀ انتهایی سیر نزولی سینمای مهرجویی بدانیم.
خسرو نقیبی اما برخلاف رضا درستکار فیلم آخر مهرجویی را درحکم نوعی بازگشت او به سینمای سال های اوجش دانست و گفت: من هیچ کدام از فیلم های دورۀ اخیر مهرجویی را به غیر از نیمۀ اول فیلم "علی سنتوری" دوست نداشتم اما مهرجویی که بهترین آثارش را کارهایی اقتباسی تشکیل می دهند، درفیلم"چه خوبه که برگشتی"برداشت خانم گلی ترقی از داستان کوتاه نیکلای گوگول را به خوبی به فیلم تبدیل کرده و این فیلم را به هیچ وجه نمی توان ادامۀ سینمای بیشتر گیشه پسند و کمتر عمیق سال های اخیر مهرجویی دانست. در واقع "چه خوبه که برگشتی" فیلمی است در ادامۀ مسیر قبلی ای که مهرجویی می پیموده است. درستکار هم با مخالفت با رویکرد نقیبی، گفت: شاید به کاربردن واژۀ انهدام برای این فیلم های اخیر و به خصوص "چه خوبه که برگشتی" نه تنها زیاد بی رحمانه نیست، بلکه شاید کم هم باشد و حق مطلب را دربارۀ فاجعه ای که مهرجویی در سال های اخیر دچارش شده است، ادا نکند.
اما نقیبی که فیلم را نمونه ای درست و کامل از سینمای ابزورد می دانست، با اشاره به استفاده از تکنیک دوربین روی دست در"چه خوبه که برگشتی" که برخلاف آثار بعد از "مهمان مامان" که در آن ها این تکنیک بسیار اگزجره و اغراق شده به کار گرفته شده، بسیار ساکن و حداقلی به کار بسته شده است، گفت: مهرجویی حالا در بیست و پنجمین فیلمش بی شک متوجه چگونگی استفاده از تکنیک های سینمایی هست و تخطی از این تکنیک ها قطعاً آگاهانه از سوی او انجام گرفته است. وی همچنین مثالی بی معنی را بارها و بارها تکرار کرد که در آن صحبت هایی کم عمق از روند صعودی(!) یک نقاش رئالیسیت به سوی کوبیسیم طرح می شد!!!
در ادامۀ این نشست، رضا درستکار درخصوص ابزورد بودن فیلم گفت: به نظرم این مسائل از بیرون بحث به زور به بحث وارد شده اند. با این همه آن چه نادیده گرفتنی نیست، شلختگی و ساختار از هم گسیختۀ فیلم "چه خوبه که برگشتی" است. اما نقیبی با ارائۀ تعریفی از مفهوم درام ابزورد، سعی کرد "چه خوبه که برگشتی" را اثری ابزورد در کلاسیک ترین حالت و تعریف ممکن توصیف کند. درستکار اما با اشاره به عبارت "همین خوبه" گفت: این دوکلمۀ موجود در این عبارت را می توان را در تمام فیلم های اخیر مهرجویی دید. درحالی که تا پیش از"مهمان مامان"ما با کارگردانی طرف بودیم که همیشه می گفت:"همین خوب نیست". مساله این است که مهرجویی در این فیلم و فیلم های اخیرش نگاهی برپایۀ تفکری که خیام در اشعارش بیان می کند و همانا دم غنیمتی است، اتخاذ کرده و آن را ترویج می کند.
در پایان این نشست، خسرونقیبی گفت: برخلاف این که گفته می شود، این فیلم را باید نقطه ای قهقرایی در کارنامۀ مهرجویی دید، معتقدم"چه خوبه برگشتی" را باید به صورت مجزا درنظر گرفت، و آن را در راستای مسیرجدیدی از سینمای مهرجویی که با نمایش "درس" او شروع شده است، در نظر گرفت. درستکار نیز با اشاره به فروش خوب فیلم هایی از این دست که معمولاً هم در ماه های ابتدایی سال و در بهترین زمان اکران، به نمایش عمومی درمی آیند و با تاکید بر فروششان به غلط خود را هنر و سینمای مردمی جا می زنند، هشداری فرهنگی داد و گفت: ای کاش مهرجویی، همان مهرجویی سابق بود.
در ادامۀ برنامه و برخلاف هفته های پیش که قسمت"آمار فروش" در ابتدای برنامه پخش می شد، این بار در میانۀ برنامۀ هفت پخش گردید و بنابر آمار ارائه شده در این بخش از برنامۀ هفت، فیلم سینمایی"برف روی کاج ها" با مجموع فروش 1میلیارد و33میلیون تومان در صدر جدول فروش فیلم ها قرار داشت و پس از آن"چه خوبه که برگشتی" با مجموع فروش 605میلیون تومان، "تلفن همراه رئیس جمهور" با 560میلیون تومان، "یکی برای همه" با 252میلیون تومان، "بیتابی بیتا" 115میلیون در رده های بعدی جدول پرفروش ترین فیلم های اکران خرداد و تیر 92 قرار داشتند. همچنین سه فیلم انتهایی این جدول نیز به ترتیب "آقای الف" با مجموع فروش تنها 70میلیون تومان،"خودزنی"که به تازگی به اکران عمومی درآمده با 35میلیون تومان و"زبان مادری" که این فیلم نیز به تازگی به روی پردۀ سینماها آمده با 15میلیون تومان در قعر این جدول قرار گرفتند.
در قسمت بعدی برنامۀ دیشب دو مهمان دیگر برنامه هفت، آقایان قربان محمدپور(کارگردان) و حسین زندباف(تهیه کننده) برای معرفی فیلم سینمایی"زبان مادری" به استودیوی برنامۀ هفت آمدند. در ابتدای این نشست زندباف که ید طولایی در سینما دارد و سال ها به تدوین، تهیه کنندگی و کارگردانی مشغول بوده، فیلم "زبان مادری" را فیلمی با موضوعی نو اما تخیلی توصیف کرد و دلیل انتخاب این فیلمنامه را نیز همین ویژگی نو بودن فیلم دانست. محمدپور نیز با اشاره ای کوتاه به داستان فیلم که به زندگی عجیب غریب خانوداه ای می پردازد که یک روز صبح وقتی از خواب بیدار می شوند، هرکدام به زبانی غیر از زبان مادری شان که فارسی است، تکلم می کنند و این اتفاق، ماجراها و درگیری هایی را برای آنان رقم می زند، افزود با توجه به این که ما به دلیل ویژگی فیلمنامه ای "زبان مادری" نمی توانستیم از بازیگران ایرانی سرشناس و محبوب استفاده کنیم، حالا نمی توانیم آن چنان که باید مخاطب را به سینما بکشیم. وی همچنین به تعداد کم سالن های سینمایی که به این فیلم اختصاص داده شده است، اشاره کرد. در پایان این نشست حسین زندباف در پاسخ به سوال گبرلو درخصوص کمیتۀ صنفی سینما گفت: همۀ بچه های سینما می دانند که بدترین قانون از بی قانونی بهتر است و ما درجلسات متعدد تمام سعی مان را به کار بستیم تا به دوستان بگوییم که وضع این قوانین برای حمایت و بهتر زندگی کردن آنان در همۀ ابعاد است ولی به دلیل عصبانیت این دوستان از تعطیلی چندین ماهۀ "خانۀ سینما" حاضر نشدند، همکاری شان را با ما در این جلسات ادامه دهند.
در بخش بعدی برنامۀ هفت دوربین برنامۀ هفت به دیدار بهمن زرین پور، هنرمند و سینماگر پیشکسوت کشورمان رفت و گوشه ای از فعالیت های این روزهای این استاد بزرگ سینما را به تصویر کشید و ضمناً گفتگویی دوستانه نیز با او انجام داد. در قسمتی از این گزارش دوست داشتنی و خاطره انگیز، دوربین برنامۀ هفت، به سراغ آلبوم خصوصی زرین پور رفت و صفحاتی از این آلبوم پُربار را که مملو از صحنه ها و لحظاتی درخشان از سینمای کشورمان بود، ورق زد.
دربخش پایانی برنامۀ هفت دیشب میزگرد این برنامه با موضوع "سینما و اقتصاد"(از تولید تا پخش) درحالی برگزار شد که غلامرضا موسوی(تهیه کننده) و سیّدجمال ساداتیان(تهیه کننده) مهمانان و شرکت کنندگان در این میزگرد تخصصی بودند. در ابتدای این میزگرد محمودگبرلو با اشاره به این که در سال های اخیر علی رغم بحث هایی مفصل هنوز تعریف درست و روشنی درخصوص رابطۀ سینما و اقتصاد در کشورمان به دست نیامده است، این میزگرد را آغاز کرد. غلامرضا موسوی در ابتدای این میزگرد گفت: متاسفانه وقتی با سینماگران مان از صنعت سینما حرف می زنیم، همگی پا پس کشیده و افسرده می شوند. وی با اشاره به فیلم هایی که در سال گذشته از سوی حوزۀ هنری تحریم شده بودند، اما ازسوی مردم مورد استقبال قرار گرفتند، گفت: ما باید به جایی برسیم که بدانیم هنر می تواند سرگرمی هم باشد. ساداتیان نیز با اشاره به فیلم هایی که در سال های اخیر توانستند برخلاف عدم حمایت های دولتی با مخاطب ارتباط خوبی برقرار کرده و به فروش خوبی دست پیداکنند، گفت: ما بعداز انقلاب اسلامی بارها گفتیم باید به سینما و هنر جدی تر فکر کنیم، اما هیچ گاه متر و معیار درستی برای آن مشخص نکردیم و آن را جدی نگرفته ایم. وی در پاسخ به بحث عرضه و تقاضا که پیش تر از سوی گبرلو طرح گردیده بود، بحث را شخصی تر دنبال کرد و درخصوص برخی ملاحظاتی که درمورد بعضی فیلم لحاظ می شود، بحث کرد و گفت: سینمای آزادی و 80سینمای کشور که باید درخدمت سینمای ملّی ما باشد، بی هیچ دلیل قانع کننده ای کار من (برف روی کاج ها) را که جوایزی گرفته و درجشنواره های داخلی از سوی همین سیستم تشویق شده را تحریم کرده و این فیلم از برخورداری از این سالن های سینماها محروم شده است.
غلامرضا موسوی نیز با انتقاد از سیاست گذاری های غلط دولت در سال های اخیر گفت: دولت جدید در حالی باید کارش را آغاز کند که یک خرابه را تحویل گرفته است. وی همچنین پا پیش تر گذاشت و افزود نه تنها سیاست گذاری های کلان در چندسال اخیر خراب و بد بوده بلکه اصلاً سیاست گذاری ای در زمینۀ فرهنگ و سینما که راه به جایی ببرد، وجود نداشته است. وی با اشاره به این که هیچ کدام از فیلم های ما غیراخلاقی نیست، سیاست زدگی برخی مسئولان فرهنگی را معضلی دانست که گریبان گیر سینما شده است. وی با انتقاد از دخالت دادن سلیقۀ شخصی برخی مسئولان ممیزی در سانسور فیلم ها و رفتار قیم مآبانه شان با سینما و فیلم ها گفت: در چهارسال گذشته مشکلاتی در سینما به وجود آمده که انصافاً تا پیش از این در سینمای ما وجود نداشته است. ما باید برای هنرمان بستر سازی کنیم و با تعیین کردن راه و روش درست برای هنر و هنرمند در سطح کلان کار را پیش ببریم. درحالی که رفتار دولت رفتاری انحصارگرا بوده که با خرج کردن و تزریق مستقیم پول های کلان می خواسته به هنر موردنظرش دست بیابد که این امکان پذیر نیست.
ساداتیان همچنین با اشاره به برخی جریانان فراقانونی که در دولت به وجود آمده گفت: یکی از مشکلات ما در این سال ها برخورد با این افراد بوده است. وی افزود: موضع جزمی در حوزۀ اندیشه به هیچ وجه جواب نخواهد داد.
در ادامۀ برنامۀ هفت، در گزارشی برگرفته از گفته های برخی از پخش کنندگان فیلم درکشور به مشکلات و معضلاتی که این پخش کنندگان با آن دست و پنجه نرم می کنند، پرداخته شد و به گوشه ای از این کوتاهی ها و معضلات از زبان خود پخش کنندگان سینمای ایران، اشاره شد. نکتۀ جالب موسیقی متن این گزارش، یعنی موسیقی آشنای"بالاتر از خطر"بود که به این گزارش رنگ و بویی غریب و دلهره آور و نگران کننده داده بود.
با از سرگرفته شدن میزگرد پرحاشیۀ دیشب برنامۀ هفت، موسوی گفت: مسئولین آینده حوزۀ فرهنگ باید در بخش های کلان همچون ساخت سالن های سینما مشارکت کرده و از ورود به مسائل کوچکی همچون فیلمسازی خودداری کرده و این حوزه را کاملاً و واقعاً در اختیار بخش خصوصی قرار دهند. به گمان من وقتی دولت در مشکلات و دعوای صنفی ورود می کند، انگار صرفاً می خواهد این دعواها را بیشتر کند و نه این که این قائله ها را ختم به خیر کند. ساداتیان نیز با اشاره به وضع اسفناکی که در سینما می بیند، گفت: دولت باید صددرصد خود را از سینما کنار بکشد و اجازه بدهد سینما استقلال خود را به دست بیاورد. در سال های دور بنیادفارابی حدود بیست تا سی درصد از بودجۀ تولید یک فیلم را به تهیه کننده ها کمک می کرد و این پول را بعد از اکران از ما پس می گرفت. موسوی نیز در تایید نگاه ساداتیان گفت: تولید پادگانی هنری ندارد. دولت باید با بسترسازی و صرف هزینه در سطح کلان سینما به سینما کمک کند. وی بار دیگر با اشاره به بحث تحریم چند فیلم از سوی حوزۀ هنری در سال گذشته، گفت: باید ببینیم که چه کسانی از تحریم این فیلم ها نفع سیاسی بردند. وی همچنین در ادامۀ برخی صحبت های ساداتیان مبنی بر این که معیارهای اخلاقی دولت و نظام، معیارهای اخلاقی من هم بوده و من برای این که فکر می کردم با ابزار سینما بیشتر می توانم به فرهنگ کشورم کمک کنم، وارد میدان فرهنگ شده ام، گفت: ما اغلب بعد از انقلاب کارمان را آغاز کرده ایم و فارغ از برخی نگاه های سلیقه ای برخی مسئولین هیچ ایراد اخلاقی به هیچ کدام از فیلم های مان وارد نیست. ساداتیان نیز در پایان صحبت هایش با جمع بندی صحبت هایش تاکیدکرد، ما همه بچه مسلمانیم و دل وقلبمان برای این خاک می تپد. گبرلو نیز درپایان بحث را این گونه جمع بندی کرد که اگر سینما به بخش خصوصی واگذار شود هم می تواند به عرضه و تقاضای فرهنگی کمک کند و هم به تولید آثار خوب و قابل قبول بیانجامد.
در پایان برنامۀ دیشب هفت بدون اشاره به نتیجۀ نظرسنجی و سوال پیامکی برنامه، درحالی که تا میانۀ برنامه، فیلم "مهمان مامان" با کسب بیش از 60% آرای مخاطبان به عنوان بهترین فیلم دهۀ اخیر داریوش مهرجویی از نگاه مخاطبان سینما و برنامۀ هفت انتخاب شده بود، تیتراژ برنامۀ هفت که مزیّن به موسیقی فیلم "آخرین شناسایی" ساختۀ فریبرز لاچینی بود، پخش شد و برنامۀ هفت دیشب به پایان رسید.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
ممنون از انعکاس و تنظیم خوب خبر 
