اعتراض‌های ترکیه و آغاز بهار ترکی
به گزارش بولتن نیوز به نقل از فارس، شهرهای ترکیه طی یک هفته گذشته شاهد تظاهرات گسترده اعتراض آمیز مردمی علیه سیاست‌های آنکارا بوده است، در این تظاهرات بنا به اذعان رسانه‌های غربی نزدیک به دو هزار نفر بازداشت شده‌اند و ده‌ها نفر نیز در درگیری با پلیس زخمی و حتی کشته شده‌اند. اعتراض به قطع درختان در میدان «تقسیم» استانبول بهانه‌ای بود تا مردم به خیابان‌ها بریزند. رخدادهای اگرچه به بهانه تبدیل یک پارک به مرکز خرید بوده، ولی ریشه در مسائل عمیق تری دارد و مسلماً دارای پیامدهایی گوناگونی در بعد داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی است. اکنون نیز این درگیری‌ها به شهرهای ازمیر، آنکارا، آنتالیا و قونیه هم کشیده شده است. در این راستا برای بررسی بیشتر تحولات اخیر ترکیه گفت‌وگویی با حسن هانی زاده کارشناس مسائل خاورمیانه داشته‌ایم که از نظر خوانندگان می‌گذرد.
فارس: درگیری‌های اخیر ترکیه خشونت بارترین درگیری‌ها از سال 2002 تا کنون که حزب «عدالت و توسعه» به رهبری «رجب طیب اردوغان» قدرت را در این کشور به دست گرفته است، به شمار می‌آید. علل آغاز اعتراض‌های اخیر در شهرهای مهم ترکیه چیست؟
هانی زاده: تظاهرات اخیر مردم ترکیه هر چند ظاهری رفاهی و خدماتی دارد، اما در قالب مطالبات متراکم چندین ساله مردم ترکیه نسبت به دولت رجب طیب اردوغان قابل تجزیه و تحلیل است. شروع درگیری‌ها از آنجا ناشی شد که مردم پس از نزدیک به 10 سال از حاکمیت دولت اردوغان از دولت به ستوه آمده‌اند. دخالت‌های دولت رجب طیب اردوغان در مسائل سوریه و ایجاد فضای بدبینی نسبت به اجتماع و جامعه اسلامی ترکیه هم موجب شد که مردم و احزاب چپ و لائیک از دوگانگی رفتار دولت اردوغان و اقدامات تخریبی در مسائل سوریه ناراضی و دست به تظاهرات بزنند. تقابل پلیس ضد شورش و درگیرهای خونینی که پیش آمد هم موجب شد مردم درصدد سیاسی کردن این تظاهرات برآیند. اکنون نیز شرایطی بر ترکیه حاکم است که احزاب سیاسی ترکیه که پشت سر مردم قرار دارند خواهان برکناری اردوغان هستند. گذشته از این نیز حضور نیروهای آمریکایی در ترکیه، همسویی دولت اردوغان با آمریکا و رژیم اسرائیل و غرب و دخالت بی مورد که هزینه‌ای بسیاری برای ترکیه داشته است موجب شده تا مردم راه خود را از دولت ترکیه جدا کنند. یعنی تظاهرات گسترده سرآغازی است برای سرنگونی دولت اردوغان است.
فارس: اقدام به برپایی چادر توسط مخالفان یکی از نمادهای اعتراضات مردم در کشورهای عربی طی سال 2011 بود که نشان دهنده مسالمت آمیز بودن اعتراضات و ادامه دار بودن حرکت اعتراضی است. آیا این امر ممکن است دامنه بیشتری به خود بگیرد؟
هانی زاده: در حقیقت این امر بستگی به عملکرد احزاب سیاسی مخالف دولت ترکیه دارد. هر چند رجب طیب اردوغان از یک سو به پلیس خود دستور تیراندازی و سرکوب داد، اما از سویی هم تلاش کرد از راه عذرخواهی و صدور بیانیه‌های مختلف به نوعی چهره دمکراتیک از خود نشان دهد. در حالی که اساساً مردم با سیاست‌های دولت رجب طیب اردوغان مخالف هستند. همچنین حضور قومیت‌های مختلف ترکیه بویژه کردها (که جمعیت بزرگی را در ترکیه تشکیل می‌دهند) در بین تظاهرات کنندگان نشان می‌دهد که این تظاهرات جنبه ملی به خود گرفته و تنها مربوط به برخی از احزاب مخالف رجب طیب اردوغان نیست. لذا به نظر می‌رسد که وضعیت ترکیه آتش زیر خاکستری است که حکایت از شکنندگی دولت ترکیه دارد. از سوی دیگر هم اردوغان نتوانست توجیه قابل قبولی برای سیاست خارجی خود به دولت ترکیه ارائه کند. مردم ترکیه در طول 10 سال گذشته از رفتار دوگانه و نفاق آمیز اردوغان به شدت نگران شده‌اند و در حقیقت این شرایط باعث شده است تا این تراکم‌ها موجب بروز خشم عمومی شود.
اردوغان کردهای ترکیه را فریب داد
فارس: آیا این اعتراض‌ها و درگیری‌ها می‌تواند شرایط را برای امتیازگیری بیشتر کردها از دولت فراهم کند؟
هانی زاده: در حقیقت در جریان مذاکرات اخیری که بین رهبران کرد و دولت اردوغان صورت گرفته است اردوغان قول‌هایی به کردها داده که هنوز عملیاتی نکرده است. یعنی کردهای ترکیه فریب دولت اردوغان را خورده و حتی برخی از افراد حزب پ ک ک که سلاح‌های خود را تحویل داده‌اند، متوجه شده‌اند که رجب طیب اردوغان آنها را فریب داده است. در این بین این تظاهرات ممکن است شکل جدی تری به خود گیرد و تمام استان‌های شرقی و جنوب شرقی ترکیه را در برگیرد. اکنون نیز اگر چه در تظاهرات استانبول و آنکارا و برخی از شهرهای دیگر بافت قومی خیلی پر رنگ نیست، اما حضور کردها در بین مردم کاملاً مشهود است.
دلایل خشم مردم ترکیه
فارس: دیدگاه اردوغان در مورد مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی تا چه اندازه در شروع اعتراض‌ها نقش دارد؟
هانی زاده: در حقیقت همسویی اردوغان با پیمان ناتو، قراردادن برخی از پایگاه‌های ترکیه در اختیار گروه‌های تروریست سلفی سوریه، دادن تسلیحات شیمیایی به گروه‌های تروریست و تکفیری موجب خشم عمومی شده است. این نوع سیاست ترکیه که از یک سو با چهره اسلام صورت می‌گیرد و از سوی هم با ادبیاتی که کاملاً منافقانه است، دور از شأن ملت ترکیه انجام می‌شود و موجب شده مردم پی به این نکته برند که دولت اردوغان نه تنها دولتی اسلامی نیست، بلکه بیشتر با اسرائیل و آمریکا و استکبار جهانی همسویی دارد. گذشته از این در واقع بسیاری از شخصیت‌های علوی در درون دولت ترکیه از رفتار سیاسی اردوغان در مورد سوریه و همچنین ارسال اسلحه به گروه‌های تروریستی و تکفیری ناراضی هستند. رفتاری که گروه‌های تکفیری نشان داده‌اند، رفتار یک شخصیت و مجموعه انقلابی نیست و موجب نگرانی دولتمردان علوی در ترکیه شده است.
کردها و علوی‌ها در ترکیه در یک راستا هستند
فارس: جامعه ترکیه اختلافات مذهبی و قومی بالقوه زیادی دارد. آیا شکاف علوی-سنی در شهرهای ترکیه نسبتی با اعتراض‌ها دارد؟
هانی زاده: علوی‌های سوریه که جمعت آنها به بیش از 12 میلیون نفر می‌رسد، بیش از سایر قومیت‌ها و طوایف دیگر ترکیه از دخالت‌های ترکیه در مسائل سوریه بیمناک و نگران هستند، لذا در کنار اعتراض‌های قبلی علوی‌ها و شرایطی که اکنون در ترکیه حادث شده علوی‌ها با تمام ظرفیت وارد اعتراض‌های اخیر ترکیه شده‌اند. در این حال هم باید دانست که اکنون هم کردها و هم علوی‌ها در یک راستا حرکت می‌کنند و دارای جمعیتی حدود سی میلیون نفر از جمعیت ترکیه هستند و می‌توانند ظرفیت بالایی برای تغییر شیوه رفتاری دولت ترکیه داشته باشند.
فارس: داود اوغلو اشاره کرده که تظاهرات داخلی به وجهه ترکیه خدشه وارد می‌کند. آیا اعتراضات اخیر مردمی در ترکیه تاثیرات عمیق و درازمدتی بر سیاست‌های حاکم بر ترکیه خواهد گذاشت؟
هانی زاده: اخیراً سازمان‌های دفاع حقوق بشر و حتی آمریکا و غرب که همپیمانان ترکیه هستند، با صدور بیانیه‌هایی اعمال خشونت توسط دولت ترکیه بر ضد مردم را به شدت محکوم کرده‌اند. این امر در سالهای اخیر سابقه نداشته و اتحادیه اروپا و آمریکا نسبت به رفتار خشونت آمیز پلیس ابزار نگرانی کرده‌اند. این مساله در واقع حیثیت و اعتبار بین‌المللی و منطقه‌ای دولت ترکیه را زیر سوال برده و بسیاری از مردم عرب کشوهای منطقه و جهان که فریب رفتار سیاسی اردوغان را خورده‌اند، متوجه چهره واقعی دولت اردوغان شدند.
حزب عدالت و توسعه هیچگاه تابع قانون نبوده و تنها درصدد تثبیت قدرت خود است
فارس: «کمال قلیچدار اغلو» رئیس حزب جمهوری خواه اصلی‌ترین حزب معارض دولت ترکیه اظهار داشت که ملت، آزادی و دموکراسی می‌خواهند. این اعتراضات علیه دیکتاتوری اردوغان است و مردم روش سرکوبگرانه وی را نمی‌پذیرند. آیا اعتراض‌های اخیر می‌تواند موجب کاهش شدید جایگاه حزب عدالت و توسعه در آستانه تغییر نظام از پارلمانی به ریاستی و تغییر قانون اساسی شود؟
هانی زاده: بله. حزب عدالت و توسعه که با قبا و ردایی اسلامی وارد گود سیاست شده است و مردم ترکیه را فریب داد، اما اکنون ماهیت واقعی خود را آشکار کرد. سرکوب‌های اخیری که صورت گرفته است نشان می‌دهد که حزب عدالت و توسعه هیچگاه تابع قانون نبوده و تنها درصدد تثبیت قدرت خود است. به همین دلیل به نظر می‌رسد که حزب عدالت و توسعه سقوط کرده و جایگاه خود را به عنوان حزبی اسلامی از دست داده و نگاه مردم هم اکنون متوجه احزاب لائیک است.
فارس: نخست وزیر ترکیه وقوع هرگونه بهار ترکی در کشورش را تکذیب کرد. وی معترضان ضد دولتی کشورش را اقلیتی افراط گرا و غارتگر توصیف و تاکید کرد که قصدی برای صرف نظر از اجرای طرح‌های نوسازی دولت آنکارا ندارد. در این حال رهبران عدالت و توسعه اکنون قوه مجریه، مقننه، قضائیه را در دست دارند و اقتصاد و پایگاه اجتماع مناسبی هم دارند. در این بین آیا می‌توان از آغاز بهار ترکی در تظاهرات‌های اخیر نام برد؟
هانی زاده: بهار ترکی آغاز شده است و مردم بعد از هزینه‌هایی که اکنون پرداخت کرده‌اند، حاضر نیستند که از خواسته‌های خود در مورد برکناری مقامات عدالت و توسعه عقب نشینی کنند. برخی عبارات غیر اسلامی و غیر انسانی که دولت اردوغان در مورد تظاهر کنندگان به کار گرفت با ظاهر و باطن این حزب کاملاً مغایرت دارد و نشان می‌دهد که دولتمردان ترکیه در حقیقت اهمیتی برای افکار عمومی قائل نیستند و تنها درصدد چسبیدن به کرسی ریاست و تثبیت قدرت خود هستند. در این بین مردم به تظاهرات خود ادامه داده و بهار جدیدی را بر اساس معیارهای قابل قبول مردم ترکیه تعریف خواهند کرد.
دولت اردوغان باید استعفا می‌داد
فارس: در چه صورتی ممکن است دولت به استعفا روی آورد؟
هانی زاده: در حقیقت در ادبیات سیاسی دولت اردوغان واژه استعفا جایی ندارد. دولت اردوغان باید استعفا می‌داد، اما از آنجایی که درصدد تثبیت قدرت خود است، در شرایط کنونی استعفا نخواهد داد. اگر به گونه‌ای تظاهرات گسترش یابد مسلماً آمریکا به خاطر پایگاه‌های خود دولت اردوغان را مجبور خواهد کرد استعغا دهد.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
