میری: کاش داوران به جای اظهار نظر غیر حرفه ای می گفتند "حوض نقاشی" را دوست ندارند/ معززی نیا: دو آوینی داریم؛ یکی نویسنده و یکی سینماگر

به گزارش بولتن نیوز، پس از اعلام این دو خبر مهم فرهنگی، نوبت به پخش سوال پیامکی برنامۀ هفت دیشب رسید و سوال دیشب نظرسنجی این برنامه به این ترتیب طرح گردید:

به نظر شما چه عالمی در تاثیرگذاری فیلم "حوض نقاشی" بر مخاطب اهمیت بیشتری دارد؟

1- طرح مسائل انسانی

2- توجه به حفظ نهاد خانواده

3- بازی بازیگران

4- قصۀ متفاوت

در ادامۀ برنامۀ هفت دیشب و دربخش پلان صنوف این قسمت از برنامۀ هفت که آیتم نسبتاً جدید این برنامه نیز هست به مشکلات صنف عکاسانِ سینما پرداخته شد و در حاشیۀ مصاحبه هایی کوتاه با برخی عکاسانِ سینما همچون محمدفوقان، امیرعابدی، حافظ احمدی، محمدعلیقلی زاده، آرش صادقی و... درمورد دستمزدهای پائین و عدم توجه به این گرایش هنری صحبت شد. گویا به تازگی مشکلاتی درمورد مسائل بیمه ای هنرمندان این صنف و نیز بیمۀ بیکاری هنرمندان به طورکلّی پیش آمده است و این درحالی است که نوع فعالیت در صنوف هنری چندین و چندماه بیکاری را برای هنرمند موجب می گردد. همچنین مباحثی دربارۀ بیمۀ تکمیلی هنرمندان مطرح گردید که در ادامۀ برنامه بیشتر به این طرح جدید بیمه ای پرداخته شد.

درقسمت نقل قول های برنامۀ هفت طبق روال همیشگی برنامۀ هفت، نقل قول هایی از برخی هنرمندان و مسئولان حوزۀ فرهنگ و هنر ازجمله عباس کیارستمی، حبی الله کاسه ساز، سیّدضیاء هاشمی، منوچهرمحمّدی، سیّدرضا میرکریمی، مرضیه برومند، جوادشمقدری و همچنین وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی پخش شد.

اولین مهمان برنامۀ هفت دیشب، سیّدضیاء هاشمی(رئیس هیئت مدیرۀ جامعه صنف تهیه کنندگان) بود که به صورت تلفنی در برنامۀ هفت شرکت کرد وبا اشاره به روزهای خوش انتخابات درچندماه آینده، درمورد بیمۀ تکمیلی هنرمندان توضیحاتی ارائه نمود: باحمایت دولت بیمه ای فاخر و ظلایی برای هنرمندان درنظر گرفته ایم که از 9/2/92 به اجرا درخواهد آمد و در روزهای آینده اخباری درخصوص جزئیات این طرح، چگونگی ثبت نام هنرمندان سینماوتئاتر و همچنین چگونگی استفاده ازاین بیمه اعلام خواهد شد. وی همچنین با اشاره به این که حفظ شان نظام جمهوری اسلامی ایران، به خصوص در خارج از کشور وظیفۀ همۀ هنرمندان و اساساً هر ایرانی ایست، اظهارداشت صحبت هایی که درطول چند روز گذشته ازطرف آقای منتظرالمهدی نقل شده احتمالاً نادرست و غیرامانتدارانه منتشر شده است و باتوجه به شناخت بنده از ایشان، صحبت هایی این چنینی بسیاربعید و باورنکردنی است.

از اخبار جالب توجهی که دیشب در برنامۀ هفت به سمع و نظر مخاطبان این برنامه و علاقمندان به سینما رسید درخصوص چهارمین دورۀ جشنوارۀ فیلم های ایرانیِ کانادا بود که قرار است از ششم اردیبهشت ماه جاری، با نمایش20فیلم بلند ایرانی و همچنین چندین و چند فیلم کوتاه و مستند برگزار خواهد شد. گفتنی است درحاشیۀ برگزاری این جشنوراه، به پاس یک عمر فعالیت هنری از دو هنرمند کهنه کار سینما و تلوزیون ایران، آقایان جعفروالی و مهدی هاشمی تقدیر خواهدشد.

در ادامه مازیارمیری(کارگردان) و جوادطوسی(منتقد) اولین گروه از مهمانان برنامۀ هفت بودند و در بخش نقدِ فیلم این برنامه به نقدوبررسی و تحلیل فیلم "حوض نقاشی" نشستند. مازیارمیری درآغاز صحبت هایش با اشاره به این که سلیقۀ مردم تغییر کرده و فیلم هایی همچون"حوض نقاشی"هم می توانند به میزان قابل توجهی بفروشند، گفت: امروزه موضوع فیلم، داستان و شرایط فنّی فیلم جای المان ومولفه هایی چون بازیگران معروف و جوان و مسائلی از این دست را در فروش یک فیلم گرفته است. وی با ابراز شادمانی از فروش نسبتاً خوب فیلمش، گفت: دربسیاری از مواقع کارگردانان سینما با دیدن تیتراژ فیلم شان، سرمایه گذاران اصلی را می شناسند.

جوادطوسی هم در ابتدای صحبت هایش گفت که به طورکلی"حوض نقاشی"را دوست دارد، اظهارداشت در این نشست سعی خواهدکرد علاوه بر بیان نظرات کارشناسی خود، گوشه ای ازنظرات دیگرهمکاران منتقدش را نیز بازگو نماید. وی با بیان به این که قواعد سینما در "حوض نقاشی"به خوبی رعایت شده اند، علّت توفیق این فیلم را در این نکته دانست که "حوض نقاشی" بیش از هرچیز یک ملودرام مستحکم است که با برخی نشانه های سینمای واقع گرا درآمیخته است و همین واقع گرایی و پرداختن به مسائل روز و مسائل اجتماعی است که توانسته با مخاطب ارتباط برقرار کند. طوسی افزود، اساساً اغراق یکی از المان های اساسی ملودرام است که در"حوض نقاشی" علاوه بر بازی بازیگران در درشت نمایی نقش زن و زوایای مختلف داستانی به چشم می آید. مازیار میری اما برخلاف نظرطوسی گفت: البته اغراق یکی از قواعد و مولفه های ملودرام است اما ما تمام سعی مان را کردیم که در این ورطۀ اغراق نیافتیم؛ برای مثال درانتخاب نوع بیماری که قراربود توسط بازیگران بازی شود،کمرنگ ترین نوع این بیماری را انتخاب کردیم. اما طوسی با مثال زدن از چند سکانس فیلم ازجمله سکانسی که رضا(شهاب حسینی) به تنهایی درحمام به یاد پسرش بغض کرده، اما اشکی نمی ریزد و یا سکانسی که او به مدرسۀ پسر رفته و از پشت شیشۀ کلاس با او صحبت می کند، نظرش را درمورد اغراق در این ملودرام بیشتر توضیح داد که اغراقی است دُرست و به کاملاً به اندازه که به هیچ وجه مخاطب را اذیت نمی کند.

در ادامه، میری بار دیگر به شیوۀ برخورد داوران جشنوارۀ اخیر فجر با فیلمش انتقاد کرد و گفت به لحاظ پزشکی به دنیا آمدن یک کودک سالم از زوجی کم توان ذهنی کاملاً تایید شده است و ای کاش داوران جشنواره به جای ابراز نظرهای غیرحرفه ای و نامربوط، می گفتند"حوض نقاشی"را دوست ندارند یا این که این فیلم، فیلم خوبی نیست.

پس از پخش گزارشی کوتاه دربارۀ برخورد تماشاگران"حوض نقاشی"که درسینماهای مختلف تهیه شده بود و نشان از برخورد مثبت مخاطب با این فیلم داشت، جوادطوسی به انتقاد از برخی منتقدان پرداخت و گفت بعضاً منتقدان به جای بازگشایی مسائل فیلمی به مسائل حاشیه ای چون لهجۀ بازیگران (درنمونه ای چون "باشو؛ غریبۀ کوچک" کاری از بهرام بیضایی) یا مسائل مربوط به چک وسفته (درفیلمی چون "سارا" ساختۀ داریوش مهرجویی) می پردازند؛ که چندان مرتبط به نقدهنری نیست و به لحاظ تکنیک و روش نقد دُرست نمی باشد.

دربخش دوم این نشستِ نقدوبررسی، جوادطوسی و مازیارمیری بیشتر برروی مسائل داستانی"حوض نقاشی" دقیق شدند و بنابه سنّت همیشگی نقدفیلم درایران سعی کردند چاله ها(وبعضاً چاه های عمیق) فیلمنامه را بیابند و متعاقباً سرپوش بگذارند. همچنین درادامۀ این نشست، جواد طوسی با اشاره به واقع گرایی ای که درابتدای بحث به آن اشاره کرده بود، دربارۀ پایان بندی فیلم نیز نکاتی را بیان نمود و آن را از قسمت های ارزشمند فیلم دانست. درپایان این بحث گبرلو ومتعاقباً دومیهمان برنامه، ضمن بازگشت به مبحث تغییرسلیقۀ مخاطب سینما در چندسال اخیر، به بررسی این نکتۀ جامعه شناسانه پرداختند.

پس از این بخشِ برنامه، گزارشی کوتاه دربارۀ علیرضا نائینی، بازیگر کهنه کار تئاتر و سینما که سال ها علاوه بر اشتغال به حرفۀ بازیگری، خونِ دل روزنامه نگاری را نیز خورده و دربسیاری از نشریات هنری وغیرهنری قلم زده است پخش و در حاشیۀ این گزارش که در منزل نائینی تهیه شده بود، مصاحبه ای نیز با ایشان صورت گرفت؛ وپس از آن در آیتم پشتِ صحنه، دوربین برنامۀ هفت که همراه عوامل این برنامه به پشت صحنۀ فیلم"رنج وسرمستی"رفته بود وگزارشی ازمراحل ساخت وتولید این فیلم سینمایی به کارگردانی جهانگیر الماسی تهیه کرده بودند، پخش شد. درحاشیۀ این گزارش، گفتگوی کوتاهی با الماسی و برخی از عوامل تولید این پروژۀ سینمایی ازجمله محمّدنشاط(تهیه کننده) انجام شده بود. فیلمبرداری "رنج و سرمستی" که در حوزۀ سینمای دفاع مقدس ساخته می شود و به نقش زنان و جوانان در این جنگ و همچنین جنگ امریکا و عراق می پردازد، از پاییز سال گذشته آغاز شده ولی به جشنوارۀ فجر اخیر نرسیده است.

در میزگرد پایانی هفت دیشب با دعوت از میهمانانی درخصوص بررسی آرای شهیدآوینی و ارتباط آن شهیدبزرگوار عرصۀ هنر و فرهنگ با سینمای ایران بحث و تبادل نظر شد که در ادامۀ بحثی بود که هفتۀ گذشته دراین برنامه، باحضوربهروز افخمی(فیلمساز) و اکبرنبوی(کارشناس سینما) آغاز شده بود. در قسمت دوّم این میزگرد که دیشب، جلوی دوربین برنامۀ هفت صورت گرفت، حسین معزی نیا(سردبیر مجلۀ سینمایی 24 و داماد شهیدآوینی) و دکترشهاب اسفندیاری(کارشناس سینما) حضور داشتند.

معززی نیا درابتدای صحبت هایش با اشاره به اینکه دو آوینی داریم؛ یکی آوینی نویسنده و نظریه پرداز و دیگری آوینی سینماگر و مستندساز، تاکیدکرد؛ باید پیش ازآغاز بحث بدانیم که دربارۀ کدام آوینی صحبت می کنیم. وی همچنین با اشاره به اظهارنظرهایی که در20سال گذشته درخصوص شهید آوینی شده است، افزود؛ نکتۀ مهمی که باید به یاد داشته باشیم این است که شهیدآوینی، شخصیت نامتعرفی است و خلاف آمدِ عادت! با این وجود معمولاً تصویر محدودی از شهیدآوینی ارائه می گردد. معززی نیا همچنین تذکری دربارۀ برنامۀ گذشتۀ هفت داد و افزود دربرنامۀ شما گفته شد که مفهومِ "سینمای اشراقی"(مستنداشراقی) هیچگاه توسط خودِ آوینی به کار برده نشده و درعوض ایشان ازعبارت"سینماحقیقت" استفاده می کردند. اما نکته جالب این است که اتفاقاً آوینی در هیچ کدام از نوشته هایش از "سینماحقیقت" حرفی نزد و اتفاقاً "سینمای اشراقی"عین کلامی است که ایشان دربارۀ سینمایش (و سینمای موردتایید و مدنظرش) به کار می برده است.

اسفندیاری نیز در ادامۀ بحث مصادرۀ شهیدآوینی گفت: هیچ روایتی کامل نیست و امکان ندارد بتوانیم دربارۀ شخصیت یا واقعه ای تاریخی، روایتی کامل یا کاملاً منصفانه ارائه بدهیم و از آنجا که همۀ روایت ها قابل حذف و اضافه اند، قابل نقد از دیدگاه های مختلف نیز هستند.

سپس معززی نیا درادامۀ صحبت هایش گفت: حرف من این است که آوینی شخصیتی است، جامع؛ و مشکل ما کسانی هستند که پس از یک صحبت کوتاه با شهیدآوینی، بخش کوچکی از شخصیت آوینی را دُرشت می کنند و با تسری دادن آن نکته به تمام بحث شان، دربارۀ کلِّ شخصیت ایشان با همان شناخت جزئی، صحبت می کنند که بیشتر به افسانه پردازی شبیه است تا روایتی تاریخی!

همچنین اسفندیاری ضمن نقل قولی از شهیدآوینی دربارۀ مبحث بحرانِ هویتِ سینمای ایران، گفت؛ منطقاً منتقدی که داعیۀ ارزش ها و انقلاب دارد باید با منتقدی که اینگونه ادعا نمی کند، فرق داشته باشد و با این مقدمه، به انتقاد از مجلۀ24 پرداخت و افزود؛ اتفاقاً انتقادی که معززی نیا درخصوص مصادره کنندگان آوینی مطرح می کند، به این پشتوانه که این اشخاص باتوجه به کارنامه شان، صلاحیّت صحبت دربارۀ آوینی را ندارند، به خود ایشان و مجلۀ24 نیز وارد است. درپاسخ به این انتقاد معززی نیا نیز با پاسخی به جا گفت: آقای اسفندیاری می خواهند بحث را شخصی کنند و بنده به هیچ وجه نگفتم کسی جز من حق ندارد دربارۀ آوینی حرف بزند. بماند که من بیش از پنج سال از زندگی ام را وقف ساخت مستند 40قسمتی "روایتِ روای" (دربارۀ شهیدآوینی و مستند "روایت فتح" او) کرده ام که بارها از شبکۀ یک سیما پخش شده و همۀ علاقمندان به آوینی آن را دیده اند. معززی نیا همچنین گفت: بحثی که آوینی دربارۀ جذب مخاطب می کرد را باید دربستر زمانی همان دهۀ60 فهمید و ایدۀ فروش فیلم های امروزی هیچ ارتباطی به آرمان آوینی دربارۀ این که سینما متعلق به مردم است و بی مردم هیچ است، ندارد.

درپایان این میزگرد، اسفندیاری گفت: شاید مهمترین آسیب سینما در دهۀ60 عدم برقراری ارتباط سینما با مردم بود و اگر فیلم های اصطلاحاً "جمشیدآریایی" نبودند، این معضل می توانست تا نابودی کامل سینما نیز پیش برود و شهیدآوینی باتوجه مشکلات اقتصادی سینما، به طرفداری از فروش فیلم ها و سینمای عامه پسند می پرداخت. معززی نیا نیز افزود: دیدگاه مثبت شهیدآوینی دربارۀ سینمای بفروش و عامه پسند، به هیچ وجه ارتباطی به فیلم های پُرفروش این روزها، همچون اخراجی ها ندارد و با توجه به این که به انتقاد از سینمای نخبه گرا که مخاطب خاص را نشانه رفته بودند، می پرداخت و مسلماً از فیلم های عوامانه نیز طرفداری نمی کرد، درواقع حدوسطی را مدنظر داشت و از فیلم هایی چون"نیاز" و"قصه های مجید" حمایت می کرد. معززی نیا دربخش دیگری ازصحبت هایش افزود؛ آوینی به فیلم های مردمی اعتقاد داشت و به فیلمی مثل"عروس" به عنوان فیلمی که اصولی ساخته شده بود و قواعد سینما را به درستی رعایت کرده بود و البته برای مردم نیز جذابیّت داشت، مُهر تایید زده است و گرنه این فیلم به هیچ وجه معیارهای مدنظر ایشان را آن چنان که "مهاجر" و "دیده بان" دارند، دارا نمی باشد. همچنین دکتراسفندیاری با ایراد نقل قولی از شهید آوینی به عنوان حُسن ختام دربارۀ سینمای ایران و معضلات و بحران هویتش، میزگرد پایانی برنامۀ هفت را به پایان برد.

پس از این میزگرد نیز درحالی که موسیقی فیلم"حوض نقاشی"(ساختۀ سعید انصاری) بر روی تیتراژ پایانی پخش می شد، منوچهر گبرلو بدون اشاره به نتیجۀ نظرسنجی این هفتۀ برنامۀ هفت، با مخاطبان این برنامۀ تلوزیونی خداحافظی کرد.