چگونگی ارائه نتایج تست پانل نمونه های روغن زیتون

گروه اقتصادی - یکی از این روش های ارزیابی کیفیت روغن زیتون، استفاده از آزمایشگاه ارزیابی حسی روغن زیتون (تست پانل)  است و این گزارش که توسط محمد رمضانی ملک رودی رئیس ایستگاه تحقیقات زیتون رودبار و عامل خوشه صنعتی زیتون نوشته شده در چهار بخش به موضوع  ارزیابی حسی برای جلوگیری از تقلب در روغن زیتون پرداخته است. بخش نخست و دوم  این گزارش در تاریخ 12 ، 13 و 14 دی ماه 91 در بولتن نیوز منتشر شده است. اینک بخش چهارم و پایانی آن از نظر مخاطبان می گذرد:  

چگونگی ارائه نتایج تست پانل نمونه های روغن زیتون

به گزارش بولتن نیوز، به طور کلی نمونه های روغن بدون ذکر هر گونه مشخصاتی مانند نوع رقم ،زمان برداشت ،رنگ نمونه روغن ،تاریخ روغن کشی و ... با شماره (اتکت) مشخص توسط رئیس پانل دریافت می شود. رئیس پانل در اطاقک کار دور از چشمان اعضای پانل نمونه روغن را به داخل لیوان ها ریخته و برای ارزیابی به اطاق پانل منتقل می نماید.

نتایج :
نتایج ارزیابی بایستی در جدول مربوطه (0 تا 10) به صورت رسم خط تعیین شود. و اگر در نمونه آلودگی وجود داشته باشد ،آنگاه بایستی معدل نمره آلودگی (Def) و نمره خصوصیات مطلوب(Frut ) مشخص شود.و بر اساس نمره آلودگی و نمره خصوصیات مطلوب یا میوه ای  نوع روغن طبق جدول ذیل مشخص شود.
 





به روغن Corrente  نیز روغن نرمال می گویند و همچنین به روغن Lampante روغن چراغ می گویند. البته این تقسیم بندی براساس جدول ارزیابی در پانل است. چون ممکن است تقسیم بندی روغن بر اساس عدد اسیدیته و پراکسید و ضریب خاموشی نیز انجام گیرد. اگر در نمونه ها آلودگی نباشد آنگاه نمونه اکسترا ورجین بوده و لازم است شماتیک ارزیابی توسط ریئس پانل رسم شود که از مزایای این شماتیک ارزیابی نمونه بویژه رقم به لحاظ ارتباط هارمونی بین خصوصیات مفید آن رقم یا نمونه می باشد.


بحث و نتیجه گیری:
روغن زيتون به لحاظ كمي در بين انواع روغن هاي نباتي مقام ششم را دارد، ولي به لحاظ كيفي مقام اول را دارد. چون در فرايند استخراج روغن از هيچ ماده شيميايي و يا از درجه حرارت بالا استفاده نمي شود ،و به همين علت انواع اسيد هاي چرب اشباع نشده و آنتي اكسيدانت ها در روغن زيتون بدون تغییر باقی می مانند.در حال حاضر 10 ميليون هكتار باغ زيتون در جهان وجود دارد كه از اين باغات حدود 18 ميليون تن ميوه زيتون برداشت مي شود و از اين ميزان محصول حدود 3 ميليون تن روغن زيتون استحصال مي شود. با توجه به كيفيت روغن زيتون حدود 250 هزار تن از توليد جهاني روغن زيتون، بالاترين كيفيت را دارند و به قيمت بيش از 20 يورو در بازار اروپا به فروش مي رسد. دلایل کیفیت بالای این نوع روغن ها وجود آنتی اکسیدانت های نظیر اسکوالن ،پلی فنول ها ،الئوروپین ،تیروزول ،آنتوسیانین ها ،فلاونوئید ها، انواع توکول ها شامل توکوفرول ها ،توکوتری انول ها ،رنگدانه ها شامل  انواع کلروفیل ،گزانتوفیل ،واکس و هیدروکربن ها با زنجیره کوچک  و فرار. در ايران در حال حاضرسالانه حدود 15 هزار تن روغن زيتون توليد مي شود كه مقدار قابل توجهی از این میزان روغن در باغات مناطق جديد توسعه زیتون تولید می شود که روغن هاي توليدي این مناطق جدید نسبتاً داراي كيفيت مطلوب مي باشند و اين در حالي است كه در منطقه رودبار علي رغم وجود بزرگترين بازار عرضه فراورده هاي زيتون ،توجه كمي به كيفيت روغن زيتون مي شود ، افزایش کیفیت روغن نقش مهمی می تواند در ارتقاء کیفیت روغن نه تنها درشهرستان رودبار ،بلکه کل ایران داشته باشد و  دلايل آن به شرح ذيل مي باشد:

حدود 2500 هكتار باغ زيتون سنتي در منطقه رودبار وجود دارد (از 6000 هزار هكتار موجود ) كه به علت تراكم زياد درختان ،شرايط نا مطلوب توپوگرافي، ارتفاع درختان ، و ... امكان برداشت صحيح و به موقع ،جمع آوري و حمل ونقل مناسب وجود ندارد و لذا چنين باغداراني در شرايط موجود قادر به توليد روغن با كيفيت نمي باشند و اگر توجهي به موضوع كيفيت نشود ،آنها هيچ اقدامي جهت اصلاح باغات خود علي رغم حمايت هاي مختلف دولت نمي نمايند .بعلاوه ممكن است به علت مشكلات اقتصادي ،و مورد توجه نبودن كيفيت روغن ،باغداران جديد هم جهت انجام به موقع عمليات بهزراعي و ساير برنامه هاي مديريتي انگيزه اي نداشته باشند .

با توجه به وجود بزرگترين بازار فراورده هاي زيتون در رودبار ،عمده روغن زيتون هاي وارداتي به رودبار وارد مي شود و به علت عدم وجود دستگاه نظارتي كنترل كننده ،يا به عبارتي ديگر نبودن تست هاي فوق تخصصي ارگانوليپتيك ،روغن هاي كم كيفيت وارد بازار مي شود و با قيمت ارزانتر از روغن هاي داخلي به فروش مي رود كه اخيراً اين وضعيت موجب دلسردي سرمايه گزاران منطقه در بخش زيتون شده است.  
در حال حاضر تنها نظارتي كه بر بازار روغن زيتون و ساير فراورده هاي آن انجام مي گيرد ،از طرف اداره بهداشت شهرستان مي باشد و آن هم فقط از طريق تست هاي شيميايي (اسيديته و پر اسيد روغن ) انجام مي شود كه البته اسيديته و پر اكسيد روغن را می توان از طريق تصفيه به حد  استاندارد رساند.به همین خاطر برخی ها روغن ها تصفیه شده را با روغن بکر مخلوط می کنند،در واقع جهت وجود رنگ و بوي از روغن بکر استفاده می نمایند که چنين روغني از طرف افراد معمولي قابل تشخيص نيست و يا به عبارتي ديگر بدون تست ارگانوليپتيك ،چنين روغن هايي را نمي توان تشخيص داد كه آيا روغن بكر هستند يا نه؟  
 روغن هاي كم كيفيت داخل و ساير كشور ها به علت نبودن نظارت و كنترل ،وارد بازار کشور و از جمله رودبار مي شود كه ادامه اين وضعيت موجب خسارت شديد بخش زيتونكاري شهرستان و كشور و همچنين سلامتي جامعه مي شود، به همين دلايل تشكيل گروه تست پانل جهت ارزيابي كيفيت (ارگانوليپتيكي) روغن در شهرستان رودبار ضروري مي باشد.
با عنایت به مطالب فوق و همچنین درایت ویژه مجری طرح زیتون کشور در نیل این مهم ، و مجوز موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در باره تشکیل تست پانل روغن زیتون در رودبار با محوریت ایستگاه تحقیقات زیتون رودبار ،و تامین اعتبارات لازم از منابع استانی توسط مسئولین شهرستان رودبار بزودی مراحل اجرایی محل تست پانل و آزمایشگاه مربوطه در محوطه ایستگاه تحقیقات زیتون رودبار شروع می گردد.

منابع:

رمضانی ملک رودی ،محمد(1389). گزارش سفر فرصت مطالعاتی دوره ارزیابی حسی روغن زیتون اکسترا ورجین، دانشگاه خائن ،اندولس ،اسپانیا.