فیلم جعفر پناهی نامزد اسکار شد/ لابد باز هم اسکار سیاسی نیست!

البته این فیلم در شرایطی ساخته شده و پیش از این، به چند جشنواره‌ی سینمایی مانند جشنواره‌ی کن فرانسه ارسال شده است که جعفر پناهی، طی حکم دادگاه انقلاب اسلامی از انجام کار و شرکت در جشنواره‌ها ممنوع شده. اما اگر دوست دارید بدانید که این فیلم مستند با وجود شرایط جعفر پناهی چگونه ساخته شده، لازم است بدانید که پناهی برای اطاعت از حکم دادگاه هیچ فیلمنامه‌ای ننوشت و پشت هیچ دوربینی نرفت.

یک همکار به نام مجتبی میر طهماست (به عنوان دستیار کارگردان) به آپارتمان او می‌آید تا فیلمبرداری کند و پناهی، فعالیت‌هایش را به صحبت و ضبط کردن از طریق گوشی آیفون محدود می‌کند و در مورد فیلم‌های گذشته‌اش نظر می‌دهد و فیلمنامه‌های موجودش را بلند می‌خواند. بنابراین با دور زدن قانون، با بیان خلاقانه‌ای از مخالفت در برابر اتهامات، مستندی درباره‌ی آزادی زیر بار محدودیت‌هایی که به آنها محکوم شده است می‌سازد و آن را به نمایش می‌گذارد.

حال، این اثر که به گفته‌ی خیلی از منتقدین، حتی ابتدایی‌ترین استاندارهای سینما و مستندسازی را نیز ندارد، در بزرگترین و مثلاً! معتبرترین فستیوال سینمایی جهان، به عنوان یکی از پانزده نامزد دریافت اسکار بهترین مستند مطرح می‌شود.

معلوم نیست داوران اسکار، با چه متر و معیاری دست به انتخاب این فیلم‌ها می‌زنند و آیا مثل جشنواره‌ی فجر خودمان که هیئت داورانش، مخلوطی از سینماگران و همه‌ی کسانی‌ست که غیرسینمایی هستند، هیئت داوران اسکار هم چند نفر از اعضای سنا و کنگره‌ی امریکا را در خود جای داده یا دلیل دیگری برای وقوع چنین رفتارهای غیر حرفه‌ای وجود دارد؟ این دلیل هرچه باشد، مهم این است که ادعای سیاسی بودن رویکرد فستیوال‌های سینمایی جهان خصوصاً فستیوال اسکار با این گزینش‌ها روشن‌تر می‌شود.

همانگونه که مطلع هستید، سال گذشته فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته‌ی اصغر فرهادی جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم خارجی را گرفت. فیلمی که چهره‌ای سیاه از جامعه‌ی ایران به نمایش گذاشته و دارای جهت‌گیری‌های سیاسی ضد ارزشی بود. از طرف دیگر، بنابر نظر برخی از منتقدین سینما، این فیلم از نظر کیفی و تکنیکی، آنچنان هم فاخر نبود. اما با نمایندگی این فیلم از سوی سینمای ایران در فستیوال اسکار، جایزه‌ی بهترین اثر خارجی دریافت کرد.

از مدت‌ها قبل از نمایندگی این فیلم برای اسکار تا بعد از کسب این جایزه، فعالان فرهنگی وابسته به جبهه‌ی فرهنگی انقلاب اسلامی، بارها و بارها از تریبون‌های مختلف به سیاسی بودن جایزه‌ی اسکار اشاره داشته و نه تنها از دریافت آن خوشحال نبودند، بلکه آنرا نوعی انفعال دستگاه فرهنگی جمهوری اسلامی در برابر سیاست‌های فرهنگی و استکباری امریکا قلمداد کردند. ولی متأسفانه بجای اینکه این حرف‌ها شنیده شود، نه تنها توسط جریان روشنفکرمآب سینما که حتی توسط نهادهای رسمی فرهنگی کشور نیز مورد بی‌توجهی واقع شد و آنرا محصول نوعی توهم خواندند.

اما حالا که بعد از اعلام رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد مبنی بر عدم حضور سینمای ایران در فستیوال اسکار، مجریان این جشنواره راساً وارد عمل شده و فیلمی را نامزد دریافت اسکار می‌کنند که هم خود فیلم و هم کارگردان آن، در نقطه‌ی مقابل جمهوری اسلامی بوده و از قضا این اثر آخر، هیچ نشانه‌ای از کیفیت بالای سینمایی و مستندسازی ندارد، حقانیت ادعای فعالان فرهنگی جبهه‌ی فرهنگی انقلاب اسلامی برملا شده و دیگر نمی‌توان انگ توهم را به آن چسباند.

برای جبهه‌ی فرهنگی انقلاب اسلامی و سربازان آن که از قبل معلوم بود، اما امیدواریم برای آنهایی که خودشان را به خواب زده‌اند معلوم شود که دشمنان دین و مملکت ما، به هر وسیله‌ای که شده سعی می‌کنند تا چهره‌ی اسلام و جمهوری اسلامی ایران را مخدوش کنند. حال، یکبار این کار را با اتهام تلاش برای ساخت بمب هسته‌ای انجام می‌دهند، یکبار هم با تحسین دشمنان فرهنگی ما. (که عمل دومی، اگر تأثیر بیشتری از اولی نداشته باشد، تأثیر کمتری ندارد.)

امیدواریم با این اتفاقات، مسئولین سینمای ایران خودشان را پیدا کنند و متوجه شوند که در چه میدانی قرار دارند. امیدواریم سینماگران ما به خودشان بیایند و متوجه شوند که کسب جوایز بین‌المللی گرچه شیرین است، اما در عوض چشیدن تلخی‌های فراوانی‌ست که کوچک‌ترین آن، پشت کردن به مردم جامعه‌ی ایرانی‌ست. اسکار، کن، شیر طلایی، تمشک زرین و ... میدان ما برای کار فرهنگی نیست. میدان ما، وسط مردم همین کشور، برای مردم همین کشور و به دست مردم ایران عزیز است. به قول حافظ شیرازی:

باغ مرا چه حاجت سرو و صنوبر است

شمشاد خانه‌پرور ما از که کمتر است