محبت برتر از خوف است

گروه دین و اندیشه: حجت الاسلام دکتر سوزنچی از اساتید دانشگاه، هر روز یک آیه قرآن را با ترجمه و چند حدیث تفسیری و چند نکته در تدبر آن آیه منتشر می کند. بولتن نیوز نیز در راستای ترویج چنین اقدامات ارزشی این سلسله مطالب را به صورت روزانه منتشر می کند.

به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، در مطلب امروز به آیه 29 سوره احزاب پرداخته شده و در آن آمده است:

وَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الدَّارَ الْآخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِناتِ مِنْكُنَّ أَجْراً عَظيماً

سوره احزاب (33) آیه 29

ترجمه
و اگر چنین هستید که خدا و رسولش و سرای آخرت را می‌خواهید، پس به یقین خداوند برای نیکوکارانِ از شما اجری عظیم آماده کرده است.

شأن نزول
این آیه و آیه قبل، طبق روایات متعدد، در جریان مواجهه نامطلوب برخی زنان پیامبر ص با ایشان نازل شدند.
در بحث از آیه قبل، برخی از روایات در این باره ارائه شد.
یک احتمال این است که تنها یکی از آن روایات درست باشد؛ اما احتمال جدی‌تر آن است که مواجهه نامطلوب با پیامبر ص تنها از جانب یک نفر نبوده؛ و لذا همه روایات مذکور، و نیز روایات دیگری که بیان نشد، می‌توانند صحیح باشند و هریک به موردی از آن برخوردها اشاره کرده باشد؛ بویژه که بسیاری از روایات اهل سنت نیز این ماجرا را مربوط به هر دوی عایشه و حفصه می‌دانند و معتقدند با دخالت ابوبکر و عمر مشکل حل شد.
روایت زیر نیز این احتمال را – که چندین نفر از زنان پیامبر ص نقش داشته‌اند - تقویت می‌کند:

ابوصبح کنانی می‌گوید: امام صادق ع بیان کردند که زینب [بنت جحش] به رسول الله فرمود «تو پیامبر خدا هستی و عدالت نداری؟!» و حفصه گفت: «اگر طلاقمان دهی، در میان قوم‌مان هم‌شأن‌هایی برای خودمان می‌یابیم».
مدتی وحی بر پیامبر ص نازل نشد تا اینکه خدا از پیامبرش حمایت کرد و نازل فرمود: «ای پیامبر! به همسرانت بگو اگر زندگی دنیا و زینتش را می‌خواهید بیایید...» تا آنجا که «... اجری عظیم آماده کرده است» پس آنان خدا و رسولش را برگزیدند و اگر خود را برمی‌گزیدند، [بدین وسیله از پیامبر ص] جدا می‌شدند؛ و اگر خدا و رسولش را برمی‌گزیدند، چیزی [= جدایی‌ای] رخ نمی‌داد.  الكافي، ج‏6، ص138؛  من لا يحضره الفقيه، ج‏3، ص518

حدیث
1) یک سال پیش از هلاکت معاویه، امام حسین ع در ایام حج در میان جماعت بزرگی که حدود دویست نفر از کسانی که محضر رسول الله را درک کرده بودند نیز در میان آنها بودند سخنرانی‌ای کردند و از آنها خواستند که از شما سوالاتی می‌کنم هرجا درست گفتم تصدیقم کنید و اگر دروغ گفتم تکذیبم کنید. در فرازی از این سخنرانی آمده است: سپس آنان را سوگند داد که آیا آنها شنیدند که پیامبر ص فرمود: «کسی که گمان می‌کند مرا دوست دارد و بغض علی ع را به دل دارد؛ دروغ می‌کند:‌ کسی که بغض علی ع را دارد، کسی نیست که مرا دوست داشته باشد» و یک نفر گفت: «یا رسول الله! چگونه چنین چیزی می‌شود؟» و ایشان فرمود: «برای اینکه او از من است و من از اویم؛ کسی که او را دوست دارد مرا دوست دارد، و کسی که مرا دوست دارد، خدا را دوست دارد؛ و کسی که او را دشمن دارد مرا دشمن داشته است، و کسی که مرا دشمن دارد خدا را دشمن داشته است.» [انان که محضر پیامبر ص را درک کرده بودند] گفتند: ‌بله، خدا شاهد است که شنیدیم.   كتاب سليم بن قيس الهلالي، ج‏2، ص793

2) حفص بن غیث در ضمن روایتی طولانی از امام صادق ع نقل کرده است:  ... سپس امام فرمود: حفص! محبت برتر از خوف است؛ سپس فرمود: به خدا سوگند، خدا را دوست ندارد کسی که دنیا را دوست دارد و به ولایت و سرپرستی غیر ما تن دهد؛ و کسی که حق ما را شناخت و ما را دوست داشت، خداوند تبارک و تعالی را دوست داشته است.   الكافي، ج‏8، ص129

3) از امام صادق ع روایت شده است: دوست داشتن دنیا، رأس هر خطا و گناهی است. الخصال، ج‏1، ص25

4) از امیرالمومنین ع روایت شده است: نیکوکار [واقعی] کسی است که نیکوکاری‌اش همه مردم را شامل شود.   تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص388

تدبر

1️⃣ اگرچه استفاده حلال از نعمت‏ها، منافاتى با آخرت خواهى ندارد؛ اما دنياطلبى و آخرت‏ طلبى با هم جمع نمى ‏شود. (تفسیر نور، ج9، ص354) یا به تعبیر دقیق‌تر، اصل قرار دادن دنیاطلبی (ولو گاهی دنبال آخرت هم باشیم)، با اصل قرار دادن آخرت‌طلبی (ولو برای تامین نیازهای دنیا هم در حد لازم تلاش کنیم) با هم جمع نمی‌شود. (الميزان، ج‏16، ص306)

2️⃣ کسی که خدا و رسول و آخرت را می‌خواهد باید از دنیاطلبی و دنبال زینت آن بودن، صرف نظر کند؛ اما این صرف نظر کردن به ضررش نخواهد شد؛ چرا که همان خدایی که «متاع دنیا» را قلیل و اندک دانسته (نساء/77)، برای او «اجری عظیم» آماده کرده است. به عبارت دیگر، كسانى كه از دنياى قليل بگذرند، به اجر عظيم خواهند رسيد. (تفسیر نور، ج9، ص354)

3️⃣ خواستن و طلب کردن خدا و رسول و آخرت (توحید و نبوت و معاد) با هم دیگر تلازم دارند. نمی‌شود کسی یکی را واقعا بخواهد اما دیگری را نخواهد؛ پس، دروغ می‌گوید کسی که:
خود را خداجو می‌داند اما دغدغه اصلی‌اش دنیاست، نه آخرت.
خود را خداجو می‌داند اما پیامبر ص و پیام‌های او (= احکام شریعت)‌را جدی نمی‌گیرد.
ادعای مسلمانی (خداخواهی و اذعان به نبوت) دارد اما همّ و غمّش دنیاست، نه آخرت.
ادعای مسلمانی دارد، اما هوای نفس را بر خدا و دستورات او ترجیح می دهد.
ادعای خدادوستی دارد، اما دوستدار پیامبر ص یا اهل بیت او که خدا و پیامبر به دوستی آنان سفارش کرده‌اند، نیست.

4️⃣ چرا بعد از اینکه فرمود «اگر خدا و رسولش و سرای آخرت را می‌خواهید»، نفرمود «خدا برای شما اجری عظیم آماده کرده»، بلکه فرمود «برای نیکوکاران از شما اجر عظیمی آماده کرده است»؟

الف. همسر رسول الله بودن و آخرت را خواستن، به شرطی اجر عظیم دارد که با نیکوکاری و عمل صالح همراه باشد. (المیزان، ج16، ص306)
به تعبیر دیگر، «همسر پیامبر ص بودن کمال نیست، نیکوکار بودن لازم است. (تفسیر نور، ج9، ص354)

ثمره در تحلیل اجتماعی

صرف انتساب و نسبت داشتن با برترین اولیای خدا، ثمره‌ای برای انسان ندارد؛ مهم، عملِ خود انسان است.
اگر همسر پیامبر ص هم گناهکار شود، جایگاه اخروی مطلوبی نخواهد داشت؛ و دیگر آن رابطه همسری با پیامبر به درد او نمی‌خورد.

ب. نشان دهنده این است که اجر عظیم، در اصل ناشی از نیکوکاری است، نه چیز دیگر؛ و در عین حال نشان می‌دهد که اگر کسی واقعا خدا و رسولش و آخرت را بخواهد حتما اهل احسان و عمل صالح خواهد بود. (البحر المحيط، ج‏8، ص473)

ثمره در تحلیل اجتماعی

خداخواهی، محبت پیامبر، و آخرت‌خواهی، صرفا به زبان و ادعا نیست. کسی در این ادعا صادق است که اهل عمل صالح باشد.

ج. همه همسران پیامبر ص یکسان نبودند. (تفسیر نور، ج9، ص354) (چون فرمود: نیکوکارانِ از [بین] شما) و معیار ترجیح آنها هم ادامه دادن تقوا و عمل صالح آنهاست، نه شهرتی که دستگاه‌ تبلیغاتی اموی برای برخی از آنها به ارمغان آورد!

قناعت و زهد و ساده‌زیستى [حتی اگر با ادعای خداطلبی و پیامبر دوستی و آخرت‌طلبی همراه شود] به تنهايى عامل نجات نيست، عمل نيك هم لازم است. (تفسیر نور، ج9، ص354)

 5️⃣ چرا در این آیه [و نیز آیه قبل] نفرمود: «إِنْ تُرِدْنَ: اگر می‌خواهید» بلکه فرمود: « إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ: اگر روال‌تان چنین است که می‌خواهید»؟

برای اینکه انسان دنیاطلب یا آخرت‌طلب قلمداد شود، صرفا اینکه گاه به دنیا یا آخرت را بخواهد کافی نیست. زمانی دنیاطلب یا آخرت‌طلب شمرده می‌شود که این روال و سبک زندگی‌اش قرار بگیرد. در واقع، بحث فقط بر سر دو گونه خواستن و طلب کردن نیست؛ بلکه بحث بر سر دو سبک زندگی است.

انتهای پیام/#