در جامعه دینی منصب بالاتری دارد، باید از دنیاپرستی دورتر باشد

گروه دین و اندیشه: حجت الاسلام دکتر سوزنچی از اساتید دانشگاه، هر روز یک آیه قرآن را با ترجمه و چند حدیث تفسیری و چند نکته در تدبر آن آیه منتشر می کند. بولتن نیوز نیز در راستای ترویج چنین اقدامات ارزشی این سلسله مطالب را به صورت روزانه منتشر می کند.
به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، در مطلب امروز به آیه 28 سوره احزاب پرداخته شده و در آن آمده است:

يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زينَتَها فَتَعالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَ أُسَرِّحْكُنَّ سَراحاً جَميلاً

سوره احزاب (33) آیه 28

ترجمه
ای پیامبر!به همسرانت بگو اگر روال‌تان بر این است که زندگی دنیا و [زیور و] زینت آن را می‌خواهید پس بیایید تا شما را بهره‌مند سازم و [خوش و] خرم شما را رها سازم.

شأن نزول
گفته‌اند زنان پیامبر ص از ایشان تقاضای اموالی بیشتری داشتند [طبق نقل «تفسير القمي، ج‏2، ص192» بعد از جنگ خیبر، آنها انتظار داشتند که پیامبر ص سهم بیشتری از غنایم را به آنان اختصاص دهد] و از ایشان نفقه بیشتری طلب کردند و به خاطر حسادتی که نسبت به هم داشتند او را اذیت می‌کردند، و کار به جایی رسید که پیامبر ص یک ماه از همه آنها عزلت گزید و این دو آیه نازل شد و آنها را مخیر کرد که اگر می‌خواهند با این وضعیت پیامبر ص بسازند وگرنه پیامبر ص چیزی به آنها بدهد و به خوبی و خوشی آنان را طلاق دهد؛ که نهایتا بعد از این واقعه همگی ماندن با پیامبر ص را برگزیدند.     مجمع البیان، ج8، ص555؛ التفسیر الوسيط (الواحدی) ، ج3، ص467

درباره اینکه این بحث چگونه پیش آمد و کدامیک از زنان پیامبر مسبب اصلی این ماجرا بود روایات مختلفی وجود دارد که در قسمت کلام معصوم ع به برخی از آنها اشاره می‌شود.

حدیث
1) از امام باقر ع روایت شده است: زینب بنت جحش به رسول الله گفت: آیا تو پیامبری و عدالت را رعایت نمی‌کنی؟!
پیامبر ص فرمود: تَرِبَتْ يَدَاكِ!* اگر من عدالت نورزم، چه کسی عدالت دارد؟
گفت: آیا دعا کردی که دستم قطع شود؟
فرمود: نه، ولی خاک‌آلوده شود!
گفت: اگر ما را طلاق می‌دادی در میان قوم‌مان هم‌شأن خودمان را پیدا می کردیم!
پس از بیست و نه روز [که پیامبر ص از آنها جدا شد] وحی نازل شد و خداوند عز و جل از پیامبرش با این عبارات دلجویی کرد که: «ای پیامبر! به همسرانت بگو اگر روالتان این است که زندگی دنیا و زینتش را می‌خواهید ...» تا پایان دو آیه؛ و آنها خدا و رسولش را اختیار کردند و چیزی نشد؛ اما اگر خود را اختیار می‌کردند [از پیامبر ص] جدا شده بودند.   الكافي، ج‏6، ص139

* پی‌نوشت: تَرِبَتْ يَدَاكِ: ترجمه تحت‌اللفظی این عبارت چنین است: «دستت به خاک بخورد»؛ اما جمله‌ای نفرین‌مانند است، که به طور کنایه‌آمیز زمانی که از شنیدن سخنی ناراحت شوند، به کار می‌برند؛ در فارسی ما عبارت «الهی، به خاک سیاه بنشینی» را داریم که ظاهرا شدت و غلظتش بیش از «تربت یداک» است.

2) ابن‌عباس می‌گوید: پیامبر ص با حفصه بود و بین آنها مشاجره‌ای درگرفت.
حضرت به او گفت: موافقی که مردی را بین من و خودت حَکَم قرار دهی!
گفت: بله.
فرمود: پس پدرت!
به عمر خبر دادند. وقتی آمد به حفصه گفت: حرف بزن!
حفصه گفت: رسول الله! تو حرف بزن و جز سخن حق نگو!
عمر دستش را بلند کرد و دو تا سیلی در گوش او زد. پیامبر ص فرمود: بس کن!
عمر [خطاب به حفصه] گفت: ای دشمن خدا! پیامبر که جز حق نمی‌گوید! به کسی که او را به حق مبعوث کرده، اگر در محضر او نبودیم دست برنمی‌داشتم تا می‌مُردی!
پیامبر ص بلند شد و به اتاقی رفت و در مدت یک ماه به سراغ هیچیک از همسرانش نرفت و [وقت غذا و خواب] در آن اتاق [بتنهایی] غذا می‌خورد و می‌خوابید. تا اینکه خداوند نازل فرمود: «ای پیامبر! به همسرانت بگو اگر روال‌تان این است که زندگی دنیا و زینتش را می‌خواهید ...» تا پایان دو آیه. پیامبر ص آمد و مطلب را بر همه آنان عرضه کرد و گفتند: ما خدا و رسولش را می‌خواهیم، و آخرین کسی که آمد، حفصه بود و گفت: یا رسول الله! پناهگاه من از آتش جهنم تو هستی! به خدا دیگر کاری که تو را ناراحت کند انجام نمی‌دهم؛ من هم خدا و رسولش را انتخاب می‌کنم؛ و پیامبر ص او را بخشید.  التفسیر الوسيط (الواحدی) ، ج3، ص467      مجمع البیان، ج8، ص555

3) محمد بن مسلم از امام صادق ع سوال کرد درباره مردی که زنش را [در مورد طلاق گرفتن] مختار می‌سازد. [که آیا اگر زن قبول کند همین طلاق محسوب می‌شود یا خیر؟] فرمود: این اختیار دادن از آنِ ماست و برای هیچکس دیگری نیست؛ و همانا رسول الله ص اختیار داد به خاطر عایشه؛ و آنها هم خدا و رسولش را برگزیدند؛ و سزاوارشان نبود که غیر رسول الله را برگزینند.  الكافي، ج‏6، ص139

توضیح: در منابع اهل سنت روایات متعددی آمده است که مشکل از عایشه و حفصه شروع شد و و ابوبکر و عمر آنها را بشدت به خاطر برخوردشان با پیامبر ص مواخذه کردند. در آن روایات آمده که وقتی این آیه نازل شد و پیامبر آن را بر زنان خود خواند، در میان همه آنها، به عایشه گفت که می‌خواهی قبل از اینکه تصمیم بگیری با پدرت مشورت کنی؛ البته آن گونه که در منابع اهل سنت نقل شده عایشه گفته نیازی به مشورت نیست؛ اما جالب اینجاست که روایت مستقلی نقل کرده‌اند که «غیر از حمیراء [لقب عایشه] همگی ماندن با پیامبر را ترجیح دادند» (الدر المنثور، ج‏5، ص195

تدبر

1️⃣ خطر دنياگرايى، حتّى خانواده و نزدیکان پیامبر را هم تهديد مى‏كند! (تفسير نور، ج‏9، ص353) ممکن است کسی حتی همسر برترین پیامبر باشد، اما بقدری چشمش دنبال دنیا باشد و به پیامبر فشار آورد که خدا به پیامبرش دستور دهد به او بگو بیا طلاقت را بگیر و دنبال دنیایت برو‼️

2️⃣ موقعيّت دينى و اجتماعى، براى انسان وظيفه‏ى خاصّى به وجود مى‏آورد. (تفسير نور، ج‏9، ص352) نه‌تنها خود مسؤولان در حکومت اسلامی و شخصیت‌های برجسته دینی نباید خودشان اهل تجملات باشند، بلکه نزدیکان و منسوبان به آنها هم نباید چنین باشند؛ حتی اگر همسرشان می‌خواهد اهل تجملات باشد باید از آنها جدا شود؛ و خود آن شخص هم موظف است که این را به همسرش بگوید!

تاملی درباره جامعه خود

الحمدلله رهبر ما و نیز بسیاری از مراجع تقلید و بزرگان دین، هم خودشان و هم نزدیکانشان ساده‌زیستی را رعایت می‌کنند؛ اما آیا واقعا همه مسئولان حکومتی و شخصیت‌های دینی ما چنین‌اند؟!  و اگر به فرض خودشان چنین‌اند، آیا حاضرند همسران و فرزندان خود را از تجمل‌گرایی بازدارند؟ و آیا ما پدیده‌ای به نام «آقازادگی» نداریم؟! اگر چنین نیستند، آیا در صلاحیت آنها نباید تردید کرد؟!

3️⃣ زندگی در گشایش و رفاه و تجملات، با زندگی مشترک با پیامبر ص و معیشت در منزل او جمع نمی‌شود. (الميزان، ج‏16، ص305)

شاید بدین جهت که: نه تنها رهبر جامعه اسلامى، بلكه وابستگان او نيز تحت نظر و توجّه مردم قرار دارند. (تفسير نور، ج‏9، ص353)

البته زن آزاد است، مى‏تواند با زندگى ساده، ولى همراه با سعادت بماند و مى‏تواند راه ديگرى را انتخاب كند. (تفسير نور، ج‏9، ص353)

ثمره اجتماعی

در نگاه اسلامی، هرکه در جامعه دینی منصب بالاتری دارد، باید از دنیاپرستی دورتر باشد؛ و کسی هم که می‌خواهد با چنین کسی زندگی مشترک داشته باشد، باید چنین باشد.