بنايي كه عشق ساخت
بخشي از شهرت اين بنا مديون تاريخچه ويژه آن است كه بي‌شباهت به فيلم‌هاي پرسوز و گداز هندي نيست.
تاج محل، آرامگاهي است زيبا كه در شهر آگرا در هندوستان قرار دارد و به عنوان يكي از عجايب هفتگانه جديد در جهان شناخته شده است.
اين بنا در دوره مغول‌هاي هندوستان همزمان با پادشاهان صفويه در ايران و در دوره پادشاهي شاه جهان هند ساخته شد.
شاه جهان همسر سوم خود با نام ممتاز محل را بسيار دوست داشت و پس از مرگش، آرامگاهي براي وي ساخت تا ياد و خاطره‌اش را زنده نگه دارد.
آرامگاه تاج محل و محوطه اطراف آن نزديك به 405 هكتار است و همچون جواهري در ميان بناهاي معماري اسلامي در هند مي‌درخشد.
اين بنا به عنوان شاهكار معماري در سطح جهاني شناخته شده و از سوي ميراث جهاني تحسين شده و سال 1983 در سازمان ميراث جهاني يونسكو به ثبت رسيد.
جالب است بدانيد كه ممتاز محل يا ارجمند بانو بيگم كه اصالتي ايراني داشت، سومين همسر شاه جهان بوده و نزد شاه جهان بسيار محبوب.
ممتاز محل هنگام به دنيا آوردن چهاردهمين فرزندشان به نام گائوهارا بيگم سال 1631 ميلادي از دنيا مي‌رود و شاه جهان كه اندوه بزرگي را متحمل شده بود، تصميم به ساخت آرامگاهي براي ياد بود همسرش مي‌گيرد و ساخت اين بنا را به مرحله اجرا مي‌گذارد.
بناي تاج محل نخستين و مهم‌ترين نمونه معماري اسلامي دوره مغول در هند است كه سبك معماري آن تركيبي از سبك‌هاي معماري ايران، تركيه و هند است.
همه سطح نماي بيروني بناي آرامگاه با سنگ مرمر پوشيده شده و بنايي يكدست سفيد و زيبا را به نمايش مي‌گذارد و با وجود گنبد سفيد رنگ بنا ساختاري از مجموعه‌اي يكپارچه را در برابر ديدگان گردشگران ترسيم مي‌كند. جالب است بدانيد قبر ممتاز محل نيز از سنگ مرمر پوشيده و تزئين شده است.
ساخت بناي تاج محل سال 1632 ميلادي (1042 خورشيدي) آغاز شده و سال 1648 ميلادي (1058 خورشيدي) به پايان رسيد و محوطه سازي و ساخت باغ اين آرامگاه تا پنج سال پس از آن ادامه داشته و در سال 1653 ميلادي ساخت مجموعه به طور كامل به پايان رسيد.
در ساخت اين آرامگاه، هزاران هنرمند و صنعتگر مشغول كار بودند و نتيجه 21 سال هنر و كار آنها بنايي است كه امروزه يكي از پربازديدكننده‌ترين مكان‌هاي تاريخي به حساب مي‌آيد.
به‌طور‌كلي طراحي و ساخت
اين بنا زير نظر معماران شاهنشاهي زمان خود بود و گروهي خاص سرپرستي
هنرمندان، صنعتگران و معماران اين بنا را به عهده داشتند كه شامل ابوالكريم
مامور خان، مكرمت خان و استاد احمد لاهوري بودند. استاد احمد لاهوري طراح
اصلي اين آرامگاه به حساب مي‌آمده است.
هنرمندان و صنعتگران اين بنا از ايران، هند و عثماني بوده‌اند. دو نفر از هنرمندان ايراني كه در ساخت اين آرامگاه شركت داشتند، امانت خان شيرازي و محمد خان شيرازي بودند. در منابع تاريخي ذكر شده امانت خان شيرازي خوشنويس اين بنا بوده كه نوشته‌هاي اين بنا را با خط ثلث در رنگ مشكي بر بدنه سفيدرنگ مرمرين بنا نقش داده است.
در لحظه ورود به مجموعه تاج محل مي‌توان به ترتيب چهارسوي بازار را به نظاره نشست و پس از گذشت از فضايي رابط كه ميدان جلوخانه است، به باغ مجموعه رسيد كه باغي بسيار زيبا و دلنشين است و نمادي از باغ‌هاي اصيل ايراني را به نمايش مي‌گذارد و پس از گذشتن از باغ، مي‌توان به آرامگاه و در درون آن به مزار ممتاز محل دست يافت.
ساختمان بناي تاج محل از 58 متر بلندا و 56 متر پهنا برخوردار است كه مقبره ممتازمحل درست در مركز مجموعه قرار گرفته است.
بناي مرمري بزرگ آرامگاه تاج محل روي تخته سنگ مربعي شكل بزرگي از جنس مرمر به اندازه صد متر در صد متر ساخته شده و داراي گلدسته‌ها و ايوان‌هاي متقارن است كه زيبايي بنا را دوچندان كرده است.
اين تقارن به گونه‌اي دقيق و زيبا اجرا شده است كه از هر سمت كه به آن نگريسته شود، تصويري يكسان ديده مي‌شود.
در هر يك از گوشه‌هاي اين سكوي مربع شكل مناره‌اي به بلنداي 42 متر بر پايه‌اي هشت ضلعي خودنمايي مي‌كند كه بالاي آن گلدسته قرار دارد.
در سراسر ديواره‌هاي اين بناي عظيم، آيات قرآني با خطوط زيبا خوشنويسي شده‌اند.
از سوره‌هايي كه در تزئينات اين بنا به كار رفته مي‌توان به سوره‌هاي ناس، فتح، شمس، الملك، المرسلات، التكوير، الانفطار، الانشقاق، الفجر، الضحي، الشرح، التين، البينه و الاخلاص اشاره كرد.
باغ تاج محل همانند باغ‌هاي ايراني ساخته شده كه بسيار زيباست و معماري دوره صفوي ايران را در هند به نمايش مي‌گذارد.
گل رز و نرگس زرد از گل‌هايي است كه به فراواني در اين باغ ديده مي‌شود و در كنار آنها تعداد درختان ميوه نسبت به درختان تزئيني نيز بسيار زياد است.
با بررسي‌هاي انجام شده، طرح بناي تاج محل از بناي تيمور لنگ گوركاني در سمرقند، آرامگاه همايون و آرامگاه اعتمادالدوله (كه گاهي به نام بچه تاج محل خوانده مي‌شود) و مسجد جامع دهلي گرفته شده است.
در معماري دوره‌هاي نخستين امپراتوري مغول‌ها در هند، بيشتر از سنگ‌هاي ماسه‌اي قرمز رنگ براي تزئين و نماكاري استفاده مي‌شد، در حالي كه شاه جهان استفاده از سنگ مرمر سفيد، سنگ‌هاي نيمه‌قيمتي و تزئيناتي با جواهر را در معماري زمان خود ايجاد كرد و مرحله‌اي جديد و ويژه را در معماري دوره مغول هند به وجود آورد.(جام جم - ضميمه چمدان)
فاطمه كردي
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
