عجیب اما واقعی؛ ایران و آمریکا به توافق نزدیک شدند

گروه بین الملل: دور دوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در رم، پایتخت ایتالیا، پس از دور اول گفت‌وگوها در مسقط (عمان) در هفته گذشته شکل گرفت. این مذاکرات با هدف بحث بر سر برنامه هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها، با میانجی‌گری عمان برگزار شد. مقدمات این دور از مذاکرات به شرح زیر بود:

به گزارش بولتن نیوز ،انتخاب رم به‌عنوان محل مذاکرات: پس از برگزاری دور اول در مسقط، رم به‌عنوان مقصد بعدی انتخاب شد. این انتخاب به دلایل تاریخی و سیاسی، از جمله روابط عمیق ایران و ایتالیا و نقش بی‌طرفانه ایتالیا در دیپلماسی، مورد توجه قرار گرفت. ایتالیا به‌عنوان دومین شریک تجاری ایران در اروپا، بستری مناسب برای میزبانی این گفت‌وگوها فراهم کرد.

هیئت‌های مذاکره‌کننده: عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در رأس هیئتی شامل مجید تخت‌روانچی (معاون سیاسی)، کاظم غریب‌آبادی (معاون حقوقی و بین‌الملل)، اسماعیل بقائی (سخنگو) و بهزاد صابری (مشاور وزیر) به رم سفر کرد. از سوی آمریکا، استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور، رهبری مذاکرات را بر عهده داشت.

میانجی‌گری عمان: بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، نقش کلیدی در تنظیم مذاکرات غیرمستقیم داشت. سفارت عمان در رم به‌عنوان محل برگزاری انتخاب شد، که نمادی از نقش میانجی‌گرانه عمان در روابط تهران و واشنگتن بود.

دیپلماسی پیش از مذاکرات: در آستانه مذاکرات، دیدارهایی بین وزرای خارجه ایران و ایتالیا انجام شد. آنتونیو تاجانی، وزیر خارجه ایتالیا، از نقش کشورش در حمایت از دیپلماسی صلح‌آمیز خبر داد و ایران را به ادامه گفت‌وگوها تشویق کرد. همچنین، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پیش از مذاکرات به تهران سفر کرده بود تا درباره مسائل هسته‌ای رایزنی کند.

موضع‌گیری‌های اولیه: ایران بر رفع تحریم‌ها و حفظ برنامه هسته‌ای غیرنظامی تأکید داشت، در حالی که آمریکا خواستار محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌تر بر غنی‌سازی اورانیوم بود. این تفاوت دیدگاه‌ها از همان ابتدا انتظارات را پیچیده کرده بود.

مذاکرات از ساعت ۱۲:۳۰ به وقت تهران (۵ بامداد به وقت شرق آمریکا) در سفارت عمان آغاز شد و حدود پنج ساعت به طول انجامید. رسانه‌های مختلف، بسته به جهت‌گیری سیاسی خود، این رویداد را به‌صورت متفاوتی پوشش دادند:

ایرنا: این خبرگزاری دولتی مذاکرات را مثبت و سازنده توصیف کرد و اعلام داشت که ایران و آمریکا توافق کرده‌اند دور سوم گفت‌وگوها را هفته آینده برگزار کنند. تأکید بر دیپلماسی مسئولانه ایران و اظهارات سخنگوی وزارت خارجه (اسماعیل بقائی) مبنی بر «صلح پایدار از گفت‌وگوی صادقانه» از محورهای اصلی بود. 
 
ایسنا: این رسانه به ترکیب هیئت ایرانی و نقش عمان پرداخت و از فضای سازنده مذاکرات خبر داد، اما جزئیات کمی درباره محتوای گفت‌وگوها منتشر کرد.  

فرارو: با اشاره به زمان‌بندی و مکان مذاکرات، به گمانه‌زنی درباره چارچوب مذاکرات پرداخت و از امیدواری واشنگتن به تنظیم نقشه راه برای گام‌های بعدی خبر داد.

یورونیوز: این رسانه با پوشش زنده از محل مذاکرات، فضای گفت‌وگوها را حرفه‌ای و متمرکز توصیف کرد. یورونیوز به نقش ایتالیا و عمان اشاره کرد و گزارش داد که اسرائیل با نگرانی این مذاکرات را دنبال می‌کند.

نیویورک تایمز: این نشریه گزارش داد که آمریکا از موضع اولیه خود (برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران) عقب‌نشینی کرده و بر عدم استفاده نظامی از مواد هسته‌ای تمرکز دارد.

رویترز: به نقل از منابع اسرائیلی، این رسانه اشاره کرد که اسرائیل همچنان به دنبال گزینه نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای ایران است، اما آمریکا فعلاً از این اقدام حمایت نمی‌کند.

العربیه: این رسانه به اشتباه از مذاکرات مستقیم بین ایران و آمریکا خبر داد که بعداً تکذیب شد. این گزارش نشان‌دهنده تلاش برخی رسانه‌های عربی برای جنجالی کردن موضوع بود.

رادیو فردا: با تمرکز بر ضرب‌المثل «همه راه‌ها به رم ختم می‌شود»، این رسانه مذاکرات را نقطه عطفی در دیپلماسی ایران و آمریکا دانست، اما نسبت به نتیجه آن محتاط بود.

مذاکرات رم با فراز و نشیب‌هایی همراه بود که بر روند و انتظارات تأثیر گذاشت:

اختلافات اساسی: ایران خواستار لغو کامل تحریم‌ها و تضمین منافع اقتصادی بود، در حالی که آمریکا بر توقف غنی‌سازی در سطوح بالا و نظارت شدید آژانس تأکید داشت. این اختلافات باعث شد برخی تحلیلگران احتمال توافق فوری را پایین بدانند.

فشار اسرائیل: گزارش رویترز درباره تمایل اسرائیل به حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، سایه‌ای بر مذاکرات انداخت. این موضوع باعث شد برخی رسانه‌ها از احتمال شکست مذاکرات و تشدید تنش‌ها سخن بگویند.

اظهارات ترامپ: رئیس‌جمهور آمریکا پیش از مذاکرات گفته بود که «مذاکرات خوب پیش می‌رود»، اما هشدار داد که در صورت شکست، گزینه نظامی ممکن است مطرح شود. این اظهارات دوگانه باعث سردرگمی در تحلیل‌ها شد.

بازارهای مالی: در آستانه مذاکرات، بورس تهران صعودی بود و قیمت سکه در ایران کاهش یافت (۱۲ میلیون تومان ارزان‌تر از هفته قبل شد). این نشان‌دهنده خوش‌بینی نسبی بازار به نتیجه مذاکرات بود.

شایعات و تکذیب‌ها: گزارش اولیه العربیه درباره مذاکرات مستقیم تکذیب شد و برخی رسانه‌ها به گمانه‌زنی‌های غیرواقعی دامن زدند که باعث ابهام در افکار عمومی شد.

نتیجه مذاکرات
دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا در رم بدون دستیابی به توافق نهایی پایان یافت، اما دو طرف توافق کردند که دور سوم گفت‌وگوها را هفته آینده برگزار کنند. این تصمیم نشان‌دهنده تمایل دو طرف به ادامه دیپلماسی بود.

دستاوردها: فضای مذاکرات «سازنده» توصیف شد و چارچوبی برای ادامه گفت‌وگوها تنظیم گردید. آمریکا از موضع سختگیرانه اولیه خود (توقف کامل غنی‌سازی) عقب‌نشینی کرد و بر عدم استفاده نظامی از برنامه هسته‌ای تمرکز نمود. ایران نیز بر حفظ برنامه هسته‌ای غیرنظامی و رفع تحریم‌ها تأکید داشت.

نقاط مبهم: جزئیات محتوای مذاکرات به دلیل محدودیت دسترسی رسانه‌ها و غیرمستقیم بودن گفت‌وگوها همچنان نامشخص است. همچنین، تهدیدات اسرائیل و فشارهای سیاسی داخلی در آمریکا می‌تواند روند را پیچیده کند.

دور دوم مذاکرات رم، اگرچه به توافق نهایی منجر نشد، اما گامی رو به جلو در مسیر دیپلماسی بود. توافق برای برگزاری دور سوم نشان‌دهنده اراده دو طرف برای یافتن راه‌حل است. عقب‌نشینی آمریکا از موضع حداکثری خود و تأکید ایران بر گفت‌وگوی صادقانه، فضایی را ایجاد کرده که می‌تواند به کاهش تنش‌ها منجر شود. نقش میانجی‌گرانه عمان و حمایت ایتالیا از دیپلماسی، بستر مناسبی برای ادامه مذاکرات فراهم کرده است. اگر این روند با حسن نیت ادامه یابد، احتمال دستیابی به توافقی که هم منافع اقتصادی ایران را تضمین کند و هم نگرانی‌های بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای را رفع نماید، دور از دسترس نیست. این مذاکرات می‌تواند به کاهش تحریم‌ها، بهبود وضعیت اقتصادی ایران و ثبات منطقه‌ای کمک کند، که نتیجه‌ای برد-برد برای همه طرف‌ها خواهد بود.