نگاهی به دو قرن جدایی‌های اجباری و چالش‌های ملی‌گرایی امروز
گروه سیاسی: ایران، سرزمینی که روزگاری یکی از پهناورترین امپراتوری‌های جهان را در بر می‌گرفت، طی دو قرن اخیر شاهد از دست دادن میلیون‌ها کیلومترمربع از خاک خود بوده است. این جدایی‌ها که عمدتاً در دوره قاجار و پهلوی و تحت فشار قدرت‌های استعماری صورت گرفت، نه‌تنها جغرافیای کشور را تغییر داد، بلکه هویت تاریخی ایران را نیز تحت‌الشعاع قرار داد. حال، در شرایطی که ایران با تهدیدهای جدید داخلی و خارجی روبه‌روست، این سؤال مطرح می‌شود: آیا ما درس‌های تاریخی خود را آموخته‌ایم؟
به گزارش بولتن نیوز، وقتی تاریخ معاصر ایران را ورق می‌زنیم، فهرستی طولانی از قراردادهای تحمیلی را می‌بینیم که هر کدام، قطعه‌ای از ایران را جدا کرده و به قدرت‌های بیگانه تقدیم کرده‌اند:
قرارداد گلستان (۱۸۱۳) و ترکمانچای (۱۸۲۸)، دو سند ننگین از دوران فتحعلی‌شاه که طی آن‌ها قفقاز، ارمنستان، گرجستان، داغستان، نخجوان و بخش‌هایی از تالش و آذربایجان از ایران جدا شدند.
معاهده پاریس (۱۸۵۶) در دوران ناصرالدین‌شاه که به جدایی هرات و افغانستان انجامید.
پیمان آخال (۱۸۸۱) که عملاً بخش‌هایی از آسیای مرکزی، شامل ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان را از ایران گرفت.
جدایی بحرین در ۱۹۷۱ که در زمان محمدرضا پهلوی و تحت فشار بریتانیا رخ داد.
این قراردادها نه‌فقط به دلیل از دست رفتن سرزمین‌ها، بلکه به علت ضعف حاکمان ایرانی در مدیریت دیپلماسی و مقابله با قدرت‌های استعماری، تا ابد در حافظه تاریخی ملت ایران باقی مانده‌اند.
چگونه ایران از فروپاشی کامل نجات یافت؟
با این‌که در دوره‌های مختلف بخش‌های زیادی از ایران جدا شد، اما کشور توانست با یکپارچگی و هویت ملی خود را حفظ کند. یکی از نقاط عطف این مقاومت، جنگ تحمیلی هشت‌ساله بود که ایران، برخلاف گذشته، اجازه نداد حتی یک وجب از خاکش از دست برود. اما امروز، ایران با تهدیدهای جدیدی مواجه است:
تجزیه‌طلبی مدرن: گروه‌های پان‌ترک، پان‌عرب، پان‌کرد و پان‌بلوچ با حمایت برخی قدرت‌های خارجی، پروژه‌هایی را دنبال می‌کنند که می‌تواند تمامیت ارضی کشور را تهدید کند.
تحریم و فشارهای اقتصادی: برخلاف گذشته که جدایی‌ها با اشغال نظامی صورت می‌گرفت، امروز کشورهای مخالف ایران با ابزار تحریم و جنگ اقتصادی به دنبال تضعیف کشور و ایجاد شکاف‌های داخلی هستند.
جنگ رسانه‌ای و هویت‌زدایی: شبکه‌های بین‌المللی و جریان‌های خاص داخلی، سعی دارند نسل جوان را از هویت تاریخی خود دور کنند و مسائل مهم کشور را به موضوعاتی سطحی مانند فیلترینگ و گشت ارشاد تقلیل دهند.
یکی از مهم‌ترین وظایف امروز، بازگویی این حقایق تاریخی به نسل جوان است. آن‌ها باید بدانند که ایران نه‌فقط با جنگ‌های نظامی، بلکه با قراردادهای استعماری و سیاست‌های تجزیه‌طلبانه بارها مورد حمله قرار گرفته است. امروز نیز تهدیدها ادامه دارد، اما این بار، میدان جنگ نه در مرزها، بلکه در ذهن مردم و در فضای رسانه‌ای کشور است.
ایران امروز، در کنار تمام مشکلات اقتصادی و اجتماعی، همچنان یک قدرت منطقه‌ای محسوب می‌شود. اما بقای این کشور در گرو حفظ همبستگی ملی و آگاهی تاریخی مردم است. همان‌گونه که در گذشته، ضعف حاکمان موجب از دست رفتن بخش‌هایی از ایران شد، امروز نیز اگر آگاه نباشیم، ممکن است تاریخ تکرار شود. پس این وظیفه ماست که نه‌تنها از سرزمین، بلکه از هویت تاریخی و فرهنگی خود دفاع کنیم.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
