از فتنه تا فرجام نیک؛ رمزگشایی جزء دوازدهم قرآن و درسهای آن برای جهان امروز

گروه دین و اندیشه: جزء دوازدهم قرآن کریم، شامل سوره‌های پایانی هود و تمام سوره یوسف، گنجینه‌ای از داستانهای عبرت‌انگیز و درسهای اخلاقی است که در قلب قرآن جای دارد. این جزء نه تنها روایتگر مبارزه پیامبران با شرک و ظلم است، بلکه تصویری زنده از قدرت صبر، توکل و حکمت الهی در مواجهه با بحرانها ارائه میدهد. در عصری که جهان با چالشهایی مانند نابرابری، بحرانهای اخلاقی و آشفتگیهای اجتماعی دست‌وپنجه نرم میکند، بازخوانی این جزء، پاسخی ژرف به پرسشهای امروز بشر است.

سوره هود: هشدارهای الهی و آزمون صبر  

به گزارش بولتن نیوزسوره هود با تأکید بر مفهوم توحید و هشدار به جوامع سرکش آغاز میشود. خداوند در این سوره، سرنوشت اقوام پیشین مانند قوم نوح، عاد، ثمود و قوم لوط را بازگو میکند؛ جوامعی که به رغم اخطارهای مکرر پیامبران، راه طغیان را برگزیدند و با عذابی سهمگین مواجه شدند.

- درس امروز: نابودی این اقوام تنها یک روایت تاریخی نیست، بلکه نمادی از عواقب تکبر، نادیده گرفتن عدالت و نابودی محیط زیست (مانند تخریبهایی که قوم ثمود در زمین انجام دادند) است.  
- صبر پیامبران: حضرت هود و صالح در برابر تمسخر و انکار قومشان ایستادند. این مقاومت، الگویی برای فعالان اجتماعی امروز است که در مسیر اصلاحطلبی با مقاومت روبهرو میشوند.  
- توکل بر خدا: آیه ۱۲۳ سوره هود میفرماید: «وَلِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ...» (تمام غیب آسمانها و زمین از آن خداست). این آیه یادآور میشود که نتیجه نهایی تلاشها، در دست خداست و انسان تنها باید به وظیفه خود عمل کند.

سوره یوسف: داستان فریب، حسادت و پیروزی نیکی  

سوره یوسف، زیباترین داستان قرآن را روایت میکند؛ داستانی که با رؤیای پیامبرانه یوسف آغاز میشود و با حسادت برادران، بردگی، زندان و در نهایت عزت او پایان مییابد. این سوره چهارچوبی اخلاقی برای مقابله با فتنه‌ها ارائه میدهد:  
- مدیریت بحران: یوسف در چاه، بازار برده فروشان و زندان، هرگز امیدش را از دست نداد. او با تکیه بر تقوا و درایت، از هر بحران فرصتی ساخت. این رویکرد، الهامبخش رهبران امروز در تبدیل تهدیدها به فرصتهاست.  
- مقاومت در برابر فتنه: آزمایش یوسف در برابر پیشنهاد همسر عزیز مصر، نمادی جهانی از مقاومت در برابر فساد و وسوسههای قدرت است. قرآن این صحنه را با عبارت «وَإِنَّهُ لَذُو عِلْمٍ لِّمَا عَلَّمْنَاهُ» (یوسف صاحب دانشی بود که به او آموخته بودیم) توصیف میکند؛ اشاره به اینکه دانش و بینش دینی، سلاحی در برابر فتنه هاست.  
- بخشش و وحدت: یوسف در اوج قدرت، برادران خیانتکارش را بخشید و گفت: «لَا تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ» (امروز هیچ سرزنشی بر شما نیست). این بخشش، درس آشتی ملی برای جوامعی است که از تفرقه رنج میبرند.

ارتباط جزء دوازدهم با جهان معاصر  

۱. عدالت اجتماعی: سوره هود جوامع را به رعایت عدالت فرامیخواند، در حالی که سوره یوسف نشان میدهد چگونه فقر و نابرابری (مانند گرسنگی در دوران یوسف) با برنامه ریزی الهی قابل حل است.  
۲. محیط زیست: عذاب اقوام گذشته اغلب به دلیل طغیان علیه طبیعت بود. امروزه این هشدارها با بحرانهایی مانند تغییرات اقلیمی طنین انداز است.  
۳. اخلاق در فناوری: آزمایش یوسف در عصر دیجیتال یادآور میکند که فناوری نباید انسان را از ارزشهای اخلاقی دور کند.

تفسیر مفسران: از ابن‌کثیر تا علامه طباطبایی  

- ابن‌کثیر در تفسیر آیه ۱۱۶ سوره هود تأکید میکند که نابودی اقوام تنها به خاطر شرک نبود، بلکه به دلیل ستمگری سیستماتیک بود.  
- علامه طباطبایی در المیزان، داستان یوسف را نماد «پیروزی حق بر باطنِ باطل» میداند؛ حتی اگر سالها به طول بیانجامد.

نتیجه‌گیری: قرآن، کتاب زندگی  

جزء دوازدهم قرآن، تنها مجموعه‌ای از داستانها نیست، بلکه نقشهای برای عبور از پیچیده‌ترین چالشهای فردی و اجتماعی است. در دنیای امروز که حس ناامیدی و بی‌عدالتی گسترده است، این جزء به ما می‌آموزد که پایان هر فتنه‌ای، نور امید است؛ به شرطی که همچون یوسف، صبر و حکمت را پیشه کنیم و مانند پیامبران هود و صالح، در برابر ظلم سکوت نکنیم.